Yabanmersini
 

Yabanmersini,

Vaccinum cinsinden Türkçe?de çay üzümü veya çobanüzümü denilen bir çalı

ailesinin üyesidir. Vaccinum cinsinin Kuzey yarım küre? nin serin ve dağlık

bölgelerinde yetişen 450? den fazla türü vardır. Yabanmersini, 30-35 cm

yüksekliğinde kırmızıdan mor renge kadar dolgun ve etli meyveleri olan küçük bir

çalıdır. Meyveleri Temmuz?dan Eylül? e kadar toplanabilir.

Faydaları ve Kullanım Alanları:

*

Göz yorgunluğu, miyopluk, katarakt, karasu (Glokom: Göz tansiyonu), şeker

hastalığından kaynaklanan görme bozuklukları (Diyabetik retinopati), gece

körlüğü, gece görüşünü artırıcı, kamaşma, retinayı güçlendirici, kılcal damar

çatlamalarını önleyici ve tavuk karası (retinitis pigmentosa) hastalığının

ilerlemesini yavaşlatıcı

*

Kabızlık, bulantı, mide krampları, ülser önleyici

*

Kan şekerini düşürücü, iltihaplanma, kolajenin (collagen) stabilize

edilmesi

*

Pıhtılaşmanın azaltılması, damar sertliği oluşumunun engellenmesi ve

antioksidan etki

*

Varis, basur (hemoroid) ?e karşı iyileştirici

Yabanmersini, yüzyıllardır yenilebilir, lezzetli bir yabani meyve olarak

kullanılıyordu. Meyvelerinin, 1862 yılında Kuzey Avrupa?da basılan bir kitaba

göre ( The Useful Plants For Great Britain, C.P. Johnson) yabani, lezzetli bir

yiyecek olarak kullanıldığını, reçel, şurup, tart ve pastasının yapıldığını

biliyoruz. Şifalı bitkiler hakkında kitap yazan ilk kadın yazar olarak ünlenen

Saint Hildegard of Bingen (1098-1179) tarafından adet kanamalarını düzenleyen

bir meyve olarak tavsiye edilmiştir. 16. Y.Y Almanya? sında yaşayan herbalistler

(Şifalı Bitki Uzmanları) ise ( Hieronymus Bock gibi), yabanmersini meyvelerini

mesane taşları, karaciğer rahatsızlıkları, öksürük ve akciğer hastalıkları için

bir çare olarak tavsiye etmişlerdir. 18. Y.Y ?dan itibaren özellikle Almanya? da

yabanmersini meyvelerinin tedavi amaçlı olarak herbalist ve hekimler arasında

kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu kişiler Yabanmersini preparatlarını, çeşitli

bağırsak hastalıkları, tifo ve karahumma, ağız, deri ve üriner sistem

enfeksiyonları, gut ve romatizma için kullanmışlardır. 20. Y.Y başlarında ise

kurutulmuş yabanmersini meyvelerinden yapılan çay, ishale, kanlı basura, şeker

hastalığına karşı ve sakinleştirici bir tonik olarak, ayrıca iskorbüt ?ü

(scurvy) önlemek (C Vitamini eksikliği) , aşırı kanamayı durdurmak ve ağız içi

yara ve iltihaplar için gargara ve dezenfektan olarak kullanılmaya

başlanmıştır.

Yabanmersini meyvelerine karşı modern ilgi ise 2. Dünya Savaşından sonra

meydana geldi. Çünkü yabanmersini? nin gözlere iyi geldiği artık bir sır

değildi. 2. Dünya savaşı sırasında İngiliz Hava Kuvvetleri pilotlarının

doktorların önerisiyle bol miktarda yaban mersini reçeli yiyerek gece uçuşlarına

çıktıklarını ve yorgun gözlerini dinlendirdiklerini kayıtlardan biliyoruz.

