Ünlülerin Fobileri

[hayatimdegisti]

Ya mikrop kaparsam...

MHP lideri Devlet Bahçeli'nin de hastane fobisi varmış. Mikrop kapacağı korkusu yaşayan Bahçeli'nin bu özelliği TBMM eski Başkanvekili MHP'li Murat Sökmenoğlu'nun by-pass ameliyatı olması ile ortaya çıkmış. Bahçeli, mikrop fobisi yüzünden Sökmenoğlu'nu ziyarete gidememiş.

Baykuş, kerkenez oldu

Osmanlı İmparatorluğu'nun 33 yıl işbaşında kalan sultanlarından II.Abdulhamit çok cesurdu fakat karanlık fobisi vardı, çoğu gece sarayın ışıklarını açık bıraktırırdı. Abdulhamit'in öldürülmekten ve haledilmekten çok korktuğu bilinir. Kudretli hükümdarın korkusu, kendisinden sonra hanedan arasında ülkeyi idare edecek düzeyde bir kişinin bulunmamasına inanmasından kaynaklanıyormuş. Hal edilme korkusu yüzünden Dolmabahçe Sarayı yerine Yıldız'da kalmayı tercih edermiş. Çünkü Sultan Abdulaziz'in hal edilmesinde donanmanın, Dolmabahçe açıklarında sarayı topa tutma tehdidi önemli rol oynamış.

II. Abdulhamit'in babası, Tanzimat Fermanı'nı imzalayan Sultan Abdulmecit ise baykuştan ve baykuş sesinden çok korkarmış. Bir gün sarayda iken bir baykuş ötmeye başlayınca Sultan telaşlanıyor, ne yapacağını şaşırıyor, eli ayağı biribirine dolaşıyor. Orada bulunan İsmail Paşa, "Efendim o baykuş değildir, kerkenez kuşudur. Baykuşun sesi böyle olmaz" diyerek Sultan Abdulmecit'i güç bela teskin etmeyi başarıyor. Sertliği ile bilinen IV. Murad da ölüm korkusu yaşıyordu. Sultan, doğduğu günkü burcuna denk düşen ay tutulmasını öleceğine yormuştu.

Esip gürlemelerine bakmayın

Aksiyon filmlerinin vazgeçilmez yıldızı Jackie Chan'ın sudan korktuğunu aman çocuklar duymasın. Chan suyun etrafında olsa bile kendisini çok sinirli hissediyormuş. Gladyatör rolüyle ünlenen Russell Crowe, korkusuz kaptan Jack Aubrey'i canlandırdığı son filmi "Master and Commander"in çekimlerinde deniz ve yükseklik korkusu yüzünden zor anlar yaşamış.

Malkoçoğlu, Battal Gazi gibi kahramanlık filmlerinin unutulmaz başrol oyuncusu Cüneyt Arkın ise bir film çekimi sırasında ata binerken düşerek bel fıtığı oldu. Uzun süre sol ayağını kullanamayan ünlü aktör bir süre kabuslar gördü. Arkın felç korkusu yaşamış.

Karanlıktan ödü kopan vampir

Matrix'te Neo'yu canlandıran başrol oyuncusu Keanu Reeves'in öyle uçtuğuna kaçtığına bakmayın. Reeves'in yükseklik korkusu var. 'Örümcek Adam' filminin yıldızı Tobey Maguire de yüksekten korkarmış. Maguire, binaların tepesinden aşağı bakmayı tüyler ürpertici buluyormuş. Buffy The Vampire Slayer dizisinde Angel adlı vampiri oynayan David Patrick Boreanaz yükseklikten, karanlıktan ve kuşlardan çok korkuyormuş.

Terminatör iğneyi görünce bayılıyor

Conan ve Terminatör rolleriyle tanınan Arnold Schwarzenegger'in iğneden ödü kopuyormuş. Şimdi California Valisi olan aktör, iğne olurken bayılma raddesine geliyormuş. İndiana Jones, Jurassic Park gibi filmleriyle seyirciyi korkutan Steven Spielberg'in böcek fobisi varmış, karıncalardan bile anormal şekilde korkuyormuş

Truva'da ünlü Yunan savaşçı Aşil'i oynayan Brad Pitt köpekbalıkları ve örümceklerden, korkuyormuş. Schindler'in Listesi ve Star Wars Phantom Menace filmlerindeki başarısıyla ünlenen 1.94 metrelik boyuyla Liam Neeson'un yükseklik korkusu varmış. "Karaip Korsanları" filminde azılı korsanı oynayan Johnny Deep palyaçolardan ve bebeklerden korkarmış. Korku romanları yazarı Anne Rice'nin karanlıktan ödü koparmış.

Diktatörler de çok korkar

İspanya eski Devlet Başkanı General Franko, Sovyet Rusya lideri Stalin ve Adolf Hitler gibi diktatörler de öldürülme korkusuyla hep düblor kullanmışlar. Stalin bir yere gidecek olsa, birbirinin benzeri birkaç araba da aynı anda yola çıkarmış. Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in de 10'u aşkın dublörü bulunduğu hep söylendi. Hitler, 1920-1933 yılları arasında bir dönem hapsedildiği için yalnız kalmaktan ve bir suikaste uğramaktan korkar, sabahlara kadar uyuyamazmış. Hitler, sudan da çok korkuyormuş. Dünyayı ateş çukuruna döndüren Hitler su fobisi yüzünden hiçbir zaman yüzmemiş.

Fobiler eğitimli, kültürlü, entelektüel ve inançlı insanlarda bile sıklıkla rastlanan bir olgu. Ama bazı korkular var ki yaşayanların hayatını derinden etkilerken, diğer insanları ise hayrete düşürüyor.

