[Işıldayan Safir]

BEYNİNİZİN GÜCÜ

Biz ne de büyük bir armağanla doğmuşuz! Beynimizin hemen hemen her isteğimize ulaşmamız için bize yardım edebileceğini ben öğrenmiş bulunuyorum. Beynin kapasitesi hemen hemen ölçülemeyecek kadar derin. Çoğumuz onun nasıl çalıştığını pek az biliyoruz, bu nedenle bu emsalsiz güç aracına biraz zaman ayıralım, hayatımızda istediğimiz sonuçları sürekli olarak yaratması için onu nasıl şartlandıracağımıza bakalım.

Beyniniz sizin her komutunuzu hevesle bekler, ondan ne isterseniz yapmaya her zaman hazırdır. Tek ihtiyacı, az miktarda bir yakıttır; o yakıt da kanınızdaki oksijenle birazcık glükozdur. Giriftliği ve gücü açısından beyin en ileri bilgisayar teknolojisine bile meydan okumaktadır. Saniyede 30 milyar bit enformasyon işleyebilmektedir, bunun karşılığı da 6000 millik tel ve kablodur. Normal olarak insan sinir sisteminde 28 milyar nöron vardır. Bunlar uyarıları geçirmek üzere tasarımlanmış sinir hücreleridir. Nöronlar olmasa, sinir sistemimiz duyularımızdan gelen enformasyonu yorumlayamaz, beyne iletemez, ne yapılacağı konusunda beynin emirlerini de uygulayamazdı. Bu nöronların her biri minicik, kendi başına bir bilgisayardır ve kapasiteleri de bir milyon bit enformasyondur. Bu nöronlar bağımsız çalışır ama aynı zamanda 100.000 millik şaşılası bir sinir lifleri şebekesi aracılığıyla birbirleriyle de iletişimde bulunurlar. Beyninizin enformasyon işleme kapasitesi akıllara durgunluk verecek türdendir hele de en hızlı bilgisayarın bile bağlantıları ancak birer birer sağlayabildiğini düşünürseniz! Buna karşılık, bir nöronun reaksiyonu, yüzlerce ve binlerce diğer nörona 20 milisaniyeden kısa bir zamanda ulaşabilmektedir. Size bir perspektif kazandırma açısından, bunun göz kırpma süresinin onda birinden daha kısa bir zaman dilimi olduğunu söyleyebilirim. Nöronun bir sinyali gönderme süresi, bilgisayar düğmesine göre bir milyon kere daha uzundur, ama beyin buna rağmen bildiği bir suratı bir saniyeden kısa sürede tanıyabilmektedir. Bu en güçlü bilgisayarların bile yapamayacağı bir şeydir. Beynin bu hıza ulaşabilmesi, adım adım giden bilgisayardan farklı olarak, milyarlarca nöronun soruna aynı anda saldırmasından ötürüdür.

Şimdi bu koskoca güç bizim emrimizde olduğuna göre, neden kendimizi sürekli mutlu duruma getiremiyoruz? Sigara ya da içki içme, fazla yeme, işleri yarına bırakma gibi davranışları neden değiştiremiyoruz? Depresyondan niçin bir silkinişte kurtulamıyor, çaresizliklerimizin çaresini bulamıyor, her günkü hayatımızı neşeyle dolduramıyoruz? Yapabiliriz! Her birimizin emrinde, bu gezegenin en inanılmaz bilgisayarı var, ama ne yazık ki kimse bize o bilgisayarın kullanma kılavuzunu vermemiş. Çoğumuz beynimizin nasıl çalıştığından habersiziz, bu nedenle değişiklikleri düşüne düşüne yapmaya çalışıyoruz, oysa davranışlarımız bizim sinir sistemlerimize fiziksel bağlar olarak, nöral bağlar olarak, ya da benim nöroasosiyasyonlar dediğim biçimde kök salmış durumdadır.

[Işıldayan Safir]

NÖRO-BİLİM: KALICI DEĞİŞİKLİĞE BİLETİNİZ

İnsan zihnini anlama yolunda çok büyük hamleler kaydedilmiştir, bu da iki farklı bilim alanının, nöro-biyoloji (beynin nasıl çalıştığıyla ilgili bilim) ile bilgisayar biliminin biraraya gelmesi sayesinde sağlanmıştır. Bu bilimlerin birleşmesi, nöro-bilim adlı bir yeni dalı doğurmuştur.