Pilotlar, yabanmersini reçeli yedikten sonra gece uçuşlarına çıktıklarında gece

görüşlerinde bir düzelme ve iyileşme hissettiklerini sık sık rapor ediyorlardı.

1960? ların ortalarında yukarıdaki gözlem ve duyumlar, önce bir laboratuvarda

daha sonraları da klinik çalışmalarda yabanmersini meyve ekstrelerinin gözler ve

damar sistemi üzerine etkileri üzerine yapılan çalışmalara yol gösterdi.

Yabanmersini meyve ekstreleri (özü) üzerine yapılan çalışmalarda bu meyvenin göz

ve damar sistemi üzerine olan etkisinin bir bioflavonoid olan antosiyanidinler (

anthocyanosides) denilen, toksik (zehirli) olmayan, suda çözülebilir, biyolojik

aktif ve antioksidan olan bir grup bileşikle ilişkili olduğunu gösteriyordu. Bu

bileşikler antosiyan (anthocyans) türevleri olup, meyve ve çiçeklerdeki kırmızı,

mavi ve mor renklerinden sorumlu pigmentlerdir (Renk maddeleridir). Yabanmersini

meyveleri üzerinde yapılan çalışmaların çoğunda purifiye edilmiş (arındırılmış

ve temizlenmiş) ve %25-36 arasında antosiyanidin içeren ekstreler kullanıldı.

Yabanmersini ekstrelerinde en azından 15 farklı antosiyanidin bileşiği tespit

edildi. Şu anda Amerika?da üretilen pek çok standardize edilmiş yabanmersini

ekstresi %25 antosiyanidin içermektedir. Elbette bitkisel kökenli doğal

ilaçların etkisini tek bir etken maddeye bağlamak doğru değildir. Yabanmersini

meyve ekstreleri, antosiyanidin?lere ilave olarak %7? ye kadar tanen, çeşitli

alkaloidler (myrtine ve epimyrtine gibi), en azından 12 farklı fenolik asit

(phenolic acid) ve 3 glikozid ( quercitrin,isoquercitrin, hyperoside)

içermektedir. Tüm bu bileşikler şu veya bu şekilde yabanmersini?nin faydalı

etkilerine katkıda bulunmaktadırlar. Şu anda Avrupa ve Amerika?da yabanmersini

preparatları gece körlüğü ve diyabetik retinopati (diabetic retinopathy- şeker

hastalığından kaynaklanan görme ve retina bozukluğu) ve zayıf kan dolaşımını

artırmak için kullanılmaktadır. Almanya?da ise ayrıca, ishal durdurucu olarak da

kullanılmaktadır.

Yabanmersini - Büyütmek için TIKLAYINIZYabanmersini meyveleri üzerine yapılan

modern laboratuvar çalışmaları ise bu meyvelerin daha birçok faydasını ortaya

çıkarmıştır: Bunlar arasında antioksidan etki, platelet (Damar sertliğine neden

olan ve oksidatif zararla parçalanmış olan kan hücrelerinin atardamar

duvarlarına yapışmasının engellenmesi), düz damar kasları üzerine hafif

gevşetici-rahatlatıcı etki, romatizmal rahatsızlıkları azaltıcı etkileri

sayabiliriz. Ayrıca laboratuvar deneyleri göstermiştir ki; yabanmersini ekstresi

konajen?in (Conagen) indirgenmesine neden olabilen elastaz (elastase) gibi

enzimlerin etkisini yavaşlatmaktadır. Bu etki; damarsertliği, akciğer anfizemi

(amfizem) ve romatizmaya (Romatoid Artrit) neden olan etkilerin azaltılması

şeklinde yorumlanabilir. Yabanmersini meyve ekstrelerinin en güvenilir kullanım

alanlarından birisi de damar hastalıklarıdır. Bu hastalıklara kılcal damar

çatlaması (Capillary fragility) da dahildir. Zayıf kılcal damarlar çatlayabilir.

