Osmanlıda Türk Resminin Öncüleri...

[comte]

Hayat öyküsünün büyük kısmı hâlâ bilinmeyen Adolphe Thalasso, hem Batılılar hem de Osmanlılar için 'yabancı yazar' olarak Osmanlı Sanatını yazmıştı
Özellikle Zonaro'nun Yeni Türkiye tablosu ile birlikte bir Fransız dergisinde yayınlanan yazısıyla Sultan II. Abdulhamit'in beğenisini kazanan Adolphe Thalasso'nun 1910 yılında Paris'te basılan ve Türk resminin öncülerini anlattığı kitabı kitabı "Osmanlı Sanatı-Türkiye'nin Ressamları" İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yayımlandı.

Osman Hamdi Bey, Fausto Zonaro, Halil Paşa... İsimlerini büyük müzayedelerde ve sergi salonlarında gördüğümüz Oryantalistler ve Türk resminin öncüleri...

Onları ve sanat anlayışlarını ne kadar tanıyorsunuz? Türk resim sanatının doğuşu ve tarihi hakkında ne kadar bilgiye sahipsiniz?

Bu soruların cevabını, Türk resmi üzerine basılan ilk kaynaktan okumanızı tavsiye ederiz.

Yukarıda saydığımız isimlerle arkadaşlık, Türk resim sanatının doğuşuna tanıklık etmiş bir ismin yazdıklarından. Ünlü yazar Adolphe Thalasso'nun, 1910 yılında, Paris'te basılan kitabı "L'Art Otoman-Les Peintres de Turquie / Osmanlı Sanatı-Türkiye'nin Ressamları" İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür AŞ tarafından yayımlandı. Ömer Faruk Şerifoğlu'nun yayına hazırladığı kitap, Türk resmi üzerine ilk basılı kaynak olma özelliği taşıyor




Batılı anlamda Türk resminin oluşumunu sağlayan ilk kuşağın monografisi sayılabilecek kitabı, değerlendirmeleri bakımından da ülkemizde "sanat eleştirisi"nin başlangıç noktasına yerleştirmek mümkün. Türkçe ve İngilizce paralel metin olarak yayına hazırlanan kitapta, konu itibarıyla birbirini tamamladığı için, Thalasso'nun iki eserine birlikte yer verilmiş. Her iki metni de Fransızca orijinalinden Orçun Türkay Türkçeye, Öykü Terzioğlu ise İngilizceye aktarmış. Adolphe Thalasso'nun kayıp yaşam öyküsünü ise kitabı yayına hazırlayan Ömer Faruk Şerifoğlu kaleme almış.

Türk resminin doğumuna tanıklık eden Thalasso; Osman Hamdi Bey, Fausto Zonaro, Halil Paşa, Salvator Valeri, Joseph Warnia-Zarzecki, Leonardo de Mango ve Pietro Bello'nun çalışma ortamlarını ve sanat serüvenlerini kayda geçirmiş. Thalasso, eserinde ilginç tespitlerle Türk resminin kısa bir tarihini ve sanatsal gelişimini de irdeliyor. İstanbul'un ilk resim salonları; Birinci ve İkinci İstanbul Salonları'nın açılışları ve sergileri de kitabın ilgi çekici ikinci bölümü. Ressamların ünlü eserlerinin de yer aldığı kitap, bir dönemin ustalarına ait bir sergiyi geziyor izlenimi de veriyor.

Hep gündemde kalan bir kitap



Kitabı yayına hazırlayan sanat tarihçisi Ömer Faruk Şerifoğlu, Adolphe Thalasso'nun hepsini Fransızca olarak yazdığı kitapları arasında özellikle üçünün kayda değer olduğunu söylüyor:

1906 tarihli Les Premiers Salons de Peinture de Constantinople (İstanbul'un İlk Salonları'nda Resim), 1908 tarihli Der i Seadet ou Stamboul: Porte du Bonheur (Dersaadet ya da Mutluluk Kapısı İstanbul) ve üzerinde baskı tarihi bulunmayan, ancak 1910-11'de yayımlanan L'Art Ottoman (Osmanlı Sanatı).

Türkiye'de resim sanatına dair ilk kaynaklardan biri olan L'Art Ottoman'ın (Osmanlı Sanatı), A. Montmayeur'un yönetimindeki Librairie Artistique Internationale'in "L'Art et le Beau" (Sanat ve Güzel) serisinden Fransızca ve Almanca, iki ayrı edisyon olarak basıldığını ifade eden Şerifoğlu, bu kitabın hep gündemde kaldığının altını çiziyor.

Şerifoğlu, Les Premiers Salons de İstanbul'un İlk Salonları'nda Resim adlı çalışmanın ise 1901-1902'deki ilk İstanbul sergilerini konu ettiği küçük bir kitapçık olduğunu belirtiyor.



İki tarafta da bir yabancı: Adolphe Thalasso



Venedik asıllı, İstanbul doğumlu bir levanten olan Adolphe Thalasso, (1855/57-1919) 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın başlarında İstanbul-Paris arasında gidip gelmeli bir hayat yaşamış biri.

Osmanlı'da resim, müzik ve tiyatro konuları yoğunlukta olmak üzere makale ve kitaplar yayımlamış, dönemin tanınmış isimlerinden. Adolphe Thalasso'nun kayıp yaşam öyküsüne dair çok az şey bilinmesine rağmen özellikle Osmanlı resim sanatı ve tiyatrosu üzerine yaptığı araştırmalar bugün bile konu ile ilgilenenler için temel kaynak olarak kabul ediliyor.

Hakkında yazılanlardan öğrenildiğine göre, Victor Hugo'dan Sarah Bernhardt'a, Namık Kemal'den Abdülmecid Efendi'ye, Paris ve İstanbul'daki sanat çevrelerinden önemli dostluklar edinmiş, bohem yaşamıyla hep ilgi görmüş, ama iki tarafta da bir yabancı olarak kabul edilmiş. Nitekim Türkiye'deki birçok yayında 'Fransız yazar' olarak tanımlanmış.