Nöro-bilimciler nöro-asosiyasyonların nasıl olduğunu incelemektedirler. Bu arada nöronların sürekli olarak elektro kimyasal mesajları nöral yollarla yollayıp durduklarını keşfetmişlerdir. Bu iş kalabalık saatteki trafiğe pek benzemektedir. Bu iletişimin hepsi aynı anda olmakta, her fikir ya da anı, kendi şeridinde gitmekte, milyarlarca başka empüls de aynı anda kendi yollarında gidip durmaktadırlar.

Bu düzenleme, bir çam ormanının yağmur sonrasındaki kokusunu anılardan zihnimize getirebilmemizi sağlamaktan tutun da, sevilen bir Broadway müzikalinin ezgisine kadar hepsini bize hatırlatabilir. Ayrıca sevdiğimiz biriyle geçirdiğimiz bir akşamın ayrıntılı planlarını yapabilmemiz, yeni doğmuş bir bebeğin başparmağının boyunu ve yapısını öğrenebilmemiz de bu sayede mümkün olmaktadır.

Bu karmaşık sistem yalnız dünyamızın güzelliğinin zevkini çıkarmamızı sağlamakla kalmaz, bizim bu dünyada sağ kalmamızı da sağlar. Ne zaman önemli miktarda acı ya da zevk tadsak, beynimiz bunun sebebini arar, sinir sistemimize kaydeder ki gelecekte neler yapacağımız konusunda daha iyi kararlar verebilelim.

[Işıldayan Safir]

KARMAŞIK BİR DÜŞÜNCE ŞEBEKESİ BULAŞICIDIR

Örneğin: Eğer beyniniz, elinizi ateşe uzatırsanız yanacağınızı size hatırlatacak nöro-asosiyasyonu yapmasa, aynı hatâyı defalarca yapabilirdiniz ve sonunda elinizin yana yana hayrı kalmazdı.

İşte nöro-asosiyasyonlar beyne bu tür sinyalleri çabucak yolladığı için, bellek bankamıza bakıp hayatta güvenli manevralarla ilerleyebiliyoruz.

[Işıldayan Safir]

"Aptal zihne bütün dünya karanlık gelir. Aydınlık zihin, bütün dünyayı ışıl ışıl görür."
RALPH WALDO EMERSON

Bir şeyi ilk defa yaptığımızda bir fiziksel bağlantı yaratmış oluruz. İncecik bir nöral iplik, o duyguya ya da davranışa gelecekte yeniden dönmemize izin verir. Bunu şöyle düşünün: Davranışı her tekrarlayışımızda, o bağ güçlenmektedir. Nöral bağa bir iplikçik daha eklemekteyiz. Yeterince tekrarla ve duygusal yoğunlukla, birkaç ipliği aynı anda ekleyebilir, böylelikle bu duygusal ya da davranışsal paternin tansil gücünü yükseltebilir, sonunda ağaç gövdesi gibi sağlamlaştırabiliriz. İşte o zaman, o duyguları sürekli olarak hissetmeye, o davranışları sürekli olarak yapmaya kendimizi mecbur hissederiz. Yani başka bir ifadeyle bu bağ artık bir nöral "otoyol" olmuştur. Bizi otomatik ve sürekli bir davranışa götürür. Bu, nöro-asosiyasyon bir biyolojik gerçektir. Fizikseldir.

Bir kere daha söyleyeyim, değişikliği düşünce gücüyle yapmak bu yüzden yetersiz olmaktadır; nöro-asosiyasyonlarımız bir beka aracıdır, sinir sistemimize fiziksel bağlar olarak girmiştir, soyut "anılar" olarak değil. San Francisco'daki California Üniversitesi'nden Michael Merzenich, bir davranış biçimini ne kadar uygularsak, o paternin o kadar güç kazanacağını bilimsel olarak kanıtlamıştır.

Merzenich bir maymunun beyninde, hayvanın belli bir parmağına dokunulunca faaliyete geçen belirli alanların haritasını çıkarmıştır. Sonra maymunu, yemeğini yerken daha çok bu parmağı kullanmak üzere eğitmiştir. Bir süre sonra o dokunmayla beyinde aktive olan alanların haritasını yeniden çıkardığında, parmağın daha fazla kullanılışından ötürü, sinyallere cevap veren alanın yüzde 600 arttığını bulgulamıştır! Artık maymun ödüllendirilmediği zaman da aynı davranışı uygulamaktadır, çünkü nöral yol çok güçlü biçimde yapılanmış bulunmaktadır.

