Kızamıkçık hastalığı

[bluemoon24]

Kızamıkçık hastalığı

Kızamıkçık





Kızamıkçık 18. yüzyılın ortalarında kızamıktan farklı bir hastalık olarak tanımlanmıştır. 1941de Avustralyalı oftalmolog Norman Gregg hamileliği sırasında kızamıkçık geçiren bir anneden doğan konjenital (doğumsal) kataraktlı bir bebek vakası tanımlamıştır. Birkaç yıl sonra, gebelik sırasında geçirilen kızamıkçık enfeksiyonuna bağlı ortaya çıkan, konjenital (doğumsal) katarakt, sağırlık ve kalp hastalığından oluşan ve Gregg sendromu (CRS) olarak da bilinen, karakteristik üçlü sendrom tanımlanmıştır (2).

Kızamıkçık aşısının amacı sağırlık, körlük ve zeka geriliğinin önemli nedenlerinden biri olan konjenital kızamıkçığın ortaya çıkmasını önlemektir (1).

WHO, RA 17/3 suşu içeren kızamıkçık aşısının kullanımını önermektedir (1).

Hastalık

Kızamıkçık çocuk ve genç erişkinlerde görülen akut, döküntülü viral bir hastalıktır. Edinilmiş bir hastalıktır. Her zaman semptom vermez ve dolayısıyla fark edilmeyebilir. Kızamıkçık gebeliğin başlangıcında virüsün fetusa geçmesi halinde oldukça ciddidir. Bu durumda konjenital kızamıkçığa ve konjenital kızamıkçık sendromuna (CRS) yol açar.

Edinilmiş kızamıkçık

Kızamıkçık virüsü togaviridae ailesine ait bir rubivirüstür. Tek bir serotipi mevcuttur. Bilinen tek rezervuarı insandır. Kızamıkçık virüsü solunum yoluyla geçer ve nazal farenks mukozasında ve bölgesel lenf düğümlerinde çoğalır. Kuluçka dönemi ortalama 18 gündür (12-23 gün). Virüsle karşılaştıktan sonra 5-7gün içinde viremi gelişir ve çeşitli organlara yayılır. Gebe kadınlarda virüs plasenta ve fetusu enfekte eder. Kızamıkçık virüsü döküntünün başlamasından 1 hafta sonra nazofarenkste bulunur ve 2 hafta süreyle burada kalır. Vücuttan atılım 1-5 gün sonra maksimum düzeydedir (1).

Konjenital kızamıkçık ve konjenital kızamıkçık sendromu (CRS)

Konjenital kızamıkçıklı bebekler farenks sekresyonları ve idrarları yoluyla aylarca virüsü yayabilirler. Dolayısıyla, önemli bir kontaminasyon kaynağıdırlar. özellikle epidemi sırasında bağışıklığı olmayan gebe kadınları korumak için önlem alabilmek amacı ile laboratuvar testleri ile kızamıkçık tanısı doğrulanabilmektedir (1).

Tipik şekliyle, edinilmiş kızamıkçık geçici eritematöz döküntü, konjunktivit, burun akıntısı, sub-oksipital adenopati, orta derecede ateş ve mide bulantısı ile karakterizedir. çocuklarda artralji ve artirit nadir olmakla birlikte erişkin kadınlarda %70 oranında bulunur. Trombositopeni ve ensefalit gibi diğer komplikasyonlar daha nadir görülür. Kızamıkçık enfeksiyonları vakaların %20-50sinde sub-klinik seyirlidir (1).

Konjenital kızamıkçık ve CRD, gebeliğin başlangıcında oluşan enfeksiyona bağlıdır. Malformasyonların derecesi kontaminasyonun zamanına bağlıdır. Cinsel ilişkiden önce veya gebelin ilk 8-10 haftasında kontaminasyon olduğunda, kızamıkçık vakaların %90ında çoklu malformasyonlara neden olur. Sıklıkla spontan düşüğe ve hatta ölüme neden olabilir. Daha sonraki sürelerde olan kontaminasyonlar daha düşük risk taşır. Gebeliğin 20. haftasından sonra annede gelişen kızamıkçık fetusta nadiren malformasyonlara neden olur. CRSye bağlı lezyonlar göz, kulak, kalp ve kafa-yüz bölgesine ait lezyonlardır.