Türkiye ve dünyanın pekçok yerinde yaşayan ünlü sanatçılar, sporcular, bilimadamları, aktörler, aktristler, yazarlar, sinemacılar, işadamları, liderler ve yöneticilerin de sıradan insanlar gibi çeşitli fobileri var. Filmlerinde haydut, gangster, korsan, yahut kahraman rollerindeki pekçok aktörün, insana tuhaf gelecek fobileri olduğunu, rollerindeki karakterlerle gerçek karakterleri arasında neredeyse uçurum bulunduğu gerçeği çoğu insana şaşırtıcı gelebiliyor. Bir zamanlar üç kıtaya hükmeden Osmanlı sultanlarının ya da dünyayı savaş alanına çevirmekte bir an bile tereddüt etmeyen Hitler gibi bir diktatörün sıradan insanlarda bile tuhaf kaçan korkuları olduğuna kim inanır? Bir sürü insanın canına kıyan azılı bir katilin odasında küçücük fındık faresini görünce masaların üstüne çıkarak korkudan ödü patladığına kimse inanmak bile istemez. Tuhaf ama fobiler böyledir işte.

En temel korku olan ölüm korkusu ise her insanı yakalayan bir duygu. Ölüm korkusu ancak yüksek ideallerle yahut dayanılmaz acılar nedeniyle yumuşayabiliyor, bunun dışında ölüm korkusu doğal olarak karşılanabiliyor, doğrusu da bu olsa gerek. Ama bazı korkular var ki, atlatılabilecek olduğu halde yaşamımızı derinden etkileyebiliyor.

Fobiler eğitimli, kültürlü, entelektüel ve inançlı insanlarda bile sıklıkla rastlanan bir olgu. Yıldız Burkovik, kendisi psikolog olduğu halde uzun yıllar sosyal fobiyle boğuştu.

Freud'un ilginç korkusu

Psikolojinin babalarından Sigmund Freud ise insanın iç dünyasına dolu dizgin girmeyi başarırken kendisini ihmal etmiş. Çünkü ciddi derecede trenlerden korkarmış. Freud'un ayrıca müzik korkusu varmış. Freud bu yüzden piyanist bir komşusuyla sorunlar yaşıyor. Sonunda piyanist ile Freud arasında bir uzlaşma sağlanıyor, hangi saatlerde piyano çalınacağı belirleniyor. Bu saatlerde Freud dışarı çıkıyor, müzik sesi duyduğunda ise kulaklarını kapatıyor. Filozof Arthur Schopenhauer yangın korkusu yüzünden hep birinci katlarda oturmuş.

Katil numaralar fobisi

Bu arada Nijerya'da bir ara cep telefonu fobisi yaşanmış. Bu fobinin nedeni ise bir söylenti.

Halk katil numaraların kendilerini aradığını ve telefonlarına cevap vermeleri durumunda öleceklerine inanıyormuş. Bu nedenle telefon satışları ciddi şekilde azalmış, cep telefonu taşıyanlar, telefonları çaldığında ne yapacaklarını şaşırır hale gelmişler. Batıl inançların yoğun olduğu Nijerya'da daha önce de el sıkışma fobisi yaşanmış. Biriyle el sıkışıldığında cinsel organların kaybolduğu söylentisi etkili olmuş bunda. Diğer taraftan akut solunum yolları sendromu (SARS) tehlikesi nedeniyle bir ara Çin'de, Tayvan'da yaşam felç oldu. SARS korkusu yüzünden insanlar kalabalık yerlerden uzak durdular, günlük hayati sakinleştirici kullanarak geçirdiler. Maske, şapka, eldiven takarak sokağa çıkabildiler. Çinliler elbiselerini çamaşır suyu ile yıkarken, Tayvan'da kimse evden dışarı çıkmadığı için devlet evlere yemek dağıtmış.

Cahit Zarifoğlu vapura binemezdi

Pendik Belediye Başkanı Erol Kaya'nın fobisi yılan, Antalya Belediye Başkanı Menderes Türel'in ise yükseklik ve uçak fobisi var. Biraz tedaviden sonra uçak korkusunu aşan Türel'in yükseklik korkusu hala devam ediyor. Merhum şair, edebiyatçı Cahit Zarifoğlu'nda vapur, köprü ve deniz fobisi vardı. Köprü yıkılacak ve çaresiz kalacağı korkusu duyardı. Bu nedenle Zarifoğlu, zorunlu olmadıkça köprüden geçmez, vapura binmezdi.

Şemsettin Sami 5 yıl sokağa çıkmadı

Abdulhak Hamit ve Cahit Sıtkı Tarancı'da ölüm, Necip Fazıl'da yalnızlık korkusu vardı. Kamus-ı Türki'nin müellifi Şemsettin Sami ise ayda bir kere sokağa çıkardı. Hiç berbere gitmeyen ve kendi sakalını kendisi makasla kesen Şemsettin Sami, beş yıl hiç sokağa çıkmadı.

Edison'un karanlık fobisi dünyamızı aydınlattı

Franz Kafka'da derin izler bırakan otoriter baba ve hiyerarşi teması eserlerinin tümüne yansır. Kafka'nın özel yaşamında da baba fobisi her zaman etkin olmuştur. Çocuklukta yaşanan pekçok olay da korkuların giderek yerleşmesine, kökleşmesine, kronikleşmesine neden olur. Böylece fobiler insanı kısıtlar, engeller. Ama bu her zaman olumsuz sonuçlar doğurmaz, Edison'un karanlık korkusu olmasaydı, belki de bugün ampülle tanışıyor olamazdık. Bazı korkuların böyle bir işlevi olduğunu unutmamak lazım.

Nazım Hikmet de ölümden çok korkarmış. Uyku hapları aldığı zamanlarda bile en fazla 4-5 saat uyuyabilirmiş. Çılgın ressam Salvador Dali'nin de Nazım gibi ölüm fobisi vardı. Dali'nin biyografisini yazanlardan Herbert Genzmer, "Dali kendi adına ölmektense dayanılmaz acılara katlanmayı yeğlemektedir. Hayallerini ebedi yaşam fikri süslüyordur. Fakat tüm bunlar sadece Dali'nin iç dünyasının bir görüntüsüdür. İçi aynı zamanda panik derecesinde bir ölüm korkusuyla doludur" der. Montaigne, Cuma günleri asla kalemi eline almadığı gibi 13 rakamından ödü koparmış. Voltaire karanlıktan ödü patlatığı için ışıksız odada asla yatamazdı. Dünyanın en ünlü öykü ustalarından Borges'te ise kalabalık karşısında konuşma fobisi vardı. Borges uzun yıllar kalabalık karşısında konuşma yapmadı. 60 yaşından sonra biraz rahatladı.