Bunun insan davranışlarındaki bir göstergesi de, canı sigara içmek istemediği halde kendini içmeye zorunlu hisseden insanın durumudur. Bu neden böyle oluyor? Çünkü kişi sigara içmek üzere fiziksel olarak "kablolanmış" durumda. İşte bu, geçmişte duygu ve davranışlarınızda değişiklik yapmayı neden başaramadığınızı anlamaya yardımcı olabilir. Sizinki yalnızca bir "alışkanlık" değil, sinir sisteminizin içinde güçlü nöro- asosiyasyonlardan kendinize bir şebeke oluşturmuşsunuz. Biz bu nöro-asosiyasyonları bilinç dışı olarak, bazı duygu ve davranışları sürekli tekrarlamak yoluyla geliştiririz. Bir öfkeyi ya da sevdiğiniz birine kızıp bağırma davranışını her tekrarlayışımzda, nöral bağı güçlendirir, aynı şeyi yine yapma ihtimalini artırırsınız.

Ama iyi haber de şudur: O deneyde maymun o parmağını kullanmamaya zorlandığında, beyinde o nöral bağların olduğu alan küçülmeye başlamış, nöro-asosiyasyon da bu yüzden zayıflamıştır.

İşte bu, alışkanlıklarını değiştirmek isteyenler için gerçekten iyi bir haberdir! Belli bir duygu ya da davranış uygulamaktan yeterince uzun süre vazgeçerseniz, eski yolu kullanma paternini arada keser ve bunu sürdürürseniz, nöral bağ zayıflayacak, atrofiye gidecektir. O zaman güçsüzleştirici duyusal patern ya da davranış da onunla birlikte yok olacaktır.

Ama unutmamamız gerekir, demek ki ihtirasınızı da kullanmadığınız zaman azalacaktır. Kullanılmayan cesaret de azalır. Adanmışlık bile, uygulanmadığı zaman zayıflar. Sevgi de paylaşamadığı zaman erir.

[Işıldayan Safir]

"İyi bir kafaya sahip olmak yetmez; mesele onu iyi kullanmaktır."
RENE DESCARTES

Nöro-Asosiyatif Şartlanma biliminin sunduğu şey, sizi güçsüzleştiren paternleri kırarak davranış değiştirmeye yönelik, özel tasarımlanmış altı adımdır. Ama önce beynin nöro-asosiyasyonu nasıl yaptığını anlamak gerekir. Ne zaman önemli miktarda acı ya da zevk hissetseniz, beyniniz hemen bunun nedenini arar. Bunun için aşağıdaki üç kriteri kullanır.

1. Beyniniz tek ve benzersiz gözüken bir şeyi arar. Yani olabilecek sebepleri ararken beyin, sık rastlanmayan ya da o andaki duruma uymayan bir şey arar. Olağanüstü bir duyguyu yaşamakta olduğunuza göre, sebebin de olağanüstü bir şey olması doğaldır.

2. Beyniniz o anda yer almakta olan bir şey arar. Psikoloji çevrelerinde buna Yakın Geçmiş Kuralı denmektedir. Yoğun zevk ya da acı ânında ya da o ana yakın bir anda olan şeyin, bu acı ya da zevke yol açmış olabileceğini düşünmek mantıklı değil midir?

3. Beyniniz süreklilik arar. Eğer acı ya da zevk hissediyorsanız, beyniniz çevrede neyin farklı ya da neyin o anda olmakta olduğunu arar. Eğer bu iki kritere uyan şey aynı zamanda sürekliyse, yani siz ne zaman bu acıyı ya da zevki hissetseniz o olay da hep oluyorsa, o zaman beyninizin o olayı sebep olarak seçeceğinden emin olabilirsiniz. Tabii buradaki zorluk, yeterince acı ya da zevk hissettiğimizde süreklilik meselesini genelleştirme eğiliminde olmamızdır.

Eminim birisi size de, "Bunu hep yapıyorsun" demiştir, oysa siz onu ilk defa yapıyorsunuzdur. Belki bunu siz bile birine söylemiş olabilirsiniz.

