Konserve
 

Bu ödül 1810'da Nicolas Appert'e (1750-1841) verildi. Bu adam deş

Lombards sokağında bir şekerci olup Champagne'da, şarap mahzenlerinde geçen

çıraklık yıllarında bu konuyla ilgili bazı gözlemler yapmıştı. Kendi kendine

Yiyecekleri bozan mayalar olduğuna göre, bunları kaynatmak yoluyla yok edilemez

mi? şeklinde düşünüyordu. Bu, Pasteur keşifleri öncesinden dâhice bir

esinlenmeydi. Pasteur de Etudes sur le vın-Şarap Üzerine İncelemeler adlı

kitabında aynı şeyi kabul etmiştir. Böylece Appert 1795'ten başlayarak

yiyecekleri, sıkı sıkı kapatılmış kutularda ve bir Papin kazanının içinde

kaynatmaya başladı.Bu yöntemin iyi sonuç vermesinden sonra Appert,

orduya yiyecek sağlama işinin sorumlusu oldu. Elli işçinin çalıştığı Massy'deki

fabrikasında cam kavanozlar içinde üç aya kadar taze kalan et, balık, sebze ve

süt imal etmekteydi. Savaş rastlantıları, bu şişelerden bazılarının

İngiliz askerlerinin eline geçmesine yol açtı. Teknisyenler hayretle bunları

incelemeye koyuldular ve 1812'de Bermondsey'de aynı yöntemle konserve yapan bir

fabrika kurdular. Pratik insanlar olduklarından, ağır ve nazik bir madde olan

camın uygun bir malzeme olmadığını düşünerek onun yerine maden kullanmanın

çarelerini aramaya koyuldular. 1814'te Donkun ve Hail firması ilk teneke

konserve kutularını piyasaya sürdü. Ama bunlar öylesine sağlamdı ki, kalem ve

çekiçle açılması gerekiyordu. Konserve sanayinin kurulması yalnız

askerleri^ değil, denizcilerin ve kâşiflerin de çok işine yaramıştı. Kalitesi de

iyi olsa gerekti. Çünkü Parry'nin 1824'te Kuzey Kutbuna götürmüş olduğu,

konserveler, 1937'de açıldığında içindekilerin hâlâ yenebilecek durumda olduğu

görüldü. Böylece, Appert'in icadından ilk yararlananlar askerler,

denizciler ve kâşifler oldular. Konserve yalnız aylar boyu taze yiyecek

sağlamakla kalmıyor, az da yer tutuyordu. Yöntem daha da geliştirilebilirdi.

Daha sonra ağırlığı hafifletmenin ve aynı hacme daha fazla yiyecek sığdırmanın

yollarını aramaya koyuldular. İlk akla gelenler, etin kemiklerini ve buna benzer

fazlalıkları ayıklamak oldu. Bu işi de 1838'de Alman Justus Liebig

(1803-1873) ele aldı. Liebig otuz beş yaşında olduğu halde dünyanın en

ileri gelen kimyacılarından biriydi. Çocukluğunda kötü bir öğrenci olmuş, hiç

bir lise onu kabul etmek istememişti. Babası onu bir eczacının yanına çırak

verdiğinde orada da sevilmemiş, ama 1822'de Gay-Lussac laboratuvarına girince

ilerlemenin yolunu bulmuştu, iki yıl sonra da Humboldt'un tavsiyesi üzerine

kendisine Giessen (Hesse) Üniversitesinde kimya kürsüsü verilmişti. Bundan sonra

genç adam kendini araştırmalarına dileğince verebildi. Öğrenciler yetiştirdi,

laboratuvar kurdu, icatlarda bulundu. Bütün Avrupa'nın gözü şimdi teorik

çalışmaların yanında pratik sorunlara da seve seve eğilen, bu doğuştan kimyacı

genç adamdaydı. Liebig 1838'e kadar kloroformu, kloralı bulmuş, yağları

ve albüminoidleri incelemişti. Ette ne kadar çok yararsız maddeler bulunduğunu

tespit ederek şaştı. Bir sığırda yüzde 28 kemik ve üçte bir su bulunmaktaydı bu

su çıkarıldı mı, et 5 ton yerine 2 ton gelirdi. Böylece fazla yer tutmamakla

kalmaz, susuz daha da iyi saklanabilirdi. Ette yalnız besleyici olan

şeyleri saklayıp gerisini yok etme fikri bu genç kimyacının buluşudur. Böylece

besin gerçekten en küçük hacmine indirilmiş bulunuyordu. Appert'in eserini

tamamlayan bu yöntem beslenmekte gerçek bir devrim yaratmıştı. Pek yakında da

(1865), Güney Amerika'dan ithal edilen etlere Avrupa artık yünün yan ürünü, deri

ve kemik tozu gözüyle bakmayacak, tersine bir 'Liebig özü' halini alan

yiyecekler Avrupa'yı beslemeye başlayacaktır. Öte yandan 1856'da İngiliz

sanayicisi Borden, sütün dörtte bir suyunu çıkarıp buna beşte iki oranında şeker

ekleyerek toz süt imaline başladı. Kimya elini besin sorununa uzatmıştı.



Siyaset, Bilim Ve Tarih Bilinci (Doğan Özlem )The Benefits Of TreesEnerji TasarrufuAlternatif Ucuz Enerji KaynaklarıErozyonun Tanımı Ve ÇeşitleriDünyamızın HareketleriDoğalgazDeve KuşlarıTeknolojik CellatlarımızKüresel IsınmaÇimento İşkolu Ve SorunlarıAtmosferin Başlıca Gaz KirleticileriNükleer EnerjiYapay KristallerHyrogen Fuel  The Fuel Of FutureKentiçi Ulaşımı Ve Çevre SorunlarıPrcı HakkındaÇevre Kirliliği Ve SonuçlarıSivil SavunmaUluslararası Hukuk Ve Çevre