İNSAN NE KADAR KATLANMALI? NE ZAMAN ÇEKİP GİTMELİ?

hakan_oz · 07-04-2008, 10:50 AM

Çalıştığınız işyerinde, her şey olduğu gibi devam ederse, gelecekte orada kalıp kalmayacağınızı şimdiden bilmek ister miydiniz? Ya evliliğinizin geleceği hakkında yüzde 94 olasılıkla doğru çıkacak bir tahmini şimdi duymaya ne dersiniz?

Aile danışmanlığı gurusu psikolog John Gottman ve ekibi, 700 yeni evli çifti, bir deneye davet etmiş. Çiftlerin 15 dakika birbirleriyle konuşmalarını istemiş. Kaydedilen bu görüşmeler daha sonra uzmanlar tarafından izlenmiş ve karı koca arasındaki olumlu ya da olumsuz etkileşimler bir bir sayılmış. Evliliğin başarısının temelindeki sihirli oranı, pozitif etkileşimlerin negatife oranını, “5:1” olarak belirlemişler. Çiftlerin birbirine olumlu söyledikleri, hissettirdikleri eğer olumsuzların en az beş katı kadarsa, o evliliğin yürüyeceğini tahmin etmişler; daha düşük bir oran varsa da boşanacaklarını…

1992’de yapılan çalışmadan tam 10 sene sonra, tahminlerin ne ölçüde tuttuğunu görmek için bu 700 çifte ulaşılmış. Sonuç inanılmaz! Araştırmacıların sadece çeyrek saatlik gözlem ve puanlamaya dayanarak “bu çift boşanacak” tahminlerinin doğruluk oranı yüzde 94 olmuş.

SİHİRLİ ORAN: 3’E 1

Evliliğin sihirli oranının 5’e 1 olarak belirlenmesinden sonra, bunu hemen iş dünyasına da uyarlamaya karar vermişler. Bu kez Michigan Üniversitesi’nden psikolog Barbara Frederickson’un bir matematikçiyle birlikte yaptığı çalışmasına rastlıyoruz. İş ortamındaki bir olumsuz etkileşime karşı üç olumlu, bağışıklık sistemi ve üretkenlik için yeterli. Yani, işyerlerinin sihirli oranı 3:1.

Sabah servise bindiniz, herkes gülerek “Günaydın” dedi. Skorunuz 1:0. Koşarak masanıza gittiniz, bilgisayarınızı açmak istiyorsunuz ama açılmıyor; gece çalışan temizlik görevlileri tüm kabloları birbirine karıştırmış. Bilgi işlem’i aradınız, “Bekleyin biraz” dediler. 1:1 oldu. Bu arada çayınızı almaya giderken bir iş arkadaşınız yeni saç modelinizin çok yakıştığını söylerse, skor 2:1’dir artık. Gün boyunca inişler ve çıkışlar yaşıyoruz. Ama daha iyi performans için, “Kötülerin yanında iyi şeyler de oluyor” diye kendimizi avutmak yeterli değil. Kötülerin en az 3 katı kadar iyi deneyimler gerekiyor.

Olumsuzlukları ve eksikleri de yok saymak, üstlerini örtmek tehlikeli elbette, özellikle de iş yaşamında. Sınırsız bir Pollyannacılık, uçuk, verimsiz, hatta alaycı olabiliyor. Bu yüzden de Frederickson’ın modelinde bir de üst sınır var. 13’e 1.

YASAK SAVMA AKTİVİTELERİ

Bu örnekleri değerlendirirken sayı ve oranlara değil arkasındaki mantığa odaklanmak gerekiyor. Kuzey Amerika ağırlıklı yapılan bu araştırmalarda tabii ki farklı kültürel faktörler de işin içinde. Burada, işsizlik bu kadar yüksekken, toplum genelde ezilmeye ve sineye çekmeye alışmışken, hâlâ bazı küçük ve orta ölçekli işyerlerinde patronlar elemanlarına psikolojik ve evet ne yazık ki bazen de fiziksel zorbalıkta bulunuyorken, bu oranların peşinde koşmak hayalcilik olur. Ama bu tahminler, büyük şehirlerin, plazalarındaki büyük ofislere yayılmış uluslararası çalışan şirketler için çoğunlukla uygundur. Arada bir yapılan moral geceleri, yılda bir kez değerlendirilen performans, ayda bir kez ödüllendirilen çalışan, sürprizmiş gibi yapılan ama herkesin bildiği geleneksel hatta standart yaş günü pastası kesme törenleri gibi “yasak savma” aktiviteleri, çalışanları ateşlemek, köpürtmek, motive etmek için yeterli değil. Her gün yaşanan gerginlik ve aksaklıklara panzehir olarak olumlu etkileşimlerin, iddialı bir biçimde olumsuzların önüne geçmesi, geçirtilmesi gerekli.

Bu hafta, İnsan Kaynakları Zirvesi’nde “işyerlerinde olumlu duyguları yeşertmek ve yaşatmak” konularında bolca konuşulacak. Hepimizin en önemli gündem maddelerinden biri olarak karşımıza çıkacak (henüz yerini almadıysa).