[hayatimdegisti]

Dolapta katil mi var?

Gerilim filmlerinin ustası Alfred Hitchcock'un sinema klasikler arasına giren filmi 'Kuşlar' gösterime girdiğinde izleyicilerin bir kısmı, gördüklerinin film olduğunu bile bile, dehşete kapılarak kendini salondan dışarıya zor atmıştı. Film Türkiye'de ilk kez gösterime girdiğinde TRT aileleri "filmi çocuklara izlettirmeyin" şeklinde uyardı. Bu olay kuş korkusunun yaygın bir fobi türü olduğunu ortaya koydu. Fobiler üzerine pekçok film yapıldı. Edebiyatçılar eserlerinde fobiler üzerine karakterler inşa ettiler. Bu tür filmler de başlı başına birer fobi kaynağı işlevi de gördüler. Örneğin, ünlü İngiliz casusu Lawrence'yi de canlandıran, Schindler'in Listesi ve İngiliz Hasta filmlerinin başarılı aktörü Ralph Fiennes, Cadılar Bayramı'nda işlenen bir seri cinayeti konu alan Halloween filmini izledikten sonra uzun süre cinayete kurban gitme korkusu içinde yaşadı. Ralph Fiennes, "Çok korkunç bir filmdi ama doğrusu çok da ustaca çekilmişti. Filmi izledikten sonra geceleri uyuyamaz oldum. İkide birde kalkıp elbise dolabımda gizlenmiş bir katil var mı diye bakıyordum" diyordu.

Şinasi asla meyve yemezdi

Boğaziçi'ne ait kitaplarıyla tanınan edebiyatçı Abdülhak Şinasi Hisar'da müthiş bir mikrop fobisi vardı. Taha Toros'un aktardığına göre, elle tutulan herşeyde mikrop olduğuna inanan Hisar, suni meyve hapları yutardı. Taha Toros, "O Güzel İnsanlar" adlı kitabında Hisar'ın mikrop fobisiyle ilgili olarak ilginç anekdotlar anlatır. Toros, bir sohbet sırasında üstadın meyvelerde mikrop olduğu görüşüne karşı çıkar. Olayın devamı şöyledir: Hisar, 'Sizlere göre öyledir' karşılığını verdi, arkasından da salonu mikroplar istila etmişçesine çekmecesinden bir kolonya şisesi çıkardı, dolgun pembemsi yanaklarına çok yakışan tebessümlerle, hepimizin eline bol bol döktü." Hisar manavdaki meyve raflarına da bakamazdı.

Bir keresinde bindiği taksiyi anında durdurarak dışarı fırlamış, bu takside elma kokusu var, diyerek şoföre çıkışmış. Hisar, pek az kişinin elini sıkardı, ama karşısındakine hissettirmeden cebinde taşıdığı küçük kolonya şişesi ile elini silermiş. Öyle ki üstadın mikrop korkusu ölüm korkusu ile eşit gibidir. Bir gün Süleyman Nazif ve Üstad Şinasi Hisar birliktedir. Nazif, garsona, "İkimize de çay getiriniz. Çay bardaklarını güzelce, iki defa yıkayınız. Beyefendinin çayına konulacak suyu da ayrıca yıkayınız" dediği darb-ı mesel olarak anlatılırmış. Mikrop korkusu olan bir başka ünlü edebiyatçı da Hüseyin Rahmi Gürpınar'dı

Türk toplumunun yüzde 20'sinin bir ya da birden fazla fobisi var. Sanatçılardan ise fobisi olmayan yok gibi. En çok yalnızlıktan, karanlıktan, yüksek ve kapalı mekanlardan korkuluyor.

Ünlü oyuncu ve yönetmen Woody Allen'ın en büyük korkusu hasta olmak. Allen bu nedenle iki saatte bir vücut ısısını ölçüyor. Allen'in başka bir fobisi de yükseklik. Allen ayrca 'yangın çıkabilir' korkusuyla yatarken bile ayakkabılarını çıkarmıyormuş. Kapalı ve dar yerlerden çok korkan Allen bu nedenle de sık sık psikiyatrist desteğine ihtiyaç duyuyormuş.

Ünlü pop star Michael Jackson ise tam bir hastalık hastası. Jackson mikrop kapmaktan ödü koptuğu için ağzını steril maskeyle koruyor. Marlene Dietrich de mikroplardan panik derecesinde korkuyormuş. Bu yüzden Hollywood'da uzun yıllar "Deterjan Kraliçesi" lakabıyla anılmış . Ünlü üktrist Julia Roberts bulaşıcı hastalıklardan korkuyor. Julia Roberts önceden dezenfekte edilmeyen sandalyelere oturamıyor.

Basinger 4 ay evden çıkmamış

Kim Basinger açık alan ve kalabalık fobisi nedeniyle evinden pek çıkmamayı tercih ediyor. Basinger bir kez tam 4 ay boyunca evine kapanmış. Terapi de gören Basinger kalabalık fobisi yüzünden uzun yıllar Oscar törenlerine bile katılmadı. Kendisi Oscar kazandığında ise fobisini güçlükle yenerek törene katıldı.

Kıraç doktora bile gitmiş

Son yılların gözde sanatçılarından Kıraç da karanlık korkusu yaşıyor. Hatta bu nedenle doktora gitmek zorunda kalmış. Kıraç gündelik hayatının yoğunluğu olmasa sözkonusu fobisini meditasyonvari ya da tasavvufi durumlarla çözebileceğini belirtiyor. Şarkıcı Soner Arıca kapalı yerde kalıp nefes alamamaktan hem de yüksek ve açıkta olmaktan korkuyor. Arıca, "Terapistle görüştüm ve faydasını gördüm. Eskiden kapalı bir yeri hayal ettiğim an nefes alamıyor gibi olurdum. Şimdi daha iyiyim, yavaş yavaş geçiyor korkularım" şeklinde konuşuyor.

Aşkın Nur Yengi'nin ise böcekten ödü kopuyor. Bir keresinde Sezen Aksu'ya "Git" şarkısında vokal yaparken göğsünde bir kertenkele gören Yengi çığlığı basar. "Giiit" diye bas bas bağıran ve bayılacak gibi olan Yengi'yi arkadaşları kollarından tutarak kulise götürürler.