Nöro-asosiyasyon oluşturmanın bu üç kriteri pek muğlâk şeyler olduğu için, yorum hatâlarına düşmek, benim sahte nöro-asosiyasyon dediğim şeyi yaratmak da kolaylaşır. İşte bu yüzden biz bağları, karar sürecimizi bilincimiz dışında etkilemeye başlamadan önce denetleyip değerlendirmeliyiz.

Yanlış sebebi seçtiğimize çok sık rastlanır, bu yüzden de mümkün olan çözümlere giden yolu kendimiz kesmiş oluruz. Bir zamanlar çok başarılı bir ressam hanım tanırdım. On iki yıldır bir erkekle ilişkisi olmamıştı. Yaptığı her şeyde çok ihtiraslı bir kadındı. Zaten büyük ressam oluşu da bundan ötürüydü. Ama bir ilişkisi sona erip de kendini büyük acılar içinde bulduğunda, beyni hemen bunun nedenini aramış o ilişkiye özgü bir şey bulmaya çalışmıştı. İlişkinin çok fazla ihtiraslı olduğunu bulabilmişti sonunda. Bunu o ilişkinin en güzel yanlarından biri olarak teşhis edeceği yerde, bu kadın ilişkinin bitmesinin nedenini o ihtirasa yorumlamıştı. Beyni aynı zamanda, acıyla eş zamanda olan bir şey aramış, tam ilişkinin bitmesinden önce yine büyük ihtiras sahneleri bulmuştu. Bitişten önce ihtiras, diye bir kayıt daha yapmıştı. Sonra süreklilik aradığında da yine suçlu olarak ortaya ihtiras çıkmıştı. İhtiras her üç kritere de cevap verdiğine göre, bu kadının beyni de, ilişkinin acıyla son bulmasına onu sebep seçmişti. Bunu sebep olarak seçip bağı kurunca, kadın bir daha hiçbir ilişkide bu düzeyde ihtiras hissetmemeye karar vermişti. İşte bu, sahte nöro-asosiyasyonun klasik örneklerinden biridir. Bu kadın yanlış bir sebebi bağlamıştı ve şimdi de davranışlarını o bağ yönetiyor, gelecekteki daha iyi ilişkilerin potansiyelini sabote ediyordu. Aslında ilişkisindeki gerçek suçlu, sevgilisiyle ikisinin değer yargılarının ve kurallarının farklı oluşuydu. Ama o, acısını ihtirasa bağladığı için, ne pahasına olursa olsun ihtirastan kaçıyor, bunu yalnız ilişkilerinde yapmıyor, sanatında da yapıyordu. Bu sefer eserlerinin kalitesi zarar görmeye başladı. Bu da kendimizi bazen ne garip biçimlerde bağladığımıza tipik bir örnek.

Sizin de, benim de anlamamız gereken önemli şeylerden biri, beynimizin bu asosiyasyonları nasıl yaptığıdır. Yeni kabul ettiğimiz ama hayatımızı sınırlayabilecek olan tüm bağları mutlaka sorgulamamız gerekmektedir. Yoksa kişisel ve profesyonel hayatımızda kendimizi doyumsuz ve çaresiz hissetme durumuna düşeriz.

[Işıldayan Safir]

BİR ÖZ-SABOTAJ KAYNAĞI

Bundan da karmaşık olan, karma nöro-asosiyasyonlardır. Bunlar da öz-sabotajın sık rastlanan kaynaklarındandır. Kendinizi bir şey başarmak üzereymiş gibi görürseniz, sonra da o işi mahvederseniz, genellikle bunun suçlusu, karma nöro-asosiyasyonlardır. Belki işiniz sarsıntılarla ilerliyor, bir gün parlak, bir gün sönük geçiyordur.

Nedir bunun altında yatan? Hem acıyı, hem de zevki aynı olaya bağlamaktır. Çoğumuzun özdeşleşebileceği bir örnek paradır. Kültürümüzde insanların parayla ilgili asosiyasyonları inanılmayacak kadar karışık olabilmektedir. Herkesin parayı çok istediğine kuşku yoktur. Kendilerine daha çok özgürlük, daha çok güvence getireceğini, katkıda bulunma fırsatı vereceğini, seyahatlere, öğrenmeye, büyümeye olanak tanıyarak bir fark yaratacağını düşünürler. Ama bunun yanı sıra, çoğu insan belli bir kazanç düzeyinin üzerine asla tırmanmaz, çünkü ruhlarının derinliklerinde, "aşırı" parayı pek çok olumsuz şeyle de bağlamışlardır. Açgözlülükle, başkaları tarafından yargılanmakla, stresle, ahlâksızlıkla ya da maneviyattan uzaklaşmakla bağlayanlara pek sık rastlanır.