CRS menenjit-ensefalit, hepatomegali ve splenomegali, hepatit ve trombositopeni gibi çok sayıda neonatal belirtiler verebilir. Neonatal dönemde CRSsi olan bebeklerde ciddi gelişim bozuklukları görülebilir. Bu bebeklerde diyabet ve tiroidit gibi çeşitli oto-immün hastalık riski yüksektir (1,2).

Hastalığın sağladığı bağışıklık kesin ve kalıcı olarak kabul edilmektedir.

<br clear="all"/>



Epidemiyoloji

Kızamıkçık virüsünün rezervuarı kesin olarak insandır (1). Kızamıkçık bir insandan diğerine semptomlu veya semptomsuz olan enfekte kişilerin solunum yolu damlacıkları ile geçer (3).

Yaygın olarak aşılama uygulamasının başlamasından önce, kızamıkçık her 5-9 yılda bir epidemi döngüleriyle seyreden, mevsimsel endemik bir hastalık şeklinde görülmekteydi. Endemik dönemlerde, CRS insidansı her 1,000 doğumda 0.1-0.2 vaka ve epidemiler sırasında her 1,000 doğumda 1-4 vaka olarak dalgalanmalar göstermektedir. Bu oranlar gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde farklı değildir. 1964 ve 1965de A.B.D.de görülen epidemilerde 12,5 milyon kızamıkçık vakası olduğu bildirilmiştir. Bunlar arasında, 2,000 ensefalit, 11,250 düşük ve 20,000den fazla CRS vakası olduğu rapor edilmiştir (1).

Kızamıkçık aşısının amacı, CRSye neden olan intra-uterin enfeksiyonu önlemektir. Son 10 yılda, birçok gelişmiş ülkede ve bazı gelişmekte olan ülkelerde geniş çaplı aşılama uygulaması ile kızamıkçık ve CRS önemli ölçüde azaltılmış, hatta ortadan kaldırılmıştır (1).

Kızamıkçık insidansı 1969da kızamıkçık aşısının ruhsat almasından sonra hızla azalma göstermiştir. A.B.D.de 1969da 57,000 olan kızamıkçık vakası sayısı, 1983de 1,000den daha az bir sayıya düşmüştür. 1990-1992de Kaliforniyada (1990) ve Pensilvanyada (1991) Amish communityde görülen yeni vakalara bağlı olarak hastalıkta orta derecede yeniden bir uyanma gözlenmiştir. 2002de rapor edilen vaka sayısı sadece 18 olmuştur (3).

Finlandiya, İsveç ve Küba gibi diğer ülkelerde, aşılama sayesinde hastalık tümüyle ortadan kalkmıştır. Kızamık-kabakulak kızamıkçık üçlü kombine aşısı şeklinde 2 doz kızamıkçık aşısı içeren aşılama programına geçildikten sonra, Finlandiya ve İsveç kızamıkçığı kendi ülkelerinden tümüyle çıkarmayı başarmışlardır (4,5). Kızamıkçığı ve CRSyi ortadan kaldıran ilk ülke Küba olmuştur ve bu da erişkin kadınları ve çocukları hedefleyen kızamıkçık aşılaması sayesinde gerçekleştirilmiştir (6).

