Artık Gündemde Mobbing Var

[sagrons]

Artık Gündemde Mobbing Var
Yazar: Selin Özalp 04-03-2005

Son yıllarda ofislerle ilgili yeni bir psiko-sosyal sorun raporlanmaya başlandı. Bu sorun daha önce de vardı mutlaka ama konuşulmuyordu. Ancak Mobbing (Ofis içi psikolojik şiddet) bugün artık modern iş yaşamının bir sorunu olarak gündeme girdi ve akademik çalışmalara da konu oluyor..


Mobbing de nedir diyeceksiniz? Türkçe karşılığı "Ofis içi Psikolojik Şiddet" olarak verilen bu kavramın anlamı; "ofiste birilerinin, diğer birileri üzerinde psikolojik baskı kurması", "haklarını gaspetmesi", "kötü davranması" ya da "kandırması" olarak tanımlanıyor.

Bu tür durumlarda “kurban” olarak adlandırılan kişi, sistematik bir şekilde “rezil edilmekte”, “küçük düşürülmekte” ve insan hakları çiğnenmektedir. Bu olayın birkaç yıl devam etmesi durumunda, kurban durumundaki kişi, kendine güvenini kaybederek, ruhsal nedenlerle iş hayatından bile çekilebilmektedir.

Bu kavram ilk olarak 1984’de İsveç’de “İş Hayatında Güvenlik ve Sağlık” konulu bir raporun içinde Heinz Leymann tarafından ortaya atıldı. Olay daha öncelerden beri gelmekte olan bir durum olmasına karşın, 1984’de yazılan bu rapor için araştırmaların başladığı 1982 yılına kadar gündeme bilimsel olarak getirilmemişti.

Mobbing kelimesi daha önceleri olmayan bir ingilizce kelimedir ve ilk defa hayvan bilimci Konrad Lorenz tarafından bazı hayvan hareketlerini tarif etmek için kullanılmış. Lorenz bu kavramı “bir grup ya da sürü halindeki küçük hayvanın, tek başına dolaşan büyük bir hayvanı tehdit etmesi”ni tarif için kullanmış. Daha sonraları çocukların okullarda birbirlerine karşı hareket tarzını inceleyen bir İsveç’li doktor da (Heinemann) aynı terimi "bir grup çocuğun, tek bir çocuğa karşı yıkıcı hareketleri"ni açıklamak için 1972’de kullanmış.

Bu kelimeyi daha sonra yazımızın başında aktardığımız gibi Leymann "iş hayatı" için kullanmış. Mobbing fiziksel şiddet içermemekte, daha "sofistike planlar" ve "psikolojik şiddet" için kullanılmaktadır. Zaten tek bir sefer değil, süreklilik arzetmektedir ve kötü niyetli, bir ve birkaç kişinin uyguladığı dışlama eylemidir.

Mobbing genel olarak kurbanın kişiliği, dürüstlüğü ya da mesleki yeterliliği konusundaki saldırılarla başlar. Devamında kurbana endişe ve gerginlik yaratacak adımlar atılır. Bu şekilde kurbanın ruh sağlığı etkilenerek bulunduğu pozisyonla ilgili sorun yaratılır ve şirket dışına itilmeye çalışılır.

Leymann, ofiste psikolojik şiddet sürecini 5 aşamalı tanımlıyor:


Tanımlama aşaması : Bu aşamada kurbanın ününü yaralamaya yönelik hareketler yapılır. Kurban; muhalif, yetersiz veya psikolojik sorunları olan biri olarak tanımlanır. Şirket içinde bu tanımın yayılmasına özen gösterilir.

Anlaşmazlık aşaması : Anlaşmazlık oluşturan bir olayla karakterize edilir.

Saldırganlık aşaması : Bu aşamada eylemler ve psikolojik saldırılar başlar.

Kurumsal güç aşaması : Yönetim işin içinde değilse de, bir müddet sonra o da propogandadan etkilenir ve kurbana karşı hareket etmeye başlar.

İşine son verilme aşaması : Eğer tüm bu aşamalar sırasında kurban kendisi işten ayrılmadıysa, ya kesin itaat dönemi başlar ya da işten kovulur.

