Angola
 

Tarihi Orta Amerika'da yaşayan Bantu halkı, 1500 yıllarında göçle bu ülkeye

yerleşmişler ve çeşitli krallıklar kurmuşlardır. 1483 yılında

Portekizli ilk araştırmacılar, bölgede yerliler tarafından kurulmuş

olan Bakongo Krallığı ile çeşitli yakınlıklar kurdular. Diğer Angola

krallıklarında olduğu gibi burada da yerli halk demir ve bakır işlemeyi

bilmekteydi. Portekizliler 1575 yılında güneye doğru inmişler ve esir ticareti karlı

olduğundan, sömürgecilikten ziyade bu işle uğraşmışlardır. Özellikle

1648-1836 yılları arasında Angolalı esirler satılıp çalıştırılmak üzere

Brezilya'ya gönderilmiştir. Esir ticaretinin ortadan kalkması ile

Portekizliler Angola'yı daha iyi tanımış, sınırlarını çizmiş ve

1918'den itibaren kendi kontrolü ile kurulan bir hükumetle ülkeyi

yönetmeye başlamışlardır. Yirminci yüzyılın ilk yarısında Angolalılar, yerli veya Portekiz

kültürüne uyabilen diye iki grupta mütalaa edilmiştir. 1930'dan

itibaren Portekiz sömürge olarak kullandığı Angola'da kontrolü

yoğunlaştırdı. Bu durum 1951'e kadar devam etti. Bu yıl tenkitleri

önlemek gayesiyle sömürge idaresi yerine deniz aşırı vilayet idaresini

getirdi. 1961-1962 arasında Portekiz'e karşı şiddet hareketleri,

binlerce Afrikalı ve Avrupalı'nın ölümüne sebep oldu. Yerliler açık

savaşta zaferden ümidi kesince, gerilla hareketi başlattılar. Milliyetçi hareketler, kabile ve yerel duruma bağlı olarak üç grupta

teşekkül etmiştir: Dr. Agostinho Neto'nun yönettiği "Angola'nın

hürriyeti için Halkçı hareket (MPLA), pek çoğu Angola'da yetişmiş

kişilerden meydana gelmektedir. Uzun yıllar merkezini Zaire'de

bulunduran ve Holden Roberto tarafından "Angola'nın Hürriyeti İçin"

cephesi ikinci gruptur. "Angola'nın tüm bağımsızlığı için Milliyetçi

Birlik (UNITN)"de başka bir grubu meydana getirmektedir. Nisan 1974'te Portekiz, Angola'ya bağımsızlık vermek istediğini

bildirmişse de gruplar arası çatışma devam etmiş, hatta ayrılma

istekleri de baş göstermiştir. Ekim 1974'te karşılıklı bir anlaşma ile

ateş-kes sağlanmıştır. Her ne kadar Ocak 1975'te bir geçiş hükumeti

kurulmuşsa da, bağımsızlık isteyen grupları bir araya getirmek mümkün

olmamış ve savaş devam etmiştir. Milliyetçi iki grub, Sovyet yanlısı (MPLA) ile anlaşınca, Kasım 1975'te

bağımsızlık ilanı gerçekleştirilmiştir. Biri Lunda ve diğeri Humbo'da

olan iki hükumet ilan edilmiştir. MPLA, Sovyet silahları alırken,

Kübalı askerler tarafından da desteklenmiştir. Daha sonra MPLA ülkede

hakimiyet sağladıysa da gerilla harbi devam etmiştir. "Afrika Ülkeleri

Topluluğu" Şubat 1976'da Sovyet yanlısı MPLA'nın hükumetini tanımıştır.

Ülke daha sonra Aralık 1976'da Birleşmiş Milletler'e kabul edildi. Güney Afrika Cumhuriyeti'nin himayesinde bulunan ve bağımsızlığı için

Birleşmiş Milletlerde verilen karar 1989'da gerçekleşti. "Namibya"

bağımsız oldu. Fiziki Yapı Angola, sahilden yükselen ve 1200-2400 metreyi bulan yüksek yaylalardan

meydana gelir. Bunlardan en geniş alanı kaplayanı, ülkenin ortasında

yer alan Bie yaylasıdır. Ülkenin en yüksek yeri, 2619 metre ile Moko

Dağı'dır. Angola, akarsu yönünden zengindir. Kongo, Kubango ve Kuanza

ırmakları önemli nehirleridir. Ülkenin kuzeyi tropikal ormanlarla kaplı, güneyi ise tamamen çöldür.