<br clear="all"/>



Aşının tarihçesi ve aşılama stratejisi

Kızamıkçık virüsünün hücre kültüründen izole edilmesinden kısa süre sonra çeşitli aşı suşları (Cendehill suşu, HPV-77 ve RA 27-3 suşları) geliştirilmiştir. 1960ların sonlarında da aşı ruhsatlandırılmıştır. Ancak, günümüzde immünojenitesi nedeniyle yalnızca RA 27/3 suşu içeren aşılar kullanılmaktadır. Günümüzde, Japonya dışında diğer ülkelerde monovalan formda veya kızamık ve kabakulak ile ayrı ayrı ya da kombine şekilde aşı hazırlanmasında kullanılan yegane suş RA 27/3 suşudur (2). Halen onaylanmış olan kızamıkçık aşılarının büyük kısmı insan diploid hücrelerinde pasajlatılarak zayıflatılmış RA 27/3 suşuna ait canlı virüs içerirler. RA 27/3 aşısı ileri derecede etkilidir. Klinik çalışmalarda, aşılamadan 21-28 gün sonra 12 aylık ve daha büyük olan hassas kişilerin %95-100ünde kızamıkçığa karşı antikorlar oluştuğu gözlenmiştir. Antikor tespit edilmese bile, aşının genellikle ömür boyu bağışıklık sağladığına inanılmaktadır. Kızamık-kabakulak-kızamıkçık kombine aşısı ile aşılama sonrası yürütülen bir çalışmada, aşılanan kişilerin %97sinin aşılamadan 15 yıl sonra bile seropozitif kaldıkları gösterilmiştir (1).

Aşılama stratejileri ülkelerin epidemiyolojilerine göre değişmekte ve genellikle her iki cinsiyetten çocukları ve gebe kalma yaşındaki kadınları hedeflemektedir. Kızamıkçık aşısının sadece çocukların aşılama programına dahil edildiği ülkelerde hastalığın başlama yaşında kayma olduğu gözlenmiştir (1). 1992den önce, A.B.D.de kızamıkçığın 15 yaşından önce görülme oranı %60 iken, 2002de vakaların %72sinin 15-39 yaş grubunda olduğu görülmüştür (3). Kadınların kızamıkçık için serolojik olarak izlenmeleri önemli bir husustur.

Sadece çocukların kızamıkçık aşısı ile aşılanmaları sadece ülkedeki aşılama oranları yüksek ise (%80) önerilebilir. Diğer durumlarda, özellikle gebe kalma çağındaki kadınlar için catch-up aşılama yapılması gereklidir (1).

Sonuç

Kızamıkçık virüsünün tek rezervuarı insandır ve etkinliği yıllardır gösterilmiş olan aşı kızamıkçığın ve konjenital kızamıkçık sendromunun ortadan kaldırılması için ümit vericidir.

Her iki cinsiyetten çocukların ve gebe kalma çağındaki kadınların epidemiyolojik özelliklerine göre iyi şekilde düzenlenmiş ve hedeflenmiş aşılama stratejileri CRSnin ortadan kaldırılmasında başarı sağlayacaktır.

Kaynaklar

1. Rubella vacines : WHO position paper. Wkly.Epidemiol.Rec. 2000(20):161-72.

2. Plotkin SA, Reef S. Rubella Vaccine. In: Plotkin SA, Orenstein WA, editors. VACCINES. 4th ed. 2003. p. 707-44.

3. Rubella. Epidemiology and Prevention of Vaccine-Preventable Diseases The Pink Book 8th ed. 8th ed. CDC; 2004. p. 145-58.

4. Peltola H, Heinonen OP, Valle M, Paunio M, Virtanen M, Karanko V. The elimination of indigenous measles, mumps, and rubella from Finland by a 12-year, two-dose vaccination program. N.Engl.J.Med. 1994;331(21):1397-402.

5. L&eacute;vy Bruhl D, Pebody R, Veldhuijzen I, Valenciano M, Osborne K. ESEN: a comparison of vaccination programmes - Part three : measles mumps and rubella. Euro Surveillance 1998;3(12):115-9.

6. Accelerated control of rubella and prevention of congenital rubella syndrome, WHO Region of the Americas. Wkly.Epidemiol.Rec. 2003;78(8):50-4.