[sagrons]

İşyerindeki Şiddetle (Mobbing) Nasıl Baş Edilmeli - 1
Yazar: Serap Yılmaz 14-12-2006

Ofis içi şiddet olarak tanımlanan Mobbing konusunda yayınladığımız yazı okuyucularımızdan ilgi gördü ve bir çoğundan "Peki nasıl Karşı çıkılır?" sorusunu aldık. İşte bu yazı dizisinde, eylem planı geliştirmeyi ve neler yapılabiliri bulacaksınız.


Şiddet, genellikle kapalı kapılar ardında hiç bir şahidin olmadığı ortamlarda gerçekleşir. Şiddet uygulayan, şiddete maruz kalan kişi tarafından şikayet edilerek, bu konuyla ilgili olarak hesap vermesi için çağrıldığında ise, Dr.Jekyll-Mr.Hide benzeri ve ikna edici nedenler ve ifadeler kullanan bir kişiyle karşılaşmak en çok görülen olaydır.

Yani, şikayet etmek de bir yol ama mobbing konusunda asıl yapılması gereken, şiddeti uygulayanla baş etmenin yolunu aramak, bulmak ve psikolojik olarak tuzağa düşmeden, güçlü bir şekilde mücadele etmektir. Size bu yazıda, mobbing ile mücadele etmeye yönelik genel bir tablo çıkarmaya çalışacağız;

İlk adım kontrolü ele almaktır;


* Size yöneltilen ofis içi şiddet (mobbing) sırasında size neler olduğunun farkına varın – sorunu olan kişi siz değil zorbalığı gerçekleştiren kişidir.

* Görünüşte sizinle veya işyerinizdeki performansınızla ilgili olan ve bazen küçük bir parça “gerçek payı da içeren” eleştiriler ve suçlamalar, aslında sizinle veya performansınızla ilgili değillerdir.

İçerdikleri küçücük gerçek payı yüzünden bu eleştiri ve suçlamaların geçerlilik kazanacağına inanma gafletine düşmeyin, çünkü geçerlilik kazanmazlar. Eleştirinin asıl amacı kontroldür ve performans değerlendirmeleri ile hiçbir ilişkisi yoktur.

* Eleştiriler ve suçlamalar zorbalığı yapan kişi, genellikle kendi zayıflıklarını, eksikliklerini, yanlışlarını ve yetersizliklerini yansıtıyordur. Her bir eleştiri veya suçlama aslında zorbalığı yapan kişinin yanlış yaptıkları bir iş veya sözden ileri gelen suçluluklarının ve yanlışlarının birer itirafı durumundadır. Bunları dikkatle düşünün ve anlamaya çalışın.

* Yanlız değilsiniz, bu konuda yapılan araştırmalar, örneğin İngiltere’de 3 ila 14 milyon arasında çalışanın başına geldiğini ortaya koyuyor.

* Utanç duymaya, suçluluk, korku ve sıkıntı hissetmeye programlanmakta olabilirsiniz – bunlar normal reaksiyonlardır ancak karşınızdaki sizi yenilgiye uğratmaya yönelik olarak hareket ediyorsa, bu durumu görmeniz ve kabul etmemeniz gerekiyor.

Unutmayın, suçluluk ve korku, kontrol taktikleri olarak ün salmışlardır. Tüm istismarcılar, ki buna çocukları cinsel yönden istismar edenler de dahil, kurbanlarını bu yöntemle kontrol ederler ve sessiz kalmalarını sağlarlar.

* Neden ben diye soruyor olabilirsiniz. Cevabı da muhtemelen biliyorsunuzdur. Karşınızdaki kişi, bir amacı gerçekleştirmeye çalışıyor.

* Ofis içi şiddetle (mobbing) kendi kendinize başa çıkamayabilirsiniz çünkü ofis içi şiddet uygulayanlar hileye, moral bozucu davranışlara başvururlar ve ellerindeki gücü istismar ederler. Mümkünse yardım almalısınız. Yardım istemenin yanlış olan veya utanılacak bir tarafı yoktur.

Ofis içi şiddet uygulayan bulunan kişi üçkağıtçı, hileci, kaypak ve kendi çıkarları için kişileri ve durumları sömürmeye meyilli kişilerdir. Genellikle ofis içi şiddet uygulayan, kişilik bozukluğu olan bir kimse gibi hareket etmektedir.

Böyle bir psikopat uğraşıyorsanız, --ki günlük hayatta teşhis edilmemiş psikopat davranışlara sahip kişiler bulunabiliyor-- ciddi düzeyde ofis içi şiddet uygulayan birisidir. İşte bu noktada tecrübesizliğin sizin en büyük düşmanınız olduğunu aklınızdan çıkarmayın.