Ülkenin genelinde tropikal iklim hüküm sürer. Yaylalarda yağış,

kıyılara göre çok fazladır. Sıcaklık mevsimlere göre çok az değişir. Tabii Kaynakları Angola topraklarının % 40'ı ormanlarla kaplıdır. Ormanlarda çeşitli

yabani hayvanlar yaşıyorsa da, bilinçsiz avlama neticesinde bir çok

hayvan nesli tükenmek üzeredir. Angola, büyük petrol ve doğal gaz kaynaklarına sahiptir. Ayrıca demir, manganez, bakır ve kobalt yatakları vardır. Nüfus ve Sosyal Hayat Angola nüfusunun çoğunluğunu yerliler meydana getirir. Nüfusunun büyük

kesimi kırsal bölgelerde yaşar. Bağımsızlıktan sonra, ülkede yaşayan

Avrupalılar'ın sayısı çok azalmıştır. Okuma-yazma oranı çok düşüktür.

İlk üniversite olan Luanda Üniversitesi, 1963'te Portekizliler

tarafından kurulmuştur. Resmi dili Portekizce olmasına rağmen bir çok

yerel lehçe kullanılır. Halkın çoğunluğu geleneksel dinlerine inanır. Ekonomi Angola, petrol ve diğer maden kaynaklarına dayanan karma bir ekonomiye

sahiptir. Ülke ekonomisi, İkinci Dünya Savaşından bu yana dikkati

çekecek derecede ve devamlı gelişmiştir. Tarım ürünleri en önemli

ihracat maddeleri arasındadır. Dünyanın en fazla kahve

üreticilerindendir. Diğer önemli tarım ürünleri; pamuk, şeker, kenevir

ve bitkisel yağdır. Balıkçılık ve orman ürünleri ekonomide önemli yer

tutar. Ulaşım : Angola'da karayolu ağı, ülkenin hemen her tarafını kaplar.

Karayollarının uzunluğu 72.300 km civarındadır. Demiryolları ise, 2952

kilometredir. Bir uluslararası havaalanı ile çok sayıda küçük yerel

havaalanı mevcuttur. Atlas Okyanusu kıyısında üç önemli limanı vardır.Angola - Coğrafi Verileri Konum: Güney Afrika'da, Güneyde Atlas Okyanusu ile, Namibya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti arasında yer almaktadır.

Coğrafi konumu: 12 30 Güney derecesi, 18 30 Doğu boylamı

Haritadaki konumu: Afrika

Yüzölçümü: toplam: 1,246,700 km²

kara: 1,246,700 km²

su: 0 km²

Sınırları: toplam: 5,198 km

Sınır komşuları: Kongo Demokratik Cumhuriyeti 2,511 km, Kongo Cumhuriyeti 201 km, Namibya 1,376 km, Zambiya 1,110 km

Sahil şeridi: 1,600 km

İklimi: Güney ve Luanda sahil şeridi boyunca kuru bir iklim hakimdir; kuzeyde Mayıs - Ekim ayları arasında serin ve kuru, Kasım - Nisan ayları arasında sıcak ve yağmurlu bir mevsim sürmektedir.

Arazi yapısı: Kıyıdan başlayan dar ovalar iç kısımlara gidildikçe yerlerini geniş yaylalara bırakmaktadırlar.

Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Atlas Okyanusu 0 m; en yüksek noktası: Morro de Moco 2,620 m

Doğal kaynakları: petrol, elmas, demir yatakları, fosfat, bakır, altın, boksit, uranyum

Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %2

otlaklar: %23

ormanlık arazi: %43

diğer: %32 (1993 verileri)

Sulanan arazi: 750 km² (1993 verileri)

Doğal afetler: Şiddetli yağışlar yaylarda periyodik su baskınlarına neden olmaktadır. Angola - Ekonomik Göstergeler Ekonomiye genel bakış: Angola ülke olarak gelirinin büyük bölümünü petrol (3 milyar $), elmas (188 milyon $) ve rafine edilmiş petrol (87 milyon $) ihracatından kazanmaktadır.

Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %3,25 (2000 verileri)

İş gücü: 5 milyon (1997 verileri)

Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %85, endüstri ve hizmet %15 (1997 verileri)

Butçe gelirler: 928 milyon $

giderler: 2.5 milyar $

GSYİH: 8 milyar $ (2000)

GSYİH kişi başına: 700 $

Enflasyon Oranı: %220 (2000)

Endüstri: petrol; elmas, demir yatakları, fosfat, boksit, uranyum ve altın; çimento; madencilik; gıda; balıkçılık; biracılık; tütün ürünleri; şeker; tekstil

Elektrik üretimi: 1.475 milyar kWh (1999)

Elektrik üretimi için kaynaklar: fosil yakıtlar: %32.2

hidro: %67.8

nükleer: %0

diğer: %0 (1999)

Elektrik tüketimi: 1.372 milyar kWh (1999)

Elektrik ihracatı: 0 kWh (1999)

Elektrik ithalatı: 0 kWh (1999)

Tarım ürünleri: muz, şekerkamışı, kahve, sisal, mısır, pamuk, tütün, sebzeler, fidanlar; çiftlik hayvanları; ormancılık ürünleri; balık

