Kabızlık

[Bluesky24]

KabızlıkKabızlık zor ve uzun ara ile dışkılamadır. Sağlıklı insanlar arasında dışkılama aralığı büyük ölçüde değişiklik göstermektedir. Bu aralık bir günde 3 defa ile haftada 3 defa arasında değişir. Kural olarak eğer 3 günden daha uzun süre ile dışkılama sağlanamaz ise, bağırsak içeriği giderek sertleşir ve bu kişi dışkılamada güçlük ve ağrı hisseder. Dışkılamayı sağlamak için ıkınma ihtiyacının artması, yada yeterince bağırsaklarda boşalmama hissi de kabızlık olarak nitelendirilmektedir.

Kabızlıkla ilgili yanlış bilinenler

Bağırsak hareketlerinin sağlanması ile ilgili pek çok yanlış inanış mevcuttur: Bunlardan birisi her gün büyük abdestte çıkılması gerektiğidir. Bir diğeri ise bu süre uzadıkça zararlı atıkların kana geçip zehirlenme yapacağı şeklindedir. Bu tür yanlış düşünceler gereksiz yere ve fazla miktarda ishal yapıcı ilaçların bilinçsiz kullanımına yol açmaktadır.

Nedenleri

Kabızlık bir hastalık değil bir yakınma, bulgudur. Kabızlık pek çok değişik nedenle ortaya çıkabilir. Çoğu insanda kabızlık zaman zaman ortaya çıkarak kısa süreli devam edip kendiliğinden kaybolabilir.

Kötü beslenme tarzı: Hayvansal yağlardan zengin, (Et ve süt ürünleri, yumurta) ve rafine şekerler içeren, az miktarda lif-posalı gıda (sebze, meyve, tahıl) bulunduran besinlerle beslenme tarzı kabızlığı arttırır. Diyetteki lif ve posa miktarını arttırmak, bağırsak hareketlerini hızlandırır, kabızlığı önler.

Kabız olduğunu düşünmek: Bazıları normal dışkılama ile kabızlık farkını bilemezler ve kendilerini kabız olarak kabul ederler. Bu yanlış bilgilenme düzeltilmelidir.

İrritabl Barsak Sendromu (Spastik kolon sendromu): Kabızlığın önemli sebeplerinden birisi olabilir. Kalın bağırsaklardaki spazm ve kasılmalar, bağırsak içeriğinin ilerlemesini engeller ve kabızlığa sebep olabilir.

Normal tuvalet alışkanlığının önlenmeye çalışılması: Bazı insanlar dışkılama ihtiyaçlarını çok meşgul olduklarından, üşendiklerinden, iş yeri veya umumi tuvaletleri kullanmaktan çekindikleri, için v.b sebeplerle geciktirip, engellemeye çalışırlar, bu durum sıklıkla tekrarlandığında giderek bağırsak hareketlerinin de engellenmesine ve kabızlığa neden olur.

Kabızlığı gideren ilaçların kötü kullanımı: Dışkıyı yumuşatan, kabızlığı gidermede kullanılan ilaçların sık kullanılmasını alışkanlık haline getirenler, giderek daha yüksek dozda yada daha sık bu ilaçları kullanmak durumunda kalırlar ve sonunda bağırsaklar bu tip ilaçların etkisine cevap vermez hale gelerek sorunun daha kötü olmasına neden olurlar.

Seyahat: Uzun süren seyahatlarda kabızlık görülebilir bunun sebebi:beslenme alışkanlığı, yaşam biçimi ve içme suyundaki değişikliklerdir.

Hormonal değişimler: Tiroid bezinin yeterli çalışmaması gibi bazı hallerde ortaya çıkan hormonal yetersizlikler kabızlığa neden olabilir.

Gebelik: gebelikte ortaya çıkabilen kabızlığın nedeni kısmen büyüyen rahimin bağırsaklara yaptığı baskı ve kısmen de hormonal değişikliklere bağlıdır.

Makattaki çatlaklar ve hemoroidler: Anüsteki ağrılı durumlar bu bölgede spasma yol açarak, bağırsak boşalmasının düzenli ve zamanında olmasını engelleyerek kabızlık oluşturabilir.

Bazı hastalıklar: Vücudun diğer sistemlerini etkileyen, Skleroderma, lupus, multiple sklerozis, bazı nörolojik ve kas hastalıkları, Parkinson hastalığı, inme gibi hastalıklarda da kabızlık ortaya çıkabilir.

Vücuttan tuz kaybı: Böbrekler yolu ile veya kusma, ishal sonucunda gelişen tuz kaybı olması takiben bir kabızlığın ortaya çıkmasına neden olabilir.

Mekanik baskı: Bağırsaklara kitle baskısı ile etki edebilen divertikül infeksiyonu, kanser, tümör gibi hallerde kabızlık nedeni, olabilir.

Sinirlerdeki zedelenme: Omurilik zedelenmesi veya bu bölgeye baskı yapabilecek tümöral oluşumlar bağırsakların çalışmasını düzenleyen sinirleri etkileyerek kabızlık yaratabilir.