Menteş'i kravatı boğuyor

Tiyatrocu Yalçın Menteş'in fobisi ise kravat. "Kravat takmaktan korkuyorum. Kravatı sıkarken, idam etmek için beni darağacına götürüyorlarmış gibi hissederim. Bu duyguyu her kravat takışımda yaşarım. Nedenini bilmiyorum ama kendimi bildim bileli var. Düşüp bir yerimi kırmak gibi bir fobim de var. Reenkarnasyona inanırım. Belki de önceki hayatımla ilgilidir. Ağır bir yük ama fobilerimle yaşamaya alıştım" diyor Menteş.

Biri beni mi izliyor?

ŞARKICI Teoman'ın fobisi aynaya bakmakmış. Teoman aynaya bakarken kendini izleniyormuş gibi hissediyormuş. Gülben Ergen yılan korkusu yaşarken, manken Nefise Karatay da yükseklik korkusu çekiyor. Besteci, söz yazarı, şarkıcı Ümit Sayın'ın ise çok ciddi bir kamera fobisi var. Kamera karşında anında her yeri kilitleniyor Sayın'ın. Yıldız Tilbe'nin en büyük fobisi karanlıkta kalmak. Tilbe şarkılarını spot ışıkları altında yazıyor, geceleri uyurkan ışıkları açık bırakıyor.

İri yarı adam fobisi

ŞARKICI Emel Müftüoğlu evde yalnız kalmaktan korkuyor. "Evde kimse yoksa asla yalnız girmem. Sokaklarda yatmayı bile yeğlerim. Küçükken Elazığ'da dört katlı bir apartmanın en üst katında oturuyorduk. O zamanlar mahalledeki çorbacıdan sıcak çorba alır dördüncü kata kadar elimde tencere, taşırdım. Arada bir apartmanın otomatiği bozulurdu. İri yarı, bıyıklı bir adam sürekli çorbacının önünde oturur, beni her gördüğünde 'Gız seni kaçıracağım' derdi. Şimdi merdivenlerden yalnız çıkamıyorum" diyor.

Fobisi yüzünden evlenmiş!

CEM Özer, Ümit Aktan ve Erkut Kerpeten ile üç evlilik yaşayan Ekmek Teknesi'nin Necmiye'si Selin Dilmen'in ise "insanları kırmak" diye ilginç bir fobisi var. Dilmen bir söyleşide, "Bende müthiş derecede insanları kırma korkusu var. Bu yüzden iki kere ayıp etmeyeyim diye nikah masasına oturdum. Beni seviyormuş, reddedersem yıkılır diye nikah memurunun karşısına oturdum" der.

Fobilerle ilgili olarak çalışan uzmanlar en az 500 kadar korku türü tespit ettiler. Bunların başında hayvan ve böcek fobileri geliyor. İnsanlarla ilgili korkular olduğu gibi, sayılardan, gök olaylarından, hastalıklardan, vücut kokusundan, kitaplardan ve renklerden korkanlar bile var. Bazı uzmanlar Anglofobi(İngiltere korkusu), Bolşefobi(Bolşevik korkusu), Neofobi(Yeni olan herşeyden korkma), Papafobi(Papadan korkma) gibi korku türleri olduğunu bile belirlemiş. Bunlara tabii irticafobi ve Yahudifobi'yi de eklemek gerekiyor. Öyle bir korku türü var ki akıllara durgunluk veriyor; arakibutirofobi denilen, yerfıstığı ezmesi yerken, damağa yapışmasından duyulan korku.

Türk halkının yüzde 20'si fobili

Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Psikiyatri Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ercan Abay'a göre, Türk halkının yüzde 20'si fobili. Abay, fobililerin önemli bir kısmının doktorlardan kaçarak yaşadıklarını, ancak sözkonusu fobilerin sosyal hayatı ve iş hayatını etkilediği zaman tedaviye gereksinim duyduklarını belirtiyor. Araştırmalara göre kadınlar, erkeklere kıyasla daha çok fobili. Kadınların çoğu fareden korkuyor. Fareyi, örümcek, kedi, köpek, at ve yılan izliyor.

Her korku hastalık değil

Psikiyatrist Dr. Zekeriya Kökrek Tıp açısından, her korkunun hastalık olmadığını belirterek, "Hayatında korkmayan insan yoktur. Her kişinin korku şiddeti de birbirinden çok farklı olabilir" diyor. "Ruhsal yardımı gerektiren korkular, yani hastalıklı korkular, kişinin günlük hayatını olumsuz olarak etkiler, kişide gerginlik yaratır, mesleki ya da eğitim hayatını bozar, insan ilişkilerinde olumsuzluklar ortaya çıkarır" diyen uzman doktor Zekeriya Kökrek sözlerine şöyle devam ediyor:

"Fobiler kişinin saçma olduğunu bildiği halde aşırı, anormal bir korku duygusudur. Kişi kendisinde gösterdiği reaksiyonu duymaması gerektiğini bilir. Gerçek dışı bir korkudur ama buna engel olamaz. Korkular dış dünyayla ilgili, kişinin iç dünyasında gelişen, zamanında teşhis ve tedavi edilmediğinde kronik hale gelebilir. Hastalıklı korku, herhangi bir şey, herhangi bir durum ya da herhangi bir fikirle ilişkili olarak başlayabilir. Bu korkuyu uyaran 'şeyler', gerçekte olmadığı ya da ilişki kurulan şeylerle orantılı olmadığı çok açıktır, kişi 'dehşet' duygusu yaşar, adeta hayatını kurtarmak için çırpınır durur. "

Olcay kapalı yerlerde kalamıyor
ZUHAL Olcay'ın klostrofisi, Haluk Bilginer'in yükseklik korkusu var. Bilginer, yükseklik korkusu olduğunu Eyfel Kulesi'nde anlamış. Zuhal Olcay'ın kapalı alan korkusu ise bir tren kazası sonucu ortaya çıkmış. Olcay bu olayı şöyle anlatıyor: "1976'da Ankara'dan istanbul'a turneye giderken kaza geçirdik, iki arkadaşımız öldü. Kazadan sonra büyük bir ruhsal sarsıntı geçirdim. Devrilen trenden çıkmak için camları kırdık, çok korkunç bir kazaydı. Ondan sonra kapalı yerde duramama korkusu başladı." İbrahim Tatlıses karınlık fobisi yaşarken, Hande Ataizi'nin fobisi ise reenkarnasyon inancıyla ilgili. Onun fobisi trafik kazası. Ataizi, "Otomobil kullanmasını bilmiyorum, öğrenmek de istemiyorum. Sanırım bir önceki hayatımdaki reenkarnem trafik kazasında öldü" diyor.