Finansal Kader seminerlerimde insanlardan yapmalarını istediğim ilk egzersiz, servet sahibi olmakla ilgili akıllarına gelen tüm olumlu asosiyasyonlarla tüm olumsuz asosiyasyonları yazmaktır. Olumlu tarafa, özgürlük, lüks, katkılar, mutluluk, güvence, seyahat, fırsatlar ve bir fark yaratma gibi şeyler yazarlar. Ama olumsuz taraf genellikle daha uzun bir listedir.

Elde etmek için daha çok çalışmak Açgözlülük, Zevk, Özgürlük, Baflkalar. Beni yargılar, Vergiler artar, Maneviyattan uzaklaşma, Aileme yardım edebilirim.
Sömürülme korkusu, Dürtü gücümü kaybederim.
Katkılar/ Fark yaratma Hayatımın kontrolü

Oraya da eşiyle kavga, stres, suçluluk, uykusuz geceler, yoğun çabalar, açgözlülük, yüzeysellik, başkaları tarafından yargılanmak ve vergi gibi şeyleri yazarlar.

Bu iki nöro-asosiyasyon arasındaki yoğunluk farkını görebiliyor musunuz? Sizce hayatlarında hangisi daha ağırlıklı rol oynar?

Ne yapacağınıza karar verirken eğer beyninizde, neyin acıya, neyin zevke eşit olduğuna dair kesin bir sinyal yoksa, aşırı çalışma yüzünden karmaşa olur. Sonuçta hızınız kesilir, size istediğinizi getirecek olan o kesin eyleme geçme gücünüz zayıflar. Beyninize karmaşık mesajlar verdiğinizde, karmaşık sonuçlar alırsınız. Beyninizin karar verme sürecini bir terazi gibi düşünün: "Şunu yapsam, acı mı demek, zevk mi demek?" Ve unutmayın, önemli olan yalnız iki yandaki kavramların sayıları değildir, her birinin taşıdığı ağırlık da çok önemlidir. Belki sizin parayla ilgili olarak olumsuzdan çok olumlu asosiyasyonlarınız vardır ama olumsuzlardan bir tanesi çok fazla yoğunsa, o zaman o sahte nöro-asosiyasyon, finansal başarıya ulaşma yeteneğinizi silebilir.

[Işıldayan Safir]

ACI-ACI ENGELİ

Diyelim ki öyle bir noktaya geldiniz ki, ne yaparsanız yapın yine de acı duyacaksınız. O zaman ne olacaktır? Ben buna acı-acı engeli diyorum. Genellikle böyle bir durumda, taş kesiliriz. Ne yapacağımızı bilemeyiz. Çoğu durumda, en az acı vereceğini düşündüğümüz alternatifi seçeriz. Ama bazı kimseler bu acının onları tümüyle alt etmesine izin verir, öğrenilmiş çaresizlik durumuna girerler.

Genellikle NAC'nin altı adımı, bu güçsüzleştirici paternleri ortasında kesmenize yardımcı olacaktır. Kendinize alternatif yollar arayacak, istenmeyen davranışın yok olmasını yalnız dilemekle kalmayıp, kısa dönemde onu yeneceksiniz ama aslında kendinizi değişik kablolandırmakta, yeni ve güçlendirici seçeneklerinize göre davranmaya çalışmaktasınız.

Sinir sisteminizde neyi acıya, neyi zevke bağladığınızı değiştirmedikçe, hiçbir değişiklik kalıcı olamaz.

Bir sonraki bölümde verilen altı adımı iyice okuyup anladıktan sonra, hayatınızda hemen değiştirmek istediğiniz bir şeyi seçmenizi istiyorum. Eyleme geçin, her adımı birer birer uygulayın. Böylelikle Bölüm 6'yı yalnız okumakla kalmayacak, bunun sonucu olarak bazı değişiklikler de üretmiş olacaksınız.