Bu durum ise sık sık tekrarlanan bere, morluk, çürük ve eziklere neden olur.

Zayıf kılcal damarlar ise zayıf kan dolaşımını ve bağ dokusunu akla getirir ki

bu durum artrit yada mafsal iltihabı gibi rahatsızlıklarla yakından ilgilidir.

Yabanmersini meyvelerinde bulunan antosiyanidin kılcal damarları, serbest

radikal saldırısından koruyarak (Bakınız Antioksidanlar) onların kuvvetlenmesine

hizmet ederken aynı zamanda sağlıklı bağ dokusu ve yeni kılcal damar oluşumuna

da katkıda bulunur. Yabanmersini meyve ekstresi, damar sertliği için bir risk

faktörü olan oksidatif zarar sonucu parçalanmış kan hücrelerinin (Platelet

olarak) atardamar çeperlerine yapışmasını da azaltmaktadır. Antosiyanidinler,

platelet agregasyonu olarak da bilinen plateletlerin(parçalanmış kan

hücrelrinin) damar çeperlerine yapışmasını azaltmanın yanında, arteroskloroz

(Damar sertliği) riskini de azaltır. Bu kombine etkiler antosiyanidinleri varis

gibi sirkülasyon bozuklukları, kılcal damarların beslenmesi ve hemoroid (basur)

gibi durumlarda popüler hale getirmiştir. Ayrıca diğer bioflavonoidler gibi

antosiyanidinler de tüm vücutta normal bağ dokusu oluşumunu artırır.

Yaban Mersini? nin göz üzerinde, ışığa duyarlılığı artırmak, gözün değişen

ışık kaynaklarına adaptasyonunu sağlamak ve özellikle gece şartlarında görüşü

kuvvetlendirmek, göz kapilerlerini (kılcal damarlarını) beslemek gibi yararlı

etkileri ortaya çıkarılmıştır. Antosiyanidinlerin, yapılan klinik çalışmalarda

retinadaki rodopsin üretimini hızlandırdığı tespit edilmiştir. Görsel

fonksiyonların düzelmesi veya gelişmesi Rodopsin oranıyla yakından ilgilidir.

Rodopsin (Rhodopsin); gözde bulunan reseptörlerdeki (rods ve cones) bir mor

pigment (Renk maddesi) olup, beyne ışık sinyallerinin iletilmesi ve retinanın

aydınlık ve karanlığa adapte olması için gereklidir. Bilgisayar ekranında olduğu

gibi parlak ışıklar gözdeki rodopsin?i yok ederler ve ışığa karşı hassasiyeti

azaltarak gözün daha çabuk yorulmasına yol açarlar. Antosiyanidinlerin gözdeki

damar ve kapilerler üzerinde güçlendirici etkisi vardır. Kılcal damarlarda

meydana gelen çeşitli rahatsızlıklar nedeniyle gözün yeterince beslenememesi

sonucu görme bozuklukları oluşur. Antosiyanidinler ise bu durumu önler.

Antosiyanidinler genel olarak tüm vücuttaki kapiler olarak da bilinen kılcal kan

damarlarını güçlendirir. Zayıf kılcal damarlar vücut dokularına daha az kan

taşırlar. Bunun neticesinde de bu dokuların bir travma sonucunda yaralanması ve

artrit (mafsal iltihabı) gibi enflamatuvar rahatsızlıkların iyileşmesi gecikir.

Kapilerler zayıfladığı zaman çatlarlar ve sık sık morarma, çürük ve berelere yol

açarlar. Bu vücudun diğer bölgeleri için de zararlıdır. Bu durum gözlerde

retinopati olarak da bilinen mikrohemoriaja yol açar. Diyabetik retinopati,

şeker hastalığının (Diabetes mellitus), iltihabik olmayan ve retinadaki kılcal

damarlar üzerindeki olumsuz etkisi sonucu oluşan bir görme bozukluğu olup; günde

320-480 mg. Yabanmersini ekstresi verilerek bu tür hastalar üzerinde yapılan

çalışmalarda olumlu gelişmeler kaydedilmiştir. Özellikle retinadaki kanamalarda

çok belirgin azalmalar gözlenmiştir. Bu çalışmalar 1982-1987 arasında İtalyan

araştırmacılar tarafından yürütülmüş ve sonuçları kendi dillerinde

yayınlanmıştır.