Türk toplumunun yüzde 20'sinin bir ya da birden fazla fobisi var. Sanatçılardan ise fobisi olmayan yok gibi. En çok yalnızlıktan, karanlıktan, yüksek ve kapalı mekanlardan korkuluyor.

İnsanların fobileri o kadar çok ki saymakla bitmiyor. Fobilerin bir kısmı rüyalardan bir kısmı ise insanın başından geçen kötü olaylardan kaynaklanıyor. Bir kısmı ise söylentiler ve içinde yaşanılan kültürden besleniyor. Claudia Schiffer papağanlardan, Winona Ryder uçağa binmekten, Raquel Welch her türlü sürüngenden korkuyor. İtalyan aktrist Anna Falchi kuşlardan korkuyor. Catherine Zeta Jones'un fobisi ise, mürekkep. Jones, mürekkebin üzerine dökülmesi, leke yapması, hatta deriden içeri nüfus etmesinden çok korkuyor. Sharon Stone ve Nicole Kidman'ın ayna korkusu var. Aynaya bakarken, aynanın kırılıp tuzla buz olmasından korkuyorlar. Sharon'un bir başka korkusu da elektrikli ev aletleri. Aletlerin çalışırken aniden patlayacak olmasından dehşet derecede korkuyor. Rahatsızlığı yüzünden hala ölüm korkusu yaşadığını belirten Stone, "Sürekli doktor kontrolüne gidiyorum. Ayak parmağım ağrısa gidip beynime baktırıyorum" diyormuş. Top model Naomi Campbell'de ise Lady Diana gibi paparazzi yüzünden kaza geçirip ölme korkusu yaşıyormuş. Hatta çekim için Türkiye'ye gelen Maomi, kalabalığın hışmına uğramaktan korktuğu için uçakta dört saat geçirmiş. Şarkıcı Teoman'da ölüm fobisi var.

Manken Emine Ün, "Ölümden çok korkuyorum. O kelimeyi duyunca tüylerim ürperiyor" diyor. Selin Toktay yalnız kalmaktan ve annesini kaybetmekten çok korkuyor. Muazzez Ersoy'un karanlıktan ödü kopuyormuş. Ersoy, "Gece şöyle bir evin önünden geçin düğün evi gibi her yer yanar" diyor. Dudaklarını uçuklatacak ölçülerde gökgürültüsünden korkan Ersoy, arı sokması ve deprem olmasından son derece korkuyormuş. Çocukluğunda okuduğu Alman hikayelerindeki cadılar ve diğer korku temalarının uzun süre etkisinde kalan Ayşe Şasa ise, "Bunlar hayatıma dehşet verdiler küçük yaşta" diyordu.

Maksat ayakları yere değsin

Kristie Alley, Bob Newheart, Winona Ryder, Luciano Pavarotti, Kristie Alley, Roseanne Baar, Sam Shepard, Joanne Woodward, Liv Ullman, Tony Curtis gibi ünlü aktör ve sanatçılar uçağa binmekten korkuyor. Whoopi Goldberg, ABD'de her yere karayoluyla gidiyor. Günümüzün en etkileyici soul yorumcularından şarkıcı Aretha Franklin uçak korkusu nedeniyle Avrupa'da konser bile veremiyor. Formula 3'ün tek kadın pilotu Selin Yardımcı uçaktan çok korkarken, futbolcu Sergen Yalçın'ın başta asansör olmak üzere kapalı yer ve yükseklik fobisi var. İngiliz Arsenal futbol takımının yıldızlarından Dennis Bergkamp uçaktan o kadar çok korkuyormuş ki ödül almak için çağırdıklarında deniz aşırı olduğu için gitmemiş. Bergkamp takım arkadaşları uçakla giderken kendisi karayoluyla yolculuk yaparmış. "Dalgaları Aşmak" ve "Karanlıkta Dans" filmleriyle tanınan Danimarkalı rejisör Lars von Trier uçağa ve penceresi açılmayan trenlere asla binemezmiş. 1996'da Cannes Film Festivali'nde Jüri Büyük Ödülü kazanan Tries uçak fobisi yüzünden Cannes'e giderek ödülünü alamamış. Trier jüriden ve izleyicilerden özür dilemiş. Uçak korkusu olan şairlerden biri de merhum Rıza Tevfik Bölükbaşı.

[hayatimdegisti]

Kelebekler olmasa

Efsanevi İsveçli sinemacı Ingmar Bergman'ın ise ilginç bir fobisi var. Bergman herşeyin berbat olmasından çok korkuyor. "Amerikan Pastası" filminin ünlü oyuncusu aktör Jason Biggs ise arı, örümcek, eşekarısı gibi hayvanlara karşı korkusu var. Ünlü sinema oyuncusu Nicole Kidman'ın korkusu ise neredeyse inanılmaz. Pek çoğumuz kelebekleri severiz, bir yerimize konsa uğur işareti sayarız, hatta onu özgürlük simgesi olarak niteleriz. Oysa Kidman bu sevimli böcekten çok korkuyor. Gina Gershon de köpekbalıkları ve hamamböceklerinden çok korkuyor.

