Mum Nasıl Kayboluyor
 

Tarihi çok eskiye uzanan mum ışığının adeta

büyülü bir gücü vardır. İnsanda romantik duygular uyandırdığı gibi, tüm dinlerde

ruhani bir yeri de vardır. Ayin ve adakların vazgeçilmez malzemesidir. Mum

tarihin ilk icatlarından biridir. Mısır'da ve Girit adasında milattan 3000 yıl

önceden kalma mumlar bulunmuştur ama en yaygın kullanışı ortaçağda Avrupa'da

olmuştur. Tarihi bu kadar eski olup da günümüzde de popülaritesini yitirmeyen ve

çok yaygın olarak kullanılan başka hiçbir şey yoktur. Aslında mumun

yapısı çok basittir ama yanma mekanizması o kadar basit değildir. Mumun

yapısında iki ana eleman vardır. Birincisi yakıt görevini gören, bir çeşit

balmumu, ikincisi de emici özelliği olan bir çeşit sicim, yani fitil. Fitilin

emici özelliği çok önemlidir. Çünkü mumun yanma sırrı burada gizlidir. Bu

özellik gaz lambalarının fitillerinde de vardır ve onlar da aynı prensiple

çalışırlar. Elinize herhangi bir sicim alıp ucundan su dolu bir kaba

daldırdığınızda suyun sicim tarafından emildiğini ve suyun sicim boyunca yukarı

çıktığını renginin koyulaşmasından anlayabilirsiniz. İşte fitil de mumun üst

kısmında alevden dolayı eriyen balmumunu emerek üst kısmına taşır ve bu bölgede

yanmanın devamını sağlar, yani burada asıl yanan ve ışığı veren fitil değil

balmumunun kendisidir. Parafin balmumları ham petrolden yapılır, yani

koyu bir hidrokarbon olup iyi bir yanıcıdırlar. Çakmağı çakıp fitili

tutuşturunca, mumun en üst tabakasının da erimesine ve dolayısıyla mekanizmanın

çalışmaya başlamasına sebep olursunuz. Fitil, bu erimiş balmumunu yukarı aleve

doğru taşır, balmumu alevin sıcaklığında buharlaşır ve tutuşur. Yanan şey

aslında mumun katı kısmı olduğundan mum tümüyle yanıp bittiğinde geriye pek bir

şey kalmaz. Mum yapmada en çok arı balmumu, benzin üretiminde petrolden

çıkan bir yan ürün olan parafin veya bitkisel ve hayvansal yağlardan yapılan

'stearin' kullanılır. Günümüzde en fazla kullanılan mumlar bunların karışımı ile

elde ediliyor. Mumlar çekme yöntemi ile, dökülerek veya pres edilerek yapılıyor.

Her şey tamamlandıktan sonra boya banyolarına sokulurlar ve en sonunda da

parlaklık kazandırmak için soğuk suya daldırılırlar.



Ü-V-Y-ZŞ-T-USP-RN-O-ÖMJ-K-LH-I-İGE-FC-Ç-DBAY-ZU-Ü-VŞ-TSP-RO-ÖN