Güneş Işınlarının Getirdiği Tehlike: Deri Kanseri

[Bluesky24]

Güneş Işınlarının Getirdiği Tehlike: Deri KanseriEn sık görülen kanser türlerinden deri kanseri, son yıllarda giderek daha fazla kişide görülmeye başlandı. Anadolu Sağlık Merkezi Onkolojik Bilimler Koordinatörü Prof.Dr. Haluk Onat, deri kanserleri ile ilgili bilgi verdi.

Deri kanserleri en sık görülen kanser türüdür. Son 20 yılda, deri kanserleri her yıl bir önceki yıla kıyasla yüzde 4 oranında artmıştır. Bunun başlıca nedenleri olarak kanser konusunda bilinçlenmenin ve erken tanı yöntemlerinin artması, gökyüzündeki ozon katının incelmesi, güneş altında veya tenin bronzlaşması amacıyla ultraviyole ışınlarına maruz kalınması ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan kronik böbrek yetmezliği ve AIDS gibi hastalıklardaki artış sayılabilir.

İnsanların yaklaşık yarısında 65 yaşına kadar deri kanseri gelişmektedir. Bir çok deri kanseri türü bulunmakla birlikte, en sık görülen türleri sıklık sırasıyla bazal hücreli kanser, skuamöz hücreli kanser ve melanomdur. En sık deri kanseri türü olan bazal hücreli kanserin bir insanda yaşam boyu gelişme riski yaklaşık yüzde 20dur. Bu risk, ikinci en sık cilt kanseri türü olan skuamöz hücreli kanser için yaklaşık yüzde 6, ve içlerinde en ölümcül ya da habis seyirli tür olan melanom için yaklaşık yüzde 1dir. Yetmiş milyon nüfuslu bir ülkede her yıl yaklaşık 2 bin 500 kişi deri kanseri nedeniyle yaşamını yitirmektedir. Bunların yaklaşık yüzde 75i melanom nedeniyle, geri kalan yüzde 25i de diğer deri kanseri türleri nedeniyle olmaktadır

Bazal hücreli kanserler ortaya çıktıkları bölgede tekrar belirme eğilimindedirler ve uzak organlara yayılmazlar. Skuamöz hücreli kanserler de benzer seyir göstermekle birlikte uzak organ ve lenf bezlerine yayılabilirler. Melanomlar ise ölümcül seyirli olup, erken tedavi edilmemeleri durumunda lenf bezlerine ve uzak organlara yayılırlar.

Belirtileri neler?

Bazal ve skuamöz hücreli deri kanserleri değişik şekillerde ortaya çıkabilirler. Başlıca belirtisi deri üzerinde iyileşmeyen bir ülser, yara ya da lezyon belirmesidir. Bu lezyonlar genellikle pembe, kırmızı ya da beyaz renkli yumuşak bir kist ya da sert nodül (yuvarlak şişlik), zaman zaman kanayan bir yara ya da kist veya kırmızı renkli kuru ve egzema görünümlü bir lezyon olarak ortaya çıkabilirler. Genel olarak, 4 hafta içinde kendiliğinden iyileşmeyen bir deri lezyonu ya da ülseri ortaya çıkması durumunda deri kanseri olasılığı akıldan çıkarılmamalıdır.

Melanom türü deri kanserleri daha önceden mevcut olan bir benin (nevüs) değişmesi sonucu ortaya çıkabilecekleri gibi, olguların yaklaşık yarısında orta yaşlardan sonra sağlam deri üzerinde kendiliğinden de ortaya çıkabilirler. Melanomun başlıca belirtileri lezyonda asimetri, sınır düzensizliği, karışık renkli görünüm, ve büyüklüğünün 6 mmden fazla olması ya da hızla büyümesidir. Melanomlar çoğunlukla koyu renkli olmakla birlikte, bazı olgularda renksiz de olabilirler.

Kimler risk altında?

Bazal ve skuamöz hücreli deri kanserlerinin ortaya çıkması için en önemli risk faktörü güneş ya da ultraviyole ışınlarıdır. Bu tür kanserler güneş ışınlarına açık baş, yüz ve boyun bölgelerinde daha sıklıkla ortaya çıkarlar.