Kirli'nin bugünlerdeki korkusu işsizlik

Ekmek Teknesi'nin Kirli'si Kadir Çöpdemir'in kanser ve yükseklik korkusu varmış. Şimdi işsizlikten de çok korkuyor. Kirli, işsizlik korkusunu, "Düşündüğüm zaman buz gibi terler akıyor" sözleriyle anlatıyor. Yükseklik korkusunu yenmek için Klas FM'nin vericisine bile çıkan Çöpdemir zor anlar yaşamış. Çöpdemir, "Yaklaşık 70 metre falandı. Ama çıkmak değil, inmek problem oldu. İnerken orada bulunan arkadaşların ömürlerinden ömür götürdüm. Her halde on yaş yaşlandılar. Çok korkunçtu hem benim açımdan hem de oradaki arkadaşlar açısından. Neden böyle bir şey yaptın, diyebilirsiniz. Korkuların üzerine gideceksin dediler, gittim, canına yandığım hiçbir halta da yaramadı. Bir de kanserden çok korkuyorum. Ailemde çok kanser vakası oldu" diyor.

Yılmaz'ın hobisi fobililerle uğraşmak

Siz siz olun fobilerinizi uluorta kimseye anlatmayın, yoksa başınız ağrıyabilir. ANAP eski milletvekili Haşim Haşimi uçak fobisini arkadaşı Nurettin Dilek'e anlatınca olanlar olmuş. Dilek, fobi muhabbetlerini seven ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz'a Haşimi'nin fobisini hemen yetiştirmiş. Aynı uçakta Dilek ve Haşimi ile Almanya'ya yolculuk eden Yılmaz, oğlu Hasan ile birlikte Haşimi'ye soğuk terler döktürmüş. Oğlu Hasan Yılmaz'a "Kanatlarda bir sorun mu var? Motor bu kez niye böyle ses yapıyor? Arıza mı var? Bak ileride şimşek çakıyor. Şimdi bulutlara giriyoruz" diyen Mesut Yılmaz, kendisiyle sırt sırta oturan Haşimi'yi bambaşka alemlere götürüp getirmiş. Yolculuk boyunca bildiği bütün duaları okuyan Haşim Haşimi ecel terleri dökmüş. Yaşadığı bu olaydan sonra bir daha kimseye fobilerinden söz etmemeye karar veren Haşimi, arkadaşı Nurettin Dilek'ten intikamını alacağı günleri de sabırsızlıkla bekliyormuş.

'Sarıoğlan' fobisini aşmış

DSP'nin çiçeği burnunda genel başkanı, Sarıoğlan lakaplı Zeki Sezer'in bir zamanlar yükseklik fobisi varmış. Sezer, "Yüksek bir duvarın kenarında duramazdım. Kendi kendime bundan kurtuldum, şimdi korktuğum o duvarlarda yürüyorum" diyor. Hema Endüstri'nin patronu Mehmet Hattat da viski alırsa uçağa binebiliyor. Bu yüzden Hattat, mecbur kalmadıkça yurt dışına çok az çıkabiliyor. Türk sinemasının ünlü komedyenlerinden merhum Kemal Sunal'ın da uçağa binmek ve denize girmek fobisi vardı. Sunal 2000 Temmuz'unda uçakta kalp kriziyle yaşama veda etti.

Uçakta paraşüt istedi

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu'nun da bir zamanlar uçak fobisi varmış. 1989'da Sinan Aygün ile birlikte Ankara'dan İstanbul'a uçarken, aniden bir korkuya kapılmış. Daha önce pek çok kez uçağa bindiği halde, anlaşılmaz bir nedenle korkuya kapılan Hisarcıkoğlu hosteslerle uçağın arkasına gitmek için yerinden kalktığında dizlerinin bağı çözülüp olduğu yerde yığılıp kalmış. Hostesler tarafından koluna girilerek arkaya götürülen Hisarçıkoğlu, ""Bana bir paraşüt verin ve beni uçaktan atın. Nereye düşersem düşeyim" demiş. İstanbul'dan Ankara'ya uçakla gitmek istemeyen Hisarcıkoğlu araba kiralıyor. Hisarcıkoğlu'nun davranışlarından farklı bir anlam çıkaran ve uçak kazası olabileceğini düşünen ATO Başkanı Sinan Aygün de aynı araçla Ankara'ya birlikte yola çıkıyorlar. İki arkadaş yolda ciddi bir trafik kazasının eşiğinde dönüyor. Hisarcıklıoğlu sonunda bu fobisinden kurtulmuş, uçak fobisi yaşayan arkadaşlarına yardımcı oluyor.

Elem tere fiş kem...

Şarkıcı Ebru Yaşar'ın fobisi nazar. Mankenler Ebru Şallı, Ebru Destan, Nefise Karatay, Tuğba Özay nazardan çok korkuyorlar, bu yüzden nazar boncuklarının dizili olduğu bileklik ve kolyeler takıyorlar. Nazardan korkan pop şarkıcısı Çelik, oğlu Atilla Ata'yı kırkı çıkıncaya kadar insan içine çıkarmadı. Koç ailesinden işadamı Ali Koç'un da korkusu nazar. Koç, holdinge nazar değmesinden çok korkuyor. Burhan Çaçan'ın da ciddi bir nazar korkusu varmış. Çaçan, "Bu inanç meselesi. Sanki çok dışarlarda görününce göze geliyoruz. Büyük oğlumuz kaç defa hastalandı, bacakları yaralandı" diyerek nazar korkusunu anlatıyordu.

Polis fobisi yurt dışına kaçırdı

1967'de vefat eden ünlü ressam Fikret Mualla resimleriyle olduğu kadar trajik yaşamıyla da izler bırakan bir kişilik. Nazım Hikmet'in bazı şiirlerini de resimleştiren Fikret Mualla büyük bir sorun halinde yaşadığı polis fobisi nedeniyle birkaç kez daha tedavi altına alındı, hatta 1936'da yanlış yorumlanan bazı sözleri nedeniyle savcılık emriyle bir süre Bakırköy Akıl Hastanesi'nde yattı. Hastaneden taburcu olan Mualla polis fobisi yüzünden 1937'de yurt dışına çıktı, bir daha da dönmedi. Paris'te kimsesizler mezarlığına gömülen Mualla'nın kemikleri daha sonra Türkiye'ye getirildi
İclal Aydın'ın dalga geçilme, Ayşe Arman'ın kalabalık, Sadettin Teksoy'un canlı yayın, gazetemiz yazarlarından Mehmet Ocaktan'ın ise tahtakurusu fobisi var...

