[sagrons]

Artık Gündemde Mobbing Var
Yazar: Selin Özalp 04-03-2005

Son yıllarda ofislerle ilgili yeni bir psiko-sosyal sorun raporlanmaya başlandı. Bu sorun daha önce de vardı mutlaka ama konuşulmuyordu. Ancak Mobbing (Ofis içi psikolojik şiddet) bugün artık modern iş yaşamının bir sorunu olarak gündeme girdi ve akademik çalışmalara da konu oluyor..


Mobbing de nedir diyeceksiniz? Türkçe karşılığı "Ofis içi Psikolojik Şiddet" olarak verilen bu kavramın anlamı; "ofiste birilerinin, diğer birileri üzerinde psikolojik baskı kurması", "haklarını gaspetmesi", "kötü davranması" ya da "kandırması" olarak tanımlanıyor.

Bu tür durumlarda “kurban” olarak adlandırılan kişi, sistematik bir şekilde “rezil edilmekte”, “küçük düşürülmekte” ve insan hakları çiğnenmektedir. Bu olayın birkaç yıl devam etmesi durumunda, kurban durumundaki kişi, kendine güvenini kaybederek, ruhsal nedenlerle iş hayatından bile çekilebilmektedir.

Bu kavram ilk olarak 1984’de İsveç’de “İş Hayatında Güvenlik ve Sağlık” konulu bir raporun içinde Heinz Leymann tarafından ortaya atıldı. Olay daha öncelerden beri gelmekte olan bir durum olmasına karşın, 1984’de yazılan bu rapor için araştırmaların başladığı 1982 yılına kadar gündeme bilimsel olarak getirilmemişti.

Mobbing kelimesi daha önceleri olmayan bir ingilizce kelimedir ve ilk defa hayvan bilimci Konrad Lorenz tarafından bazı hayvan hareketlerini tarif etmek için kullanılmış. Lorenz bu kavramı “bir grup ya da sürü halindeki küçük hayvanın, tek başına dolaşan büyük bir hayvanı tehdit etmesi”ni tarif için kullanmış. Daha sonraları çocukların okullarda birbirlerine karşı hareket tarzını inceleyen bir İsveç’li doktor da (Heinemann) aynı terimi "bir grup çocuğun, tek bir çocuğa karşı yıkıcı hareketleri"ni açıklamak için 1972’de kullanmış.

Bu kelimeyi daha sonra yazımızın başında aktardığımız gibi Leymann "iş hayatı" için kullanmış. Mobbing fiziksel şiddet içermemekte, daha "sofistike planlar" ve "psikolojik şiddet" için kullanılmaktadır. Zaten tek bir sefer değil, süreklilik arzetmektedir ve kötü niyetli, bir ve birkaç kişinin uyguladığı dışlama eylemidir.

Mobbing genel olarak kurbanın kişiliği, dürüstlüğü ya da mesleki yeterliliği konusundaki saldırılarla başlar. Devamında kurbana endişe ve gerginlik yaratacak adımlar atılır. Bu şekilde kurbanın ruh sağlığı etkilenerek bulunduğu pozisyonla ilgili sorun yaratılır ve şirket dışına itilmeye çalışılır.

Leymann, ofiste psikolojik şiddet sürecini 5 aşamalı tanımlıyor:


Tanımlama aşaması : Bu aşamada kurbanın ününü yaralamaya yönelik hareketler yapılır. Kurban; muhalif, yetersiz veya psikolojik sorunları olan biri olarak tanımlanır. Şirket içinde bu tanımın yayılmasına özen gösterilir.

Anlaşmazlık aşaması : Anlaşmazlık oluşturan bir olayla karakterize edilir.

Saldırganlık aşaması : Bu aşamada eylemler ve psikolojik saldırılar başlar.

Kurumsal güç aşaması : Yönetim işin içinde değilse de, bir müddet sonra o da propogandadan etkilenir ve kurbana karşı hareket etmeye başlar.

İşine son verilme aşaması : Eğer tüm bu aşamalar sırasında kurban kendisi işten ayrılmadıysa, ya kesin itaat dönemi başlar ya da işten kovulur.