İlaçlar: Pek çok ilaç kabızlığa neden olabilir: ağrı kesiciler özellikle uyuşturucu tipte olanlar, alüminyum içeren anti asit türündeki mide şurupları ve çiğneme tabletleri, spasm çözücü bağırsak ilaçları, depresyonda kullanılan antidepresan ilaçlar, demir hapları, ve epilepside kullanılan ilaçlar, parkinson hastalığında kullanılan ilaçlar, ve hipertansiyon yada kalp rahatsızlıklarında kullanılan kalsiyum kanal blokörleri grubunda yer alan ilaçlar kabızlığa neden olmaktadır.

Bağırsağın hareket bozuklukları: Bağırsakların peristaltik hareketleri adını alan otomatik ve belirli aralıklarla oluşan ileri itici hareketlerindeki aksaklık ve yetersizlikler kabızlığa neden olabilir.

Kabızlığın nedenini belirlemeye yönelik testler

Kabızlık bazı hallerde sindirim sistemindeki bozukluklar ve tıkanıklıklar nedeni ile ortaya çıkabilmektedir. Doktorunuz bu gibi halleri ortaya koymak için bazı testlere ihtiyaç duyacaktır.: Rutin kan, idrar ve dışkı tetkiklerinin yanı sıra uygulanacak olan sigmoidoskopi ile ( ışıklı bir tüp şeklindeki kameranın makattan uygulanarak kalın bağırsakların içinin gözle muayane edilmesi.) bağırsakların alt kısımlarındaki problemler tespit edilir. Gerekli görülürse doktor tüm kolonu kolonoskopi ile (Aynı yöntemle bütün kalın bağırsakların incelenmesi.) muayene edebilir. İlaçlı (baryumlu) kalın bağırsak grafilerinin çekilmesi de yakınmaların aydınlatılmasında önemli bilgiler verir.

Kabızlık önemlidir

Kabızlık oldukça sıkıntılı bir durum olmasına karşılık, kabızlığın kendisi genellikle önemli bir soruna neden olmaz. Ancak kabızlık kimi zaman altta yatan kanser hastalığı gibi ciddi bir sorunun yegane belirtisi olarak karşımıza çıkabilir. Kabızlık aşırı ıkınma nedeni ile hemoroidlerin (Basur hastalığı) veya sert ve katı dışkının anal sfinkter ve kanalda yarattığı zedelenme ile bu bölgede çatlaklar gibi problemlere neden olur. Her iki durumdada büyük abdest üzerinde çizgi şeklinde parlak kırmızı kanama ortaya çıkabilir. Anal kanaldaki çatlaklar oldukça ağrılıdır. ve bunlar kendilerinin ortaya çıkışına neden olan kabızlığı giderek arttırlar. Bazen kabızlık nedeni ile ortaya çıkan aşırı ıkınma sonunda bağırsakların iç yüzünü döşeyen mukoza anusden dışarı çıkarak iç çamaşırlarda renk değişikliğine neden olabilir. Bu durum "rektal prolaps" olarak bilinmektedir.

Doktora başvurmak için

Şikayetler ciddi boyutta ise hemen, 3 haftadan daha uzun süren kabızlık hallerinde, veya dışkılamanın hiç sağlanamaması halinde, yada yukarıda bahsedilen komplikasyonlar ortaya çıkmış ise, belirgin yada uzamış bağırsak alışkanlığındaki değişiklik hallerinde hasta doktora müracaat etmelidir.Kabızlıkla ilgili doktora verilecek bilgiler tanı ve tedavide önemlidir: hasta için büyük abdest sırasındaki zorlanma mı, ağrı mı, yada bağırsağın yeterince boşalamadığı hissi mi önemlidir ? Daha evvel bu sorunla alakalı olarak kullanılmış olan ilaçlar doktora bildirilmelidir.

Tedavi

İlk bilinmesi gerekli olan kavram: dışkılama sıklığının normal de günde 3 ile haftada 3 arasında olabileceğidir.

Pek çok insan için beslenme alışkanlığının ve yaşam tarzının değiştirilmesi kabızlık olasılığını azaltmaktadır. İyi dengelenmiş, lif ve posa içeriği zengin, işlenmemiş kepek, buğday unundan yapılan ekmek v.b maddelerin olduğu, taze meyve ve sebzelerden zengin bir diyet alışkanlığı kazanılmalıdır. Bol sıvı almak, düzenli egzersizler yapmak bağırsak hareketlerini arttırmada yardımcı olmaktadır. Karın kaslarında gebelik sonrasında ortaya çıkan gevşeme özel karın kaslarını kuvvetlendiren egzersizlerle düzeltilmelidir.

Dışkılama alışkanlığı da önemli bir faktördür. Dışkılama için yeterli zaman ayrılmalı, bu durum ertelenmemelidir. Eğer kabızlık için altta yatan özel bir hastalık varsa esas tedavi bu hastalığa yönelik olmaktadır. Örneğin tiroid bezindeki yetersizliğe bağlı ortaya çıkan kabızlık halinde doktorunuz tiroid ilaçları düzenleyecektir. Pekçok durumda ishal yapıcı, laksatif ilaçlar son çare olarak görülmeli ve ancak doktor tavsiyesi ve takibi altında kullanılmalıdır.

Tüm bunların ışığında kabızlıkla ilgili sorunların çözümünde sabırlı olunmalıdır. Sorun bir günde ortaya çıkmadığı gibi bir günde ortadan kalkmasıda beklenilmemelidir.