Ynt: ''Subliminal mesaj''

[güllerinperisi]

Subliminal reklamcılık denen bilinçaltını hedef alan bu tür reklamlar ilk kez 1950’li yıllarda Amerika’da ortaya çıktı. James Vicary adlı reklamcılık uzmanı, sinema salonlarında yaptığı bir deney sonucu patlamış mısır ve kola satışlarının arttığını iddia etti. Bu deneyde film perdede oynarken, saliselik görüntüler halinde ‘patlamış mısır ye’ ve ‘Kola iç’ sloganları çıkıyordu. Seyirci bu sloganları bilinciyle algılayamadığı halde, bilinçaltına hitap eden bu sloganlar sayesinde Kola satışlarının yüzde 18.1, patlamış mısır satışlarının ise yüzde 57.7 arttığı iddia edildi. Bilinçaltı reklamları Amerika ve İngiltere gibi ülkelerde yasaklandı.
Nedir bunun kanıtı?
Gizli mesajlı reklamların etkisiyle ilgili olarak yapılmış deneyler var. Aynı ürünün gizli mesaj içirenini gören deneklerin beyin dalgalarıyla gizli mesaj içermeyenini gören deneklerin beyin dalgaları karşılaştırılıyor ve arada ciddi bir fark olduğu ortaya çıkıyor.
Bu deneyin yapıldığı bir reklam ürünü var mı?
Mesela 5 Temmuz 1971 tarihli Time’ın arka kapağında çıkmış Gilbey’s London Dry Gin reklamı. Reklamda bardaktaki buzlar üzerinde ‘sex’ yazıyor. Bu reklam sayesinde Gilbey’s’in 1.5 milyon dolarlık satış yaptığı tespit edilmiş. Bunun üzerine reklamla ilgili bir araştırma yapılmış. Bu reklam deneklere gösterildiğinde yüzde 60’ı reklamın kendilerinde uyandırdığı etkiyi ‘doyuma ulaşma’, ‘sex düşkünlüğü’, ‘heyecanlanma’, ‘romantizm’, ‘duyguları okşayıcı’ gibi ifadelerle tanımlamış. Reklamın gizli mesaj içermeyen versiyonu ise denekler tarafından bu şekilde tanımlanmamıştır. Bir de az önce sözünü ettiğin beyin dalgalarını ölçen yöntem var. Gizli mesaj içeren reklama beyin daha farkı ve fazla tepki veriyor.
Vicary 1962 yılında kendisiyle yapılan bir röportajda aslında böyle bir test yapmadığını ititraf etti. Hikayenin tamamı yalandı.
Kaynak: Karl R. Gegenfurtner Beyin ve Algılama
Aslında ben de bilinçaltı mesajların neden bilinç seviyesi mesajlardan daha önemli görüldüğünü anlamış değilim.
Daha doğrusu aklıma takılan bir konu var. Duyu organlarımızdan gelen bilginin, bilinç seviyesine çıkmama gibi seçeneği var mı? Beynin, çevreden gelen yüksek derecede gelen datalarla uğraşmak (görüntüler, sesler, konum, sıcaklık, dokunma vs.) için redüksiyon yaptığını biliyorum ancak bu işlem bile bir bilinç dahilinde olmuyor mu?
Kısacası, bilinç olmadan “algı” nasıl varolabilir?
Vicary her ne kadar yapmadığı yönünde itirafta bulunmuş olsa da reklam şirketlerinin yeniden düzenlemesi ihtimalinden nasibini almış olabilir. Her harikülarda Amerika’da bu tür araştırma ve uygulamaların yapıldığı biliniyor.
Konuyu irdelemek açısından “duyum/algı eşiği” nin ne olduğuna değinmek yerinde olacaktır. Duyum/algı eşiği, organizmanın bir uyarıcıyı almaya başladığı en alt ve artık alamadığı en üst sınır arasındaki bölümdür. Eşik aralıkları, hem canlı türleri arasında hem de aynı türün farklı bireyleri arasında çeşitlilik gösterebilmektedir.