Yabanmersini üzerine yapılan bir kısım çalışmalarda yabanmersini ekstresi ile

beraber beta-karoten (puro-vitamin A) ve E vitamini birlikte denenmiştir.

Beta-karoten ve E vitamini katkılı bu preparatlar retinadaki zayıf kan

dolaşımını ve ışığa karşı duyarlılığı daha da artırarak yabanmersininin olumlu

etkilerine katkıda bulunmuştur. 1960? ların sonunda İtalyan araştırmacılar

tarafından sağlıklı bireyler ve görme bozukluğu olan hastalar üzerinde yapılan 4

ayrı çalışma da yabanmersini ekstresi kullanımından sonra kayda değer bir

şekilde gece görüşünün arttığı, karanlığa ve flaş gibi parlayan ışık veya

farlara çok daha hızlı uyum sağlandığı gözlenmiştir. Gece çalışan trafik kontrol

memurları, uçak pilotları ve sürücüler üzerinde yapılan ilave çalışmalarda ise

standardize edilmiş yabanmersini meyve ekstrelerinin yine gece görüşünü

arttırdığı, aydınlık ve karanlık arasındaki adaptasyon süresini kısalttığı

bulunmuştur. Yine İtalyan araştırmacılar tarafından çeşitli derecelerde miyop

olan hastalar üzerinde yapılan 2 klinik çalışmada hastaların %76?sında retinal

hassasiyetin arttığı gözlenmiştir. Bu hastalara 15 gün süresince vitamin A

(beta-karoten) katkılı, günde 150 mg Yabanmersini ekstresi verilmiştir.

Amerika?da yabanmersini meyve özlerinin kurutularak preslenmesi sonucu elde

edilen kapsül ve tabletleri ek gıda olarak üretilmektedir. Aynı zamanda bu

ürünler %25 antosiyanidin içerecek şekilde standardize edilmiştir. Standardize

edilmiş bu ürünler yukarıda belirtilen ve önceden tahmin edilebilen etki ve

sonuçları daha iyi verebilmektedir. Eğer standardize edilmemiş ve kurutulmuş

yabanmersini meyvelerini çay olarak kullanmak isterseniz günde 20-60 gr.

kurutulmuş yabanmersini meyvesi tüketmeniz gerekir. Halbuki standardize edilmiş

yabanmersini ekstresi kapsüllerinden günde 2-3 tane almak yeterlidir. İster

yabanmersinini lezzetli yabani bir yiyecek, ister ek gıda olarak tablet veya

kapsül şeklinde kullanın, yabanmersini her iki durumda da yukarıda anlatıldığı

gibi şifalı bir bitkidir.



Insulin Vücutta Nasil İş Görür?Diyabet TipleriTip 1 Diyabetin Nedenleri[img]images/smilies/biggrin.gif[/img]aha Fazla Posa Yiyin.Hangi Yiyeceklerde Yağ Vardır?Hangi Yiyeceklerde Protein Vardır?Nişastalı Yiyecekleri Yerseniz Ne Olur?Şeker Yerseniz Ne Olur ?Tip I DiyabetYiyecek DeğişimiDeğişim ListeleriKalp Sağlığını Korumak İçin Ne Yapmalıyız?Daha Az Tuz TüketinYapay TatlandırıcılarUygun Zamanlarda BesleninTip II diyabetYürüyüş Yapmanın FaydalarıDoğru Olan Fiziksel Aktiviteyi SeçmekEgzersize Başlamadan ÖnceFiziksel Aktiviteler