Adet Görme

[Bluesky24]

Adet GörmeAdet görme (halk arasındaki deyimiyle "aybaşı kanaması") insan ve yüksek evrim düzeyindeki maymunların dişisinin normal bir vücut fonksiyonudur. Gebeliğin yokluğunda, her ay, vagina dışına kanama olması anlamına gelir. Rahmin iç yüzü endometrium adını alır ve döllenmiş yumurtanın yuvalanmasına elverişli, kadife görünümünde bir tabakadır. Her ay bu tabaka, yumurta döllenecekmiş gibi hazırlanır ve gebelik oluşmadığı takdirde, belirli bir miktar kanla birlikte, tekrar yenilenmek üzere, vücut dışına atılır. Adet görmeyi dört devrede incelemek mümkündür: Sakin dönem, endometriumun kalınlaşması, atılması (yıkılma devri) salgılama dönemi, nihayet birinci dönemde östrogen borusunun etkisiyle endometrium, hem hücre sayısının artması, hem de bezlerin ve kan damarlarının dolması sonucu kalınlaşır. Salgılama döneminde (ikinci dönem) progesteron hormon etkisi vardır.Yıkılma devrinde, rahim boşluğuna kansızar ve bir süre sonra bu kanla birlikte, yıkılmış endometrium dokusu dışarı atılır. Kanama biter bitmez, endometrium'un onarımı başlar: Kan artıkları emilime uğrar ve yıkılmış olan doku yeniden yapılır. Bu olayların tümü, yumurtalık ve hipofiz hormonlarınının etkisindedir. Adet devrinin başlangıcında, yumurtalıkta olgunlaşan ve içinde yumurtanın bulunduğu folikül, östrojen hormonu salgılar. Bu hormonların salgılanmasının durması üzerine (gebelik oluşmadığı takdirde, bu salgı durur), endometrium yıkılır. Övülasyon, 28 günlük devrin aşağı yukarı ortasına, yani 14'üncü gününe rastlar. Döllenme, yumurtanın fallop boruları içinden geçtiği sırada olabileceğinden, her ay, gebeliğin gerçekleşebileceği üç gün vardır. Buna rağmen, gebelik, seyrek de olsa, değişik zamanlarda, hatta kanama olduğunda dahi oluşabilir. Kız çocuklarını menstüasyon kanamasının oluşumunu iyice anlatarak, psikolojik yönden bu kanamaya alıştırmak gerekir, çünkü sancılı adet vakalarının çoğunun temelinde, bu normal olaya karşı kişinin olgun olmayan tutumu yatmaktadır.

Normal adet kanamasıyla ilgili çok çeşitli söylenti vardır. Bazı eski inançlara göre, kadının bu kanama günlerinde, "kirli" olduğu düşünülmüş, menstrüasyon sısında kadınla cinsel temasta bulunan erkeği korkunç sonuçların beklediğine inanılmış, hatta kadının o günlerde garip bir durumda olduğundan saçını yıkaması ya da kıvırması doğru kabul edilmemiştir. Bu inançların tümü saçmadır. Normal menstrüasyon kanaması, kadının günlük yaşamını etkilememelidir. Aslında, normal bir genç kız, kanamaların başlangıcını, cinsel olgunluk devrinin başı sayıp, sevinmelidir.

Adet görmeyle ilgili diğer bir yanlış inanç da, kanamayla vücuttan dışarı "kötü" maddelerin atıldığı ve bundan ötürü kanama yokluğu ya da azlığında, bu "kötü" maddelerin vücutta kaldığıdır. Bu tümüyle yanlıştır. Kanamanın olmamasının tek anlamı, normalde atılan maddenin yapılmamış olması, yani onarım ve gelişim devrelerinin eksikliğidir. Kanın vücut içinde kaldığı tek gerçek durum, primer amenore denen ve kızlık zarının deliksiz olmasından ötürü, oluşmuş adet kanamasının vagina'da birikmesi halidir.

Adet görme; hipofiz bezinin kontrolündedir. Hipofiz bezi ise, beyin tabanındaki hipotalamus'un etkisi altındadır. Hipotalamus'un duygularla ilişkisi büyük olduğundan, kişinin duygusal durumu ve heyecanları adet kanamasını kuvvetle etkilemektedir. Aynı şekilde, korku ya da heyecan etkisiyle, adetlerin kesilmesi mümkündür. Amenore'nin (adet yokluğunun) en sık rastlanan nedenleri, kadının gebe kalma korkusu, ya da çok şiddetle çocuk sahibi olma isteğidir. Yalancı gebelik denen durumda,kadının psikolojik gebelik arzusu, tüm gebelik belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olur. Kadının yaşamında, normal olarak adetlerin olmadığı dönemler, buluğ öncesi, gebelik ve emzirme zamanı ve menopoz (bkz.) sonrasıdır. Genel inanışın tersine, adet yokluğunda, gebe kalmak mümkündür. Diğer amenore nedenleri, anemi, zafiyet durumları, hormonal bozukluklar ve uzun süren sinirsel gerginliklerdir.

Adete öncesi gerginliği denen ve kanamadan hemen önce beliren sancı,sinirlilik duygusu birçok kadında vardır. Bu durum, ya hormonlarla veya hidroklorotizaid gibi bir diüretikle düzeltilebilir, çünkü bu tür genginliklerde, vücutta fazla su tutulması, etkenlerden biridir. Yatıştırıcıların ve A vitaminin de bu yönde yararlı olduğu söylenir. Sanıcı adet görmeye dismenore adı verilir. Genellikle, dismenore'nin nedeni psikolojiktir ve ilk doğumdan sonra kaybolabilir.