Gazetemiz yazarlarından şair Mehmet Ocaktan en çok trafik kazasında ölmekten ve tahtakurusundan korkuyor. Ocaktan, "Tahtakurusunu gördüğüm zaman, bana dokunması önemli değil, anında vücudum kabarır, kaşınır" diyor. Ocaktan, 17 Ağustos depreminden sonra ise pek çok insanda olduğu gibi deprem fobisi de yaşamaya başlamış.

Teksoy, canlı yayın yapmıyor

Kendine özgü esprili programlarıyla tanıdığımız Sadettin Teksoy'un fobisi canlı yayınmış. Meğer, canlı yayından köşe bucak kaçan Teksoy'un bütün programları band yayınıymış. Hiçbir kuvvet Teksoy'a canlı yayın yaptıramazmış.

'Lahana bebek oluyorum'

Radikal gazetesi yazarı Nur Çintay'ın, tarifsiz, talihsiz, tedavisiz bir tv fobisi var. Çintay, "Devreye kameranın gireceği düşüncesi bile elimi ayağını dolandırıyor. Ezberim dağılıyor, lahana bebek oluyorum. En fazla kahkaha efekti olarak kullanılabilirim yani. O yüzden televizyona çıkmamaya, hani yeminliyim demeyeyim ama, epeyce ısrarlıyım" diyor.

Hürriyet yazarı Pakize Suda ise doktor fobisi yüzünden acil servilik olana kadar bekliyormuş.

Arman, kalabalıkta panikliyor

Hürriyet'in en cıvıldak yazarlarından Ayşe Arman kalabalık karşısında panikliyormuş. Arman tv'lere konuk olmaktan bu yüzden kaçarmış. Geçtiğimiz aylarda Okan Bayülgen'e konuk olan Arman zor anlar yaşadı. Sık sık gerilen Arman'ın, konuşması sırasında "karı" lafını ağzından kaçırması ise günlerce tartışıldı. Arman kalabalık fobisiyle ilgili neler yaşandığını ise şöyle anlatıyor: "Karşımda üç kişiden fazla insanı bir arada gördüğümde, bambaşka bir kadına dönüşüyorum, elim ayağım birbirine dolaşıyor, o benim beynim var ya, o küçük beynim, duruveriyor. Sersemliyorum, panikliyorum. Yer yarılsın içine gireyim istiyorum. Kalabalıklardan o kadar çok korkuyorum ki, dünyanın en şahane kaçış planlarını yapıyorum. Genellikle de son anda kaçıyorum. Yeter ki insanların önüne çıkmayayım."

İclal Aydın'la dalga geçmeyin

Yazar ve programcı İclal Aydın'ın ise dalga geçilme fobisi varmış. Kendisiyle dalga geçilmesinden çok korktuğunu belirten Aydın şöyle konuşuyor: "Onun için içimde feci bir otokontrol sistemi çalışır. Bundan çok mutsuzum aslında. Bu anlamda profesyonel danışmanlık alıyorum, çünkü bu yaptığım doğru değil, kendime haksızlık yapıyorum. Birisi bana üç kereden fazla 'sizi çok beğeniyorum' dediğinde garip bir perde iniyor. Bazen başımı kaldırmadan yürüyorum yolda."

Çölaşan'ın korkusu uçak

Hürriyet'in gedikli yazarlarından Emin Çölaşan'ın da uçak fobisi var. Çölaşan bir söyleşide, uçağa binmemeyi tercih ettiğini belirterek, "Gerçi askerliğimi de havaüssünde yaptım ben. Ama yine de gemiyi ya da yatılı treni tercih ediyorum" diyor. Çölaşan uçak fobisi yüzünden Amerika ve Uzakdoğu'ya da gitmemiş.

Gazeteci, yazar-şair Mehmet Nuri Yardım, geçen yıl bir şiir şöleni için davetli olduğu Fransa'ya uçakla gidiyor. Uçak fobisi olan Yardım, güç bela bindiği uçakla geri dönmek istemiyor, bileti yakıp trenle Türkiye'ye dönmeye karar veriyor. Ancak bu kez karşısına vize sorunu çıkıyor. Yorucu tren yolculuklarının ardından Yardım, sonunda Fransa'ya geri dönüyor, oradan da uçakla Türkiye'ye gelmek zorunda kalıyor. Yardım bu olayı "Ne yaparsanız yapın, kaderden kaçış yok" diyerek anlatıyor.

Virginia Wolf'u delirme fobisi ra götürdü

Romana getirdiği tarz ile dünya edebiyatını sarsan Virginia Wolf, uzun yıllar delirme korkusuyla yaşamış. Wolf'un rına da bu amansız korku neden olmuş. Romanlarında rı tema olarak işleyen Wolf, "Dalgalar" adlı romanında olduğu gibi, 1941 yılında ceplerine taş doldurarak kendini delice akan Ouse nehrinin kollarına bırakıp r etmiş.

Peyami Safa facia korkusu çekerdi

Peyami Safa, facia bekleme korkusuyla yaşamış. Safa şöyle anlatır: "Benim şuurum bir facia atmosferi içinde doğdu. Ben iki yaşımda iken, babam ve kardeşim Sivas'ta on ay içinde öldüler. Belki de bütün kitaplarımı dolduran bir facia bekleme vehmi böyle bir başlangıcın neticesidir."

Mantık profesörü uçaktan korkuyor

Uçak korkusu yüzünden bir bilim adamının bırakın ülke dışına, Ankara'dan İstanbul'a bile gidemediğine kimse inanmaz herhalde. İşte ODTÜ'nün Alman asıllı felsefe profesörlerinden Teo Grünberg böyle biri. Üç ciltlik "Sembolik Mantık El Kitabı"nın yazarı da olan 77 yaşındaki Grünberg, mecbur kalmadıkça ODTÜ'den dışarı adım atmıyor.