İhracat tutarı: 7.8 milyar $ (2000 verileri)

İhracat ürünleri: Ham petrol %90, elmas, arıtılmış petrol ürünleri, sıvı gaz, kahve, balık ve deniz mahsulleri, kereste, pamuk, mineraller

İhracat ortakları: ABD %54, Güney Kore %14, Benelux (Belçika, Hollanda, Lüksemburg Ekonomik Birliği) %11, Çin %7, Tayvan %6 (1999)

İthalat tutarı: 2.5 milyar $ (2000 verileri)

İthalat ürünleri: Makineler ve elektrik ürünleri, araçlar ve oto yedek parçaları; ilaçlar, gıda ürünleri, tekstil, ordu malları

İthalat ortakları: Güney Kore %16, Portekiz %15, ABD %13, Güney Afrika %10, Fransa %8 (1999)

Dış borç tutarı: 10.8 milyar $ (2000 verileri)

Para birimi: Kwanza (AOA)

Para birimi kodu: AOA

Mali yıl: Takvim yılı Angola - İletişim Bilgileri Kullanılan telefon hatları: 62,000 (1997) Telefon kodu: 244 Radyo yayın istasyonları: AM 34, FM 7, kısa dalga 9 (1999) Radyolar: 630,000 (1997) Televizyon yayını yapan istasyonlar: 7 (1999) Televizyonlar: 150,000 (1997) Internet kısaltması: .ao Internet servis sağlayıcıları: 1 (2000) Internet kullanıcıları: 12,000 (1999)

Nüfusu: 10,366,031 (2001 Temmuz ayı tahmini)

Yaş yapısı: 0-14 yaş: %43.31 (erkek 2,266,870; kadın 2,222,262)

15-64 yaş: %53.98 (erkek 2,847,089; kadın 2,748,091)

65 yaş ve üzeri: %2.71 (erkek 127,798; kadın 153,921) (2001 verileri)

Nüfus artış oranı: %2.15 (2001 verileri)

Mülteci sayısı: -0.34 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)

Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1.05 erkek/kadın

15 yaş altı: 1.02 erkek/kadın

15-64 yaş: 1.04 erkek/kadın

65 yaş ve üzeri: 0.83 erkek/kadın

toplam nüfus: 1.02 erkek/kadın (2001 verileri)

Bebek ölüm oranı: 193.72 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)

Ortalama hayat süresi: toplam nüfus: 38.59 yıl

erkeklerde: 37.36 yıl

kadınlarda: 39.87 yıl (2001 verileri)

Ortalama çocuk sayısı: 6.48 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)

Ulus: Angolyalılar

Nüfusun etnik dağılımı: Ovimbundular %37, Kimbundular %25, Bakongolar %13, Melezler (Avrupalılar ve Afrika yerlilerinin karışımı) %2, Avrupalılar %1, diğer %22

Din: Yerel inançlar %47, Roma Katolikleri %38, Protestanlar %15 (1998 verileri)

Dil: Portekizce (resmi), Banotuca ve diğer Afrika dilleri

Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler

toplam nüfus: %42

erkekler: %56

kadınlar: %28 (1998 verileri)

Demiryolları: toplam: 2,771 km Karayolları: toplam: 76,626 km asfalt: 19,156 km asfalt olmayan: 57,470 km (1997) Deniz yolları: 1,295 km Boru hatları: Ham petrol 179 km Limanları: Ambriz, Kabinda, Lobito, Luanda, Malongo, Mocamedes, Namibe, Porto Amboim, Soyo Hava alanları: 247 (2000 verileri) Angola - Yönetimi Ülke adı: Resmi tam adı: Angola Cumhuriyeti

kısa şekli : Angola

Yerel tam adı: Republica de Angola

yerel kısa şekli: Angola

eski adı: Angola Halk Cumhuriyeti

Yönetim Biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet

Başkent: Luanda

İdari bölümler: 18 il; Bengo, Benguela, Bie, Cabinda, Cuando Cubango, Cuanza Norte, Cuanza Sul, Cunene, Huambo, Huila, Luanda, Lunda Norte, Lunda Sul, Malanje, Moksico, Namibe, Uige, Zaire

Bağımsızlık: 11 Kasım 1975

Milli bayram: Kurtuluş günü, 11 Kasım (1975)

Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri), AfDB (Afrika Kalkınma Bankası), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CEEAC, ECA (Birleşmiş Milletler Afrika Ekonomik Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği), NAM, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OAU (Afrika Birliği Teşkilatı), SADC, UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UPU (Dünya Posta Birliği), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Şehirleri:

# Bengo

# Benguela

# Bie

# Cabinda

# Cuando Cubango

# Cuanza Norte

# Cuanza Sul

# Cunene

# Huambo

# Huila

# Luanda

# Lunda Norte

# Lunda Sul

# Malanje

# Moksico

# Namibe

# Uige

# Zaire