Maskenin arkasında gizli olan kişilik bozukluğunu görmeniz ve düzenli olarak ofis içi şiddet uygulayan kişinin, üçkağıtçı, hileci ve manipiülatif yeteneklerini geliştirmek dışında çoğunlukla hiç bir zaman değişmeyecek olan tamamıyla farklı bir kafa yapısına sahip olduğunun farkına varmanız gereklidir.

[sagrons]

İşyerindeki Şiddetle (Mobbing) Nasıl Baş Edilmeli - 2
Yazar: Serap Yılmaz 18-12-2006

Kendi eylem planınızı hazırlayın. Hazırlıksız olarak bu işe girişmeyin çünkü muhtemelen karşı taraf sizin hakkında bazı bilgileri (neye karşı hassas olduğunuz gibi) toplamış durumda. Bu nedenle hazırlıksız olmayın.


Yazının ilk bölümünde Genel olarak Mobbing konusunda bilmeniz gerekenleri anlattık. Şimdi sırada eylem planı geliştirme ve uygulama var..

2. Adım: Eylem planı


* Zorbalık hakkında bulabileceğiniz herşeyi bulun. Harekete geçmeden önce ev ödevinizi eksiksiz olarak yapmanız çok önemlidir; internette ve bu yazıda yer alan herşeyi okuyun ve içinize sindirin.

* Zorbalık ile ilgili tüm yanlış değerlendirmeleri (üstesinden gelmenin zor bir iş olduğu gibi) bir yana bırakın.

* Konuyla ilgili kitapları okuyun ya da varsa benzer deneyimleri yaşamış olanlarla konuşun.

* ve Kendi eylem planınızı hazırlayın. Hazırlıksız olarak bu işe girişmeyin çünkü muhtemelen karşı taraf sizin hakkında bazı bilgileri (neye karşı hassas olduğunuz gibi) toplamış durumda. Bu nedenle hazırlıksız olmayın. Yapabileceklerinizi aşağıda sıralıyorum. Bunların içinden planınızı oluşturun..

* Eylem sırasında her şeyin bir kaydını tutun (günlük gibi). Zorbalığı ortaya çıkartan şey, her bir vakanın tek tek ele alınışı değil, sayısı, sıklığı ve özellikle de kalıplarıdır.

Gizemli durumlar ve aldatma vakalarında en önemli şeylerden birisi kalıplardır. Zorbalıkta bulunan kişi vakaları bireysel olarak ele alındılarında açıklayabilir ancak davranış kalıplarını açıklayamaz. Niyeti ortaya koyan kalıplardır.

Günlüğünüzü güvenli bir yerde saklayın, diğer kişilerin çalabileceği ve muhtemelen çalmaya çalışacağı işyerinizde değil evinizde saklayın. Ve önemli dökümanların fotokopilerini birkaç farklı yerde saklayın (işyeri hariç); pek çok vakada zorbalıkta bulunan kişi, hedeflerinin çekmecelerini karıştırıp günlüklerini ele geçirmiş ve bunları onların aleyhinde uygunsuz davranışların “kanıtı” olarak kullanmıştır.


3. Adım: Eyleme geçin


* Tüm mektupların, notların, e-maillerin vb.’nin kopyalarını çıkartın ve saklayın. Her şeyi yazılı olarak kayıt altında tutun yoksa zorbalıkta bulunan kişi daha sonra tüm bunları reddedecektir.

* Yanınızda bir not defteri ve bir kalem taşıyın ve zorbalık yapan kişinin yaptığı ve söylediği her şeyi bu deftere not edin. Ayrıca zorbalıkla bağlantısı olan tüm personeli ve idarecileri de bu deftere not alın. Bunu yaparken “uygunsuz davranış” ve “profesyonel olmayan davranış” suçlamalarına maruz kalmaya da hazır olun.

* Her şeyi yazılı kayıt altında tutun; size yönelik eleştiri veya suçlamalar yapıldığında zorbalıkta bulunan kişiden iddialrı hakkında doğrulayıcı ve ölçülebilir yazılı kanıtlarla eleştirilerini ve suçlamalarını doğrulamalarını talep edin.

Zorbalıkta bulunan kişi doğrulayıcı ve ölçülebilir kanıt talebinizi yanıtlamadığında veya yanıtlamayı başaramadığında, zorbalıkta bulunan kişiden hareketleri ile ilgili haklı gösterici kanıt talep ettiğinizi ancak onun bunu yanıtlamadığını veya iddialarını desteklemeyi başaramadıklarını yine yazılı olarak kaydedin.