Dünyada en fazla görünen fobiler, sosyalfobiler. İstatistiklere göre Amerika'da 17 milyon sosyalfobik var. Avrupa'da utangaçlık hastalığının yaşam boyu görülme sıklığı yüzde 9.6 ile yüzde 16 arasında değişiyor. ABD'de bu oran yüzde 13.3. Sosyalfobiler genelde erken yaşlarda ve sinsice gelişiyor, utangaçlık ile ilerleyerek kökleşiyor. Erken yaşlarda başlayıp erişkinlikte pekişen sosyalfobilerde alkol, uyuşturucu kullanımının yanısıra depresyon, panik atak ve r eğilimi gözleniyor. Sosyalfobiler kadınlarda erkeklere oranla daha sık rastlanıyor. Sosyalfobikler başlangıçta genellikle fobik nesne veya durumdan kaçınarak yaşamlarını devam ettirmeye çalışıyorlar. Yaşamlarını taşıdıkları fobilerle yüzyüze gelmeyecek şekilde kuruyorlar. Fobileri iş, okul veya sosyal hayatlarında sıkıntı yaratmaya başladığında ise çoğunlukla tedaviye başvuruyorlar. Türkiye'de en yaygın sosyal fobi, 'aldatılmak'mış. Ahmet Altan'ın 'Aldatmak isimli kitabının neden çok sattığının sırrı da böylece açıklığa kavuşuyor.

Sosyalfobikler genellikle utangaç ve içe dönüktürler, normal göz temasından kaçınırlar, az konuşurlar, dikkatlerin üzerlerinde toplanmasından hoşlanmazlar. Sosyalfobikler kalabalıktan, gözönünde olmaktan haz etmezler. Toplantılardan, davetlerden uzak durmayı yeğlerler, bu tür yerlerde yemek yemekten rahatsızlık duyarlar. Mükemmeliyetçi olmaları, karşılaştıkları engelleri çoğaltır. Beklentilerini karşılayamamaları ise çoğunlukla yalnızlığa ve melankoliye sürükleyebilir. Hastalığın temelinde, başka insanların bulunduğu ortamlarda hata yapma, diğer kişiler karşısında küçük düşme korkusu yer alır. Kliniklere başvuran sosyalfobiklerin yüzde 70'i yüksek okulda okuyor ya da mezun kişiler.

Erkek adam korkar mı ?

Çocukların küçük yaşlarda cezalandırılmaları, hesaba çekilmeleri, yargılanmaları, utandırılmaları yahut tam tersine aşırı korumacılığa maruz bırakılmaları da sosyalfobik potansiyeli yükseltir. Böylece erişkin dönemlerde başka etkenlerle de beslenerek kişilik bozukluğuna kadar gidebilir. Anne ve babaların korkuyu yoğun biçimde eğitim ve disiplin aracı olarak kullandıklarında tedavisi güç psikolojik sorunlar oluşabiliyor. Anne ve babaların çocuklarını, 'Erkek adam korkar mı?', 'Bir de erkek olacaksın', 'Erkek adam ağlar mı?' gibi sözlerle suçlamak çocuklardaki normal korkuları dahi fobikleştirebiliyor. Psikologlar bu gibi durumlarda ailelerin, kendileri açısından önemsenmeyen korkuları anlamaya çalışmalarını tavsiye ediyorlar. Aksi takdirde, çocuk korkusunu içine atıp saklayabilir, bu da çocuğun gelişimini olumsuz etkileyebilir.

Uyuyan devler haydi uyanın

TİMAŞ Yayınları'ndan çıkan "Sosyal Fobi" isimli kitabın yazarı Psikolog Yıldız Burkovik'in kendisi de bir zamanlar sosyalfobikmiş. Burkovik, işe önce hastalığını kabul ederek başladığını ifade ediyor. Psikolog Burkovik'in sosyalfobisinin kaynağı mükemmeliyetçi olmasıymış. Potansiyeli olduğu halde bir şeyi yapamayınca çılgına dönüyor, dışarıya yansıtamadığı için kızgınlığını kendisine yöneltiyormuş. Asıl olarak fobisiyle GATA'da görev yaparken karşılaştığını belirten Burkovik, "15-16 yaşlarında karşı cinsten arkadaşlarla konuşurken heyecanlanırdım, çorba içerken elim titrerdi. İş hayatına girme aşamasında hastalık kendini göstermeye başladı. Bir dönem askeri hastanede çalıştım. O dönem sürekli egzersiz yaptım. Duyarsızlaşma tekniklerini kullandım, hayal gücünü devreye sokarak zihnimde rahatlamayı ortaya çıkarmaya çalıştım. İlaç kullanmadım, ama gece gündüz egzersiz yaptım. İki buçuk yılımı aldı tedavi. Görevim nedeniyle toplatılara katıldım, konferanslar verdim. Açıkçası fobimi burada yendim" diyor.

Sosyalfobikleri, potansiyellerini dışarı vuramadıkları, çeşitli kaygılarla hep kuytu köşelere saklanıp kaldıkları için 'uyuyan devler' olarak niteleyen Burkovik şöyle sesleniyor: Uyuyan devleri uykularından uyandırın ve hayattan payınıza düşeni alın."

Gözlüğün sırrı fobiymiş

Yalnızlığı seven aktör Fikret Kuşkan'ın çocukluğundan beri sosyalfobisi var. "Kalabalık yerlerden hiç haz etmedim ki. İstiklal'de beş-altı yaşında annemle yürürken, önümdeki insanların ayaklarını tekmelermişim, açılın, çekilin diye. Stadyumlar da beni hep tedirgin etmiştir" diyen Kuşkan, "Gündüzlerden çok geceleri sevmemin nedenlerinden biri de bu" şeklinde konuşuyor.

Uğur Yücel'in sosyalfobik olduğunu da pekçok insan bilmez. Yücel de kalabalığa girmeyi sevmiyor. Ayna Grubu'ndan Erhan Güleryüz'ün sahnede gözlük kullanmasının sırrı da fobiymiş. Meğer Güleryüz sosyalfobik olduğu için gözlük takıyormuş.

Karanlıkta tek başına kalarak korkusunu yenmeye çalışıyor

Merhum Kemal Sunal'ın oğlu Ali Sunal da karanlık ve yalnızlık korkusunu sinema sayesinde yenmiş. Sunal, fazla tercih edilmeyen bir filme gittiğinde, sık sık öyle anlar oluyormuş ki, karanlık salonda neredeyse tek başına kalıyormuş. Sunal, "Tamamen filme odaklandığımdan, hem yalnızlık, hem de karanlık korkumu unutuyorum" diyor.