[MuminOKAN]

Sürekli ve sık alınan ölçümlerin bir sistemin zaman içindeki evrimini durdurması Zeno etkisi olarak tanımlanır. Adını, bir takım paradokslar ortaya atan felsefeci Zeno’dan (MÖ 490-430) adını alır. Önceleri teorik olarak öne sürülmesine karşın, daha sonra birçok deneysel yöntemle doğrulanmıştır.

Bu durumu açıklamak için iki düzeyli bir kuantum sistemi düşünelim. İçinde bulunabileceği durumlar 0 ve 1 olsun. Sistemin en başta 0 durumunda olduğunu ve bir süre üst üste binme durumunda kalıp 1 durumuna geçtiğini varsayalım. Atomdaki enerji düzeyleri buna bir örnektir. Atomdaki yüksek enerji düzeyi 0, düşük enerji düzeyi 1 olabilir. Geçiş sırasında 0 ve 1 üst üste binme durumunda bulunur. İlk anda 0 durumunda, çok kısa bir süre sonra büyük olasılıkla 0, düşük bir olasılıkla 1 durumunda bulunur. Epey bir süre sonra ise tersi durum olur. Büyük bir olasılıkla 1 durumunda, çok düşük olasılıkla 0 durumundadır. Sistem gözlenmediğinde ya da ölçüm yapılmadığında bu durum geçerlidir. Başlangıçtan çok kısa bir süre sonra ölçüm yapılırsa sistem yüksek bir olasılıkla başlangıçtaki durumuna (0) döner. Çok düşük bir olasılıkla da en son duruma (1) döner. Arka arkaya çok sayıda ölçüm yapılırsa, büyük olasılıkla sistemi devamlı başlangıç durumunda tutar. Sürekli alınan ölçümlerle, sistemin zaman içindeki evriminin durması “kuantum Zeno etkisi” olarak adlandırılır. Bu bir bakıma “çaydanlığa ısınırken bakarsanız kaynamaz” anlamını taşır. Devamlı şekilde gözlenen sistem, aynı durumda sonsuza dek kalabilir.


ALINTIDIR