Tükenmez Kalem
 

Mısır, Yunan ve Roma medeniyetlerinde saz ve bambu gibi

bitkilerin içi boş saplarından yapılmış kamış kalemler kullanılırken, Ortaçağda

kağıdın üretimi ile beraber, kaz, kuğu, karga gibi kuşların kanatlarındaki

tüylerin mürekkebe daldırılması şeklinde kullanılan tüy kalemler yaygınlaştı.

Mürekkepli metal kalemler aslında ta Romalılar devrinden beri

biliniyordu ama John Mitchell adlı bir İngiliz 1822'de ilk kez makine yapımı

çelik ucu imal etti. Dolmakalemler ise sertleştirilmiş yapay kauçuğun elde

edilmesinden sonra yapılabildi. Tükenmez kalem adı ile bilinen bilye

uçlu kalemin son yılların bir buluşu olduğu sanılır. Halbuki bu kalemin ilk

modeli 1880 yıllarında ortaya çıkmış ama pek rağbet görmemiş, seri üretimine

geçilememiştir. Alakasız gibi gözükse de tükenmez kalemin tekrar gündeme

gelmesinde uçakların gelişmesinin etkisi olmuştur. Uçaklar 2-3 bin metreye

çıkınca hava basıncı oldukça azalır. Dolmakalemin haznesinde atmosferik basınç

altında doldurulan mürekkep dışarıdaki basınç düşük olunca kendiliğinden akıp

yazıları da, giysileri de berbat ediyordu. İkinci Dünya Savaşı'nda

Amerikan Hava Kuvvetleri uçuş personeli için havada kullanabilecekleri, mürekkep

akıtmayacak bir kaleme ihtiyaç duydu. Bilye uçlu kalem aranan bu özelliklere

sahipti. Başlangıçta sadece havacılar tarafından kullanılırken kısa zamanda

geniş halk tabakalarına da yayıldı. Tükenmez kalemlerde mürekkep kağıda,

pirinç uçtaki yuvaya yerleştirilmiş olan minik bir bilye aracılığı ile

aktarılır. Normal yazı kalemlerinde bu bilyenin çapı l milimetre, daha ince

yazılar için 0,7 milimetredir. Bilye mürekkebin yuvadan dışarı çıkmasını önler

ama yuvasında döndükçe yüzeyine sıvanan mürekkebi kağıda verir. Tükenmez

kalem mürekkebi, dolma kalem mürekkebinden daha farklı, özel bir kimyasal

birleşime sahip olup çabuk kuruyan türdendir. Mürekkep uca sürekli ve düzgün

olarak geldiğinden dolgun, temiz ve lekesiz bir yazı yazılmasını sağlar.

Genellikle bir tükenmez kalemin 2-3 kilometre boyunda bir çizgi çizmeye yetecek

kadar mürekkebi vardır. Tükenmez kalemdeki bilye uç, kağıt üzerinde

dolma kalem ucundan çok daha az bir sürtünmeyle ve çok daha çabuk hareket

edebildiğinden yazma hızı büyüktür ancak bilye ucun kağıt üzerine sürekli olarak

değmesini sağlamak için kalemi daima kuvvetle bastırmak gerekir, bu nedenle de

parmaklar daha fazla ve çabuk yorulurlar.



Ü-V-Y-ZŞ-T-USP-RN-O-ÖMJ-K-LH-I-İGE-FC-Ç-DBAY-ZU-Ü-VŞ-TSP-RO-ÖN