Üçüncü bir notta yazılı olarak, suçlamalar yapmanın ve bunları yazılı olarak desteklemeyi reddetmenin veya iddialarınız hakkında doğrulayıcı ve ölçülebilir kanıtlar sunamamanın bir taciz yöntemi olduğunu belirtin. Genellikle çarpıtma, iftira ve uydurmalar üzerine kurulu olan eleştiriler ve suçlamalar, zorbalıkta bulunan kişinin kontrol amaçlı olarak yarattığı uydurma düşüncelerdir.

* İnkar her yerde vardır. "Zorbalığa maruz kalmama" hakkını savunan kişi genellikle zorbalığı saklamaya çalışan başka birisinin yetersizliğine maruz kalmaktadır.

Zorbalıkta bulunan kişinin her şeyi inkar etmesine, bu kişinin üstü durumundaki kişinin herşeyi inkar etmesine ve anlattığınız hiçbirşeye inanmamasına ve de - binlerce vakada yaşandığı üzere -personel işleri veya insan kaynakları sorumlusunun da size inanmamasına ve zorbalığı inkar etmesine hazırlıklı olun.

Çünkü tüm bu kişiler zorbalıkta bulunan kişi tarafından çoktan kandırılmış ve sorunun sizde olduğunu düşünmeye başlamışlardır ve sizi başlarından savacaklardır.

[sagrons]

İşyerindeki Şiddetle (Mobbing) Nasıl Baş Edilmeli - 3
Yazar: Serap Yılmaz 25-12-2006

Zorbalıkta bulunan kişi herkesi birbirine düşürmekten ve insanları birbirlerine karşı kışkırtmaktan zevk alır. Eğer zorbalıkta bulunan kişi, çalışanların karmaşa yaşadıklarında, kendisinin davranışlarına ait tüm sorumlulukları işverenden bileceklerini de farkındadır.


Yazının ilk 2 bölümünde


*
Genel olarak Mobbing konusunda bilmeniz gerekenleri
* Nasıl Baş Edebileceğinizi


anlattık. Şimdi yapabileceklerinizi anlatmaya devam ediyoruz..

Mobbing yani Ofis içi şiddet konusunda neler yapabileceğinizi “Eyleme geçin” başlığı altında anlatmaya devam ediyoruz;


* Sürekli olarak zorbalıkta bulunan kişi, insanları birbirine düşürmekten zevk alır. Bunu yaparak, işvereninizin sizinle birlikte, kendisine karşı hareket etmesine engel olur. Bunu unutmadan profesyonel bir biçimde davranmaya özen göstererek “İnsan Kaynakları yetki”isine", sürekli olarak zorbalıkta bulunan kişinin çalışanları ve işvereninizi size karşı kışkırttığını bildirin ve kimsenin bir şey kazanmayacağı aksine herkesin birşeyler kaybedeceği yıkıcı, kargaşaya neden olan davranışlar içerisinde olduğunu anlatın.

Zorbalıkta bulunan kişi herkesi birbirine düşürmekten ve insanları birbirlerine karşı kışkırtmaktan zevk alır. Eğer zorbalıkta bulunan kişi, çalışanların karmaşa yaşadıklarında, kendisinin davranışlarına ait tüm sorumlulukları işverenden bileceklerini de farkındadır.

Zorbalıkta bulunan kişi bunu daha önce de yapmıştır ve yine yapacaktır. Ayrıca İnsan Kaynakları yetkilinize gördükleri zorbalığın aslında sadece buzdağının görünen kısmı olduğunu ve bu durumun zimmetine para geçirme, finansal yanlışlıklar, yasal düzenlemelerin ve pratiklerin ihlali, sağlık ve güvenlik ile ilgili düzenlemelerin ihlali vb.’yi de içerebileceğini hatırlatın.

* Sürekli olarak zorbalıkta bulunan kişiler kandırma ve manipülasyonda uzmanlaşmış kimselerdir. Zorbalıkta bulunan kişinin kandırma kapasitesini hafife almayın. Personel yetkilileri ve şeflerle uğraşıyorsanız özellikle yasal ve finansal meseleler üzerine odaklanın. Personel şefinizi veya İnsan Kaynakları yetkilinizi mesela bu yazıyı gösterin.