Şimdi artık öğrenmeye başlayalım:

[Işıldayan Safir]

HAYATINIZDAKİ HER ŞEYİ DEĞİŞTİRMENİN YOLU: NÖRO-ASOSİYATİF ŞARTLANMA BİLİMİ

"Bir alışkanlığın başlangıcı görünmez bir iplik gibidir ama o hareketi her tekrarlayışımızda ipliği sağlamlaştırırız, ona bir elyaf daha ekleriz, sonunda kapkalın bir kablo olur, düşünce ve hareketlerimizi geri dönülmez biçimde bağlar."
ORISON SWETT MARDEN

Siz ve ben davranışımızı değiştirmek istiyorsak, bunu yapmanın bir tek etkin yolu vardır. Eski davranışımıza hemen gelen ve dayanılmaz güçte olan acı duygularını bağlamak, yeni davranışımıza da hemen gelen zevk duygularını bağlamak. Bunu şöyle düşünün: Hepimiz hayat tecrübesi içinde, bazı düşünce ve davranış biçimlerinin bizi acıdan kurtarıp zevke götürdüğünü öğrenmişizdir. Can sıkıntısı, çaresizlik, kızgınlık, ezilme gibi duyguları hepimiz yaşarız ve bu duyguları sona erdirmek için stratejiler geliştiririz. Bazı kimseler alışverişe çıkar, bazısı bir şeyler yemeyi kullanır, kimi sekse, kimi uyuşturucuya döner, kimi alkol alır, kimi çocuklarına bağırıp çağırarak boşalmayı seçer. Bilinçli ya da bilinçsiz olarak, bu nöral yolun acılarını dindireceğini, onları bir anda bir zevk düzeyine götüreceğini bilirler.

Strateji ne olursa olsun, eğer siz ve ben bunu değiştirmek istiyorsak, altı adım atmamız gerekmektedir. Bu altı adımın sonucunda, acıdan kurtulup zevke ulaşmanın daha doğrudan ve daha güçlendirici bir yolunu bulacağız. Bu yollar daha etkili ve daha zarif olacak. NAC'nin bu altı adımı size acıdan zevke nasıl otoyol açılabileceğini, güçsüzleştirici dönemeçlerden nasıl kurtulunabileceğini gösterecektir. Bu adımlar şöyledir:

[Işıldayan Safir]

NAC MASTER ADIM 1

Asıl Neyi İstediğinize ve Onu Hemen Elde Etmenizi Neyin Engellediğine Karar Verin.

Bana özel terapi için gelenlerden kaç tanesinin, ne istiyorsunuz diye sorduğumda yirmi dakika boyunca bana neleri istemediklerini ya da artık neleri istemekten vazgeçtiklerini anlattıklarını bilseniz şaşardınız. Unutmamamız gerekir ki, biz hayatta neye odaklanırsak onu elde ederiz. Eğer hep istemediğimiz şeylere odaklanırsak, onlar daha sıklaşmaya başlar. Değişiklik yaratmanın ilk adımı neyi istediğinize karar vermektir ki, belli bir şeye doğru ilerleyebilesiniz. Ne istediğiniz konusunda ne kadar spesifik olabilirseniz, durum sizin için o kadar açık seçik olur, onu çabucak elde etme konusunda emrinizde daha büyük güçler bulunur.

Bir de, bu istediğimiz şeye sahip olmamızı neyin engellediğini bilmemiz gerekir. Engelleyen şey her zaman için, değişmeye bağladığımız acının, şimdiki duruma bağladığımızdan fazla olmasıdır. "Değişirsem acı çekerim" şeklinde bir inancımız olabileceği gibi, değişimin getireceği bilinmeyen'den korkuyor da olabiliriz.

[Işıldayan Safir]

NAC MASTER ADIM 2

Kaldıraç Kullanın: Şimdi Değişmemeye Büyük Acıları, Şimdi Değişmeye Büyük Zevkleri Bağlayın!

Çoğu insan, gerçekten değişmek istediğini bilir ama yine de bunu bir türlü yapamaz! Ama değişiklik genellikle bir yetenek sorunu değildir; her zaman için bir motivasyon sorunudur. Eğer biri tabancayı kafamıza dayayıp, "Hemen şu sıkkın halden çık, kendini mutlu hissetmeye başla" dese, eminim ki hepimiz ruhsal durumumuzu bir anda değiştirmenin bir yolunu bulurduk.

