monroe doktrini
 

amerika başkanı james monroe'nun, 1823'te amerikan kongresi'ne sunduğu yıllık raporda ortaya koyduğu dış politika ilkeleri veya stratejisidir. raporun temel hedefi, amerika kıtasını , daha da çok pasifik kıyısını ve bağımsızlık mücadelesi veren latin amerika'yı, avrupa'nın, bilhassa da ispanya ile göbek bagını birleştiren fransa'nın, moskof rusyası'nın ve büyük britanya'nın kolonyalist ve pis müdahalelerine karşı izzet-i nefsini bi hakkın muhafaza etmekti. monroe 'ye göre avrupalılar bakımından artık denizin bitme zamanının gelmesi gerektiginden başka deniz amerika'ya dogru uzanırsa avrupalı dostlarının gözünün yaşına bakmamak esastı. amerika da avrupa işlerine burnunu sokmayacaktı. herkes kendi göbegini kendi hüner ve mahareti mucibince kesecekti. bu niyeydi bu? ulan namussuz amerika sen kimin sayesinde palazlandın da bunu yaptın diyemez miydi ingiltere? diyebilirdi. çünkü kolonyalist amaçlarla çapulcu tayfasını amerika'ya gönderen ingilizlerden başkaları degildi ancak diyalektik icabı ingilizlerin silahı kendilerine karşı dogrultulmuş oldu. neyse devam edelim bakalım. amerika bagımsızlıgını 1776 da ilan ederek, ingilizlere otobüsün arkasını işaret ederek geç llaaaaannn arkaya diye avazının sonuna kadar bagırdı ve amerika kıtasının dümeni artık amerikalılarındı. bu doktrinle de amerika yurtta sulh cihanda sulh'un başka bir örnegini ortaya koyuyordu bir anlamda. status quo benim babamdır prensibi işte.. bu da size ders talebelerim, ne zamanki pastadan birisi büyük pay almıştır işte o zaman kendi payını garanti almak için mumyalaştırma çabalarına hız verir. mumyalaştırma da kanun, mevzuat gibi kalıcı ve vatan haini gibi suçlamalarla arızı bir biçimde idame ettirilir.



ne ki, amerika birleşik devletleri, kıta üzerinde de facto hükümran ve egemenligini öne sürerek, latin amerika üzerindeki hegemonyasını kurmaya kalkışınca digerlerinin bu ne perhiz bu ne lahana turşusu evladımvari bakışları arasında kıtanın denetimi politikalarına dönüştü. amerikan tohumunun ne pok yemeye çalıştıgı sonradan kabak çiçeği gibi ortaya çıktı. bu biraz da iktisattaki infant industry tezine benziyor. bacanak ben daha bebeyim, hele kıçımı kaldırabilecek kudret ve kemale erem sonra bakarız mantıgının trajik bir yansımasıdır da bu.



meksika'da üçüncü napolyonun yönetimindeki fransızlarca cignenen doktrin beynelmilel gerçeklerle karşılaşıp bagdaşamayınca geniş bir ölçüde transformasyon geçirmek zorunda kaldı. abd berlin kongresi'ne ve birinci dünya savaşı'na iştirak etti, amma gelin görün ki izolasyon yönündeki kuvvetli cereyan neticesinde, versay antlaşması'nı onayladı, milletler cemiyeti'nden yüz çevirip katılmadı. ikinci dünya savaşı'nda alamanların dünya siyasetinde kral dairesinde ebediyyen oturma çabalarının etkisiyle amerika bundan kelli dünya siyasetinde ense traşını göstermekten imtina etmedi.



Kaynak: İtüSözlük