* Kendinize bir destek ağı yaratın. Zorbalıkta bulunan kişiler hedeflerini birbirlerinden ayırır ve soyutlarlar. Hatta bazen bu yolda hedeflerini ailelerinden bile soyutlamaya dek ileri giderler. Zorbalıkta bulunan kişi büyük bir ihtimalle ya tatlı dilini karşısındaki insanları etkilemek için kullanarak, ya da insanların zaaflarından ve açıklarından yararlanarak işyerinizdeki meslektaşlarınızı sizden uzaklaşmaya ikna ederler.

İşyerinizdeki meslektaşlarınızın sizi yalnız bırakmalarına hazırlıklı olun. Elinizden geliyorsa bunu engellemeye çalışın ama yumuşak bir şekilde davranarak.

* Tavsiye istediğiniz kişiler her ne kadar bunu nasıl yapacağınız hakkında fikir sahibi olmasalar da, size hakkınızı aramanızı söyleyebilirler. Aslında tam tersine hakkınızı aramaya çalışmak büyük ihtimalle işleri sizin için daha da zorlaştıracaktır.

* Doktorunuza görünün. Zorbalığa maruz kalmak psikiyatik hasara sebep olan süregelen bir nagatif stres yaratır. Bazı akıl sağlığı profesyonelleri da dahil pek çok kişinin söylediğinin aksine “psikiyatrik hasar” ile “akıl hastalığı” birbirinden farklı şeylerdir. Eğer doktorunuz size stres tanısı koyarsa, mutlaka sebebinin de teşhiste yer almasına dikkat edin örneğin işyerindeki şartlardan dolayı oluşan stres gibi.

Eğer depresyon tanısı konulursa, bunun kayıtlara reaktif depresyon olarak geçtiğinden emin olun. Stres durumunun, çalışanın aşırı iş-yüklemesiyle başa çıkamaması sonucu oluşmadığını, ancak işverenin güvenli bir işyeri sistemi oluşturmasını garanti altına alan gerekli mevzuatlara uymaması sonucu oluştuğunu aklınızdan çıkarmayın.

* Travma Sonrası Stres Bozukluğu’na (PTSD) özellikle de zorbalığa bağlı PTSD’ye ilişkin araştırma yapın. PTSD, zorbalık sonucu oluşan psikiyatrik hasarın kollektif semptomlarına ilişkin tıbbi tanıdır.

* Eğer yaşadığınız zorbalığa bağlı psikiyatrik hasar gördüyseniz bunu da tuttuğunuz kayıtlara mutlaka ekleyin. Bu sayede durumu yazılı hale getirmiş olursunuz.

* Eğer yaşadığınız zorbalığa bağlı psikiyatrik hasar konusnda tazminat talep edecekseniz mutlaka Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın ilgili mevzuatına göz atınız.

[AZARRATH]

Ben de mobbinge uğradım.. Çalıştığım fabrikada üç günde işin belkemiğini kavramıştım ve bu birçok kişiye battı... Şefimle ustabaşımla hatta personel müdürümle aram iyiydi işi çabuk kavradığım için özellikle şefim severdi beni, iyi davranırdı ama çalışma arkadaşlarım feci kıskandı ve arkamdan iş çevirmişler.. Yok ben şefin dedikosunu yapmışım, yok muhabbet edermişim de şef geldiğinde iş yapar görünürmüşüm.. Her ne kadar şef beni sevse de sonuçta onlar da eski elemanı ve bu kişiler şefi en zayıf yerinden vurmuşlar dedikodu!.. Şef hemen bunlara inanıyor ve bana davranışları 360 derece değişiyor.. Pamuk gbi kadın bağıran çağıran azarlayan birisine dönüştü... Sonra başka bir iş arkadaşımdan öğrendim durumumu.. Hiç kimseyle muhattap olmadan direk personel müdürünün yanına gittim durumu anlattım ve pozisyonumu değiştirmesini söyledim.. Normalde bunun için önce şefle konuşulması gerekirmiş..Direkt personel müdürüne çıktığım ve o da benim pozisyonumu hemen değiştirdiği için üç misli battı... Yerim değişti ama yemek molasında tip tip ters ters bakışlara maruz kaldım ama şükür yeni yerimde arkadaşlarım şeker insanlardı... Zaten fabrika krizden etkilendi ve toplu işten çıkarmalar oldu bende o kişilerin arasındaydım :)