Barometre ve Atmosfer Basıncı
 

İnce bir kamışla su içtiğimiz zaman, kamışın içindeki havayı

ağzımızla içimize çekeriz. Böylece yaratılan boşluk hemen, yukarı doğru çıkan

sıvıyla dolar. Bu olay bize doğal gibi gelir; ama bunu nasıl açıklamalı? Eskiçağ

bilginleri bu soruya şöyle karşılık verirlerdi: «Doğa, boşluktan nefret eder»,

yani boşaltılan havanın yerini mutlaka bir şey doldurmalıdır. Ama bu bir

açıklama değildir. Atmosfer her şeyi bastırır, sıkıştırır; tıpkı

bulunduğu kabın çeperlerine ve içinde yüzen nesnelerin tümüne basınç yapan bir

sıvı gibi. Dalgıçlar birkaç metre derine dalar dalmaz, hemen su basıncını

duyarlar. Hava için de az çok aynı şey söz konusudur: stratosferin en yüksek

katmanlarına oranla biz, havanın «dibinde», çok derinde sayılırız ve sıfır

düzeyde (deniz düzeyi) havanın ağırlığı, sm2'ye l 033 gramlık bir basınç yapar.

Bir kuyuya daldırılan borudaki hava tulumba ile emilince, atmosfer,

borunun içindeki suya basınç yapmaz olur, ama kuyunun içindeki suya basınç

yapmağa devam eder. Böylece sıvı, borudan yukarıya doğru itilir. Ve su, 10,30

metrelik bir yüksekliğe ulaşınca, bu sıvı sütununun ağırlığı, havanın kuyu

yüzeyine yaptığı basınca eşit hale gelir. Bu iki güç arasında denge kurulur ve

su artık yükselmez. BAROMETRENİN İCADIBu garip olayı ilk olarak

1643 yılında, İtalyan bilgini Evangelista Torricelli açıkladı. Torricelli, suyun

yerine, ondan on üç buçuk defa daha ağır olan civayı (sıvı maden) koymayı akıl

etti, bu sayede sütunun yüksekliği aynı oranda kısalmış oldu. Böylece Torricelli

ilk barometreyi gerçekleştirdi: bir ucu tıkalı ve içi civa dolu cam bir boru. Bu

boru başaşağı çevrilip açık ucu gene civayla dolu bir küvete daldırılır.

Borudaki civanın bir kısmı küvete akar ve civa sütunu borunun içinde aşağı

yukarı 760 milimetreye kadar iner. O zaman civanın ağırlığı, atmosfer basıncı

ile eşdeğer olur.YÜKSEKLİĞİN ÖLÇÜLMESİ VE HAVA TAHMİNİ Aynı

dönemde, Blaise Pascal, yükselti'yi ölçmek için barometreden yararlanmayı

düşündü. Atmosferin ağırlığı, borunun içindeki civanın yüksekliğini

belirlediğine göre, bu yükseklik, bir dağın tepesinde azalacaktır; dağın

tepesinde, hava tabakasının yüksekliği deniz düzeyine göre daha az olduğundan

ağırlığı da daha az olacaktır. Buna göre civa sütununun yüksekliği, hangi

yükseltide bulunduğumuzu gösterir: altimetre'nin (yükseltiölçer) esası

budur.Daha sonra, atmosferdeki değişmelerin, atmosfer ağırlığını azaltıp

çoğaltmakla civa sütununun yüksekliğini değiştirdiği anlaşıldı. Böylece

barometre işaretlerine bakılarak hava değişikliği'nin tahmini öğrenilmiş oldu;

buna göre deniz düzeyinde, 760 milimetre yükseklikteki civa, «güzel hava»

belirtisidir. Atmosfer basıncı, havası boşaltılmış kutular olan madeni

barometre'lerle de ölçülebilir.

Siyaset, Bilim Ve Tarih Bilinci (Doğan Özlem )The Benefits Of TreesEnerji TasarrufuAlternatif Ucuz Enerji KaynaklarıErozyonun Tanımı Ve ÇeşitleriDünyamızın HareketleriDoğalgazDeve KuşlarıTeknolojik CellatlarımızKüresel IsınmaÇimento İşkolu Ve SorunlarıAtmosferin Başlıca Gaz KirleticileriNükleer EnerjiYapay KristallerHyrogen Fuel  The Fuel Of FutureKentiçi Ulaşımı Ve Çevre SorunlarıPrcı HakkındaÇevre Kirliliği Ve SonuçlarıSivil SavunmaUluslararası Hukuk Ve Çevre