Melanom gelişimi için başlıca riskler displastik benler (displastik nevüs) ve doğumsal benlerdir (konjenital nevüs). Toplumun yaklaşık %4ünde bulunan displastik benlerin yaklaşık yüzde 6sında melanom gelişebilir. Displastik beni bulunan bir kişinin iki aile üyesinde daha önceden geçirilmiş bir melanom öyküsü varsa, o kişide melanom gelişme olasılığı yüzde 100e yaklaşır. Doğumsal benler doğumda mevcut olan benlerdir ve melanom gelişme riski benin büyüklüğüyle doğru olarak artar. Kadınlarda hormonal değişikliklerin olduğu gebelik, menapoz ve östrojen hormon tedavisi gibi durumlarda da melanom gelişmesi riski daha yüksektir.

Genel olarak deri kanseri gelişme riski açık cilt,saç ve göz renkli, güneş ya da ultraviyole ışınlarına maruz kalan, kolay güneş yanığı gelişen, çocukluk ya da ergenlik dönemlerinde aşırı güneş yanıkları geçirmiş olan, ailesinde deri kanseri öyküsü bulunan, çok sayıda ve değişik şekillerde benleri bulunan, bağişıklık sistemini zayıflatan hastalıkları bulunan ya da akne için ergenlik döneminde radyoterapi ile tedavi edilen kişilerde daha yüksektir.

Erken tanı mümkün mü?

Tüm kanser türlerinde olduğu gibi deri kanserlerinin tedavisinin başarısı da erken tanıya bağlıdır. Burada kişilerin kendilerini düzenli olarak, örneğin ayda bir kez kontrol etmeleri ve belirli aralıklarla hekim muayenesinden yararlanmaları çok önemlidir. Genel olark 4 hafta içinde iyileşmeyen bir cilt lezyonu ortaya çıkması ya da mevcut bir benin değişmeye başlaması durumunda hekime başvurulmalıdır.

Tanı nasıl konuluyor?

Deri kanserlerinin kesin tanısı, lezyonun tamamının ya da büyükse bir kısmının biyopsisi ile mümkün olur. Burada hekim tarafından alınan doku histolojik olarak incelenir ve lezyonun türü, iyi ya da kötü huylu olduğu ve derinliği ortaya konulur.

Tedavi...

Deri kanserlerinin tedavisi kanserin türüne göre değişebilmekle birlikte, amaç kanserin tamamen çıkarılması ya da yok edilmesidir.

Deri kanserlerinin büyük çoğunluğu plastik cerrahlar ya da dermatologlar tarafından cerrahi olarak çıkarılarak tedavi edilirler. Burada deri kanseri, çevresinde tümör hücreleri bırakılmayacak şekilde genişce çıkarılır ve yara tekrar dikilerek kapatılır. Ancak, deri kanseri tam çıkarıldıktan sonra ortaya çıkacak alan büyükse, deri grefti ya da lokal flep kullanılarak onarılır ve derinin eski görünümünü kazanması sağlanır. Deri kanserlerinin tedavisinde kullanılan diğer tedavi yöntemleri ise kriyoterapi (dondurarak tedavi), elektrodiseksiyon (koter ile yakarak tedavi), radyoterapi, topikal kemoterapi, sistemik kemoterapi ve immünoterapidir.

Melanom gibi kötü huylu cilt kanserlerinin erken tanı ve tedavisinde sentinel lenf bezi biyopsisi tekniğinden de yararlanılmaktadır. Burada, kanserin cerrahi olarak genişce çıkarılmasına ek olarak, kanserli bölgenin boşaldığı lenf bezi radyolojik olarak ortaya konmakta ve cerrahi olarak çıkarılıp biyopsi yapılmaktadır. Amaç, henüz büyümemiş ancak kanserin yayılmış olabileceği lenf bezinin incelenerek erken tedavinin yönlendirilmesidir.



Korunmak için:



- Güneş ve ultraviyole ışınlarından korunun. Özellikle yaz aylarında saat 10:00 ve 14:00 arası güneşten kaçının.

- Güneşleniyorsanız tüm vücudunuza, güneşlenmiyorsanız yüz ve eller gibi dışa açık bölümlerine güneşten koruyuculuğu 20nin üstünde olan güneş kremi sürün. Yüzdükten ya da terledikten sonra tekrarlayın.

- Güneş ışınlarına uzun süre maruz kalacaksanız, geniş şapka ve uzun kollu giysiler giyin.

Tüm cildinizi düzenli aralıklarla kontrol edin. İyileşmeyen herhangi bir lezyonun ortaya çıkması ya da mevcut bir benin değişmesi durumunda hekiminize başvurun.