Ama dediğim gibi, sorun değişikliğin genellikle "meli, malı" düzeyinde kalması, şart haline gelmemesidir. Ya da şart olsa bile, "Günün birinde" deyip geçeriz. O değişikliği şimdi yapmamızın tek yolu, kendimize izlemek zorunda kalacağımız bir "acil" duygusu yaratmaktır. Eğer değişiklik yaratmak istiyorsak, mesele "acaba yapabilir miyim" değil, "yapacak mıyım" olmak zorundadır. Yapıp yapmayacağımız da sonunda motivasyon düzeyimize bağlıdır. Motivasyonun dayalı olduğu taban ise, yine o hayatımızı biçimlendiren ikizler, yani acıyla zevktir.

Hayatta gerçekleştirdiğiniz her değişim, neyin acı, neyin zevk olduğu konusundaki nöro-asosiyasyonlarınızı değiştirmiş olmanızdan doğmuştur. Ama genellikle değişmekte zorluk çekmemiz, değişimle ilgili karmaşık duygulara sahip olmamızdandır. Bir yandan, değişmeyi çok isteriz. Sigara yüzünden kanser olmak istemeyiz. Öfkemizi gemleyemiyoruz diye kişisel ilişkilerimizin bozulmasını istemeyiz. Çocuklarımıza sert davrandığımız için, kendilerini sevilmiyor sanmalarını istemeyiz... Geçmişte bir olay oldu diye ömrümüzün sonuna kadar depresyonda kalmayı istemeyiz. Kendimizi kurban rolünde görmek de istemeyiz.

Buna karşılık, değişiklikten korkarız. Deriz ki, "Ya sigarayı bırakır, yine de kanserden ölürsem, üstelik de sigaranın verdiği zevkten mahrum kalmış olursam?" Ya da, "Tecavüzle ilgili bu olumsuz duygulardan vazgeçtiğimde, ya başıma bir daha gelirse?"

İçimizde karmaşık duygular vardır, değişime hem acıyı, hem de zevki bağlamışızdır, bu durumda beynimiz ne yapacağına karar veremez, tüm kaynakları kullanamaz, oysa kullansa o değişim bir anda gerçekleşebilirdi. Bu gidişi nasıl tersine çevirebiliriz? Hemen hemen herkesi çevirebilecek bir şey varsa, o da acı eşiği'dir. Bunun anlamı, çok fazla acı çekmek, bu nedenle hemen değişmeniz gerektiğini anlamaktır. O noktada beyniniz, "Yeter artık, bir gün daha bekleyemem, bir dakika daha bekleyemem, böyle yaşamaya, böyle
hissetmeye dayanamam" der.

Bunu kişisel ilişkilerinizde hiç yaşadınız mı? Öylece kalmış, beklemişsinizdir. Durum acıdır siz mutlu değilsinizdir, ama yine de kalmış, beklemişsinizdir. Neden? Düzelir diye akıl yürütmüş, ama düzelmesi için de bir şey yapmamışsınızdır. O kadar çok acı çekiyor idiyseniz, neden çekip çıkmadınız? Çünkü mutsuz olmanıza rağmen, bilinmeyene duyduğunuz korkunun daha güçlü bir motivasyon gücü olduğunu hissettiniz. "Evet, şimdi mutsuzum ama ya bu insanı terk eder de başkasını bulamazsam?" diye düşünmüş olabilirsiniz. "En azından, şimdiki acılarla nasıl başa çıkacağımı öğrenmiş durumdayım," diye akıl yürütmüş olabilirsiniz. İşte bu tür düşünceler, insanların değişiklik yaratmasını engeller. Ama sonunda bir gün gelir, o olumsuz ilişkinin acısı, bilinmeyene duyduğunuz korkudan daha baskın çıkar. Eşiğe varmışsınızdır ve değişikliği yaparsınız. Belki vücudunuz konusunda da aynı şeyi yapmışsınızdır. Fazla kilolarım konusunda bir şeyler yapmak için bir gün daha bekleyemem" demişsinizdir. Belki sonunda size eşiği aşırtan tecrübe, en sevdiğiniz blucine sığmamaktır ya da merdiven çıkarken oyluklarınızın birbirine sürtünmesinden çıkan o korkunç seslerdir! Hattâ belki de vücudunuzun iki yanından sarkan o ampul gibi çıkıntılar olabilir!