önyargı / konu 2 / o zaten kötü birisidir.

[muraturkom]

O zaten hep öyledir.200809

Bugün farklı bir duygudan önyargı ve onun zararlarından bahsetmek istiyorum.

Bir çoğumuzun bildiği gelincik hikayesiyle başlayacağım. Eşini kaybeden kadın hamileymiş. Köyün birinde yaşarmış,kendini çok yalnız hissediyormuş. Bahçelerinde bir gelincik yavrusu bulmuş. ( gelincik ;vahşi, tehlikeli kediden küçük bir hayvan) . onu evine almış ehlileştirmiş, en azından artık bir arkadaşı olmuş kadının. Bu sırada bebek doğmuş. Gelincikten haberi olan komşular kadını uyarmaya başlamışlar. Komşu aman dikkat et, bebekle bu hayvanı yalnız bırakma, ısırır,zarar verir gibi telkinlerde bulunmuşlar. Kadın aldırmamış, çok sevimli oyuncu bir gelincikmiş. Kadın tarladan eve geldiğinde kapıda her zaman ki gibi onu gelincik karşılamış. O gün diğer günlerden farklıymış, gelinciğin ağzı yüzü kan içindeymiş. Sopayla bir vuruşta gelinciği öldürmüş kadın, bebeğin yanına koşmuş. Bebek ağlıyormuş. Biraz daha yaklaştığında kocaman bir yılanın gelincik tarafından öldürülerek etkisiz hale getirildiğini görmüş. O an çok üzülmüş gelinciğe ama gelincik , o sadık dostları artık yaşamıyormuş.

Yaşadığımız kötü tecrübelerden, çevre koşullarımızdan ve yaşam biçimimizden , alışkanlıklarımızdan dolayı yaşadığımız acı hatıralarımız vardır. Bu yaşananları bir araya toplar ve adına tecrübe deriz. Olumlu akılcıl yaklaşımlarımız olduğu müddetçe tecrübenin birçok yararını görürüz. Ancak bu tecrübeler olaylara sürekli karamsar bakmamıza neden oluyorsa hiçbir işe yaramaz, birçok zararı da beraberinde barındırır. Bu önyargının ta kendisidir.

Önyargı mekanizması çalıştığında akraba , eş dost komşularımızın gözünde çekilmez bir insan portresi çizeriz. Kendimizin ve diğerlerinin güzelim hayatını zehir etmeye başlarız.

Nasıl mı?
Klasik gelin kaynana davranışlarını gözlemlediğimizde, kendi kaynanasından yaka silmiş bir kadının kızı varmış. Kızcağız evlenmiş, ama kızın annesinin nasihatleri hiç bitmiyormuş. Kızının evinden çıkmaz olmuş. Kızım beni iyi dinle kocanın annesine dikkat et. Kendini ezdirme. ( Bir kadın nasıl eziliyorsa?) kızım ama kaynanan şöyle yapar, böyle üfler, böyle şunu bunu yapar.

Aslında kızına kendi kötü tecrübelerini ,önyargıya dönüştürmüştür.kendi çektiği eziyetleri şimdi bilmeden kızına çektirmektedir. Kızcağızda bu telkinlerden etkilenerek, kaynanasına kötü davranmaya, surat asmaya başlar. Kaynana istediği kadar iyi davransa da gelin önyargı duvarını aşamaz. Kaynanasına öcü muamelesi yapar. Yapay sebeplerle karı koca gelin kaynana çatışmaları başlar.

Edinilmiş kötü tecrübeler,insanın içindeki iyi duyguların penceresini kapatır. Hayata baktığı pencere hep karanlıktır. Çevresindekileri ve kendini daima huzursuz, tartışmaya hazır durumda bıçakları bilenmiş bir kasap gibidir.

Amcanın birisi bundan 30 yıl önce bir bakkal dükkanı çalıştırmış,bir gün de batmıştır. Oamcanın bir de oğlu vardır. Oğlu üniversiteden mezun olmuştur. Baba ben marketler zinciri kuruyorum, çok ortaklı bir şirket her şey tamam yarın başlıyoruz demiştir. Baba aman oğlum sakın ha hemen ortaklara paralarını geri ver. Batarsınız (önyargı) demiştir.

Sevgili okuyucu sıra şimdi sizde. Sizler aile,iş, komşuluk ilişkilerinizde hangi olaylarda ne gibi olumsuzluklar yaşamıştınız bir düşünün. Yaşadığınız kötü olayda kendinizin, yakın çevrenizin sizin olaya verdiğiniz tepkide olası önyargılarınızın neler olduğunun listesini bir çıkarın. Örneğin; Çocuğunuz oldu, isim koyacaksınız. Hem dışarıdan, hem içeriden (kendiniz) bir sürü önyargı harekete geçer. Ahmet ismi hayır o olmaz. Ahmet ben çocukken sınıfta en sevmediğim çocuğun adıydı. Seyfi yok o da olmaz. Bizim mahallede komşularla konuşmayan adamın ismi Seyfi idi. Bir başka kız ......... doğumlu bir genci sevmiş, hayır mümkün değil askerde .........lıları hiç sevmezdim, evlenemezsiniz.

Sözün kısası önyargı illeti kişileri,aileleri,hatta ülkeleri derinden etkileyecek olaylara neden olan acı izler bırakan zararlı bir duygudan başka bir şey değildir.

Siyahların hepsi suç işler,mavi gözlüler yalancıdır,uzun boylular aptaldır gibi önyargılar kişilerin ve toplumların medeni ,adaletli , mutlu yaşamasını engeller. Çatışmalar kişiler ve gruplar arasında hiç bitmez, hatta kan dökülür.

Çözüm ne , ne yapalım yada nelerden kaçınalım. Olumsuzluk yaşadığımız her konu da kendimizi karşımızdakinin yerine koymaya çalışalım. Ben onun yerinde olsaydım ne yapardım sorusunu daima kendinize sorun.

Çatışma olacak her konuda önce kendi kimliğinizi bir çelik kasaya koyarmışçasına ( kimliğiniz,tecrübe ve alışkanlıklarınız vb. sizi tanımlayan her şeyi) bir kenarda tutarak,karşınızdaki kişi gibi düşünmeye çalışın onu anlamak için biraz enerjinizi harcayın, kestirip atmayın. Kolaycılık zaten onlar öyledir, zaten onlar hep bunu düşünür buna inanır demeyin. Kişilerin yaşam merdiveninde koşulları,çevresindekiler,inançları, duygularında iniş ve çıkışlar yaşayabileceğini göz ardı etmeyin. O kişiye bir düşmanmış gibi değil sizin yardımcı olabileceğiniz birisi gözüyle bakmaya çalışın.

İnsanları sevgiye , barışa, kardeşliğe götürebilecek en önemli unsur önyargısız olabilmek. Daima olumsuzu bir yana bırakıp olaylara olumlu gözle bakabilmekle mümkündür. Karşınızdakini anlama , kendisini size anlatma fırsatını ona vermeye çalışın. Bu iş kolay değildir, zor olanı siz yapmaya çalışın, kişiyi anlamaya çalışmanın en geçerli yoludur.