Hemoglobin A1c
 

Hemoglobin A1cDiyabet tedavisinin en önemli unsurlarından birini, hastanın kendi kan şekerini kontrol etmesi oluşturuyor. Gerek diyet, gerek şeker düşürücü haplar, gerekse insülinle tedavi gören hastaların kendi kan şekerlerini kontrol etmeleri gerçekten diyabetle iyi yaşamanın ve başarılı tedavinin sırlarından birini oluşturuyor. Ancak hastanın düzenli kontrolleri dışında geçmiş günler, hatta haftalardaki kan şekeri kontrollerine ışık tutan bir test daha var ki, bu da en az sürekli kontroller kadar önem taşıyor. Bu teste, ‘Hemoglobin A1c adı veriliyor. Hemoglobin A1c testi için kan şekeri kontrolünün genel bir değerlenmesini yansıtıyor da denilebilir.

HbA1c'yi açıklayabilmek için öncelikle şuna değinmek gerekiyor; hemoglobin nedir? Hemoglobinin kandaki ömrü 120 gündür. Kandaki şeker sürekli olarak hemoglobinle birleşiyor. İşte, HbA1c testi sayesinde bu birleşme ölçümleniyor. Bir diğer deyişle Hemoglobin A1c'yi ölçmek, geriye dönük olarak bize kan şeker düzeyinin ortalama bir değerini yansıtıyor.

Bazı diyabet hastaları için doktor kontrolleri bir sınav gibidir. Bu hastalar gerektiği gibi tedavilerini uygulamadıklarından dolayı kan şekeri değerleri konusunda doktorlarını yanılgıya düşürmek için az yemek yeme veya daha fazla insülin yapma gibi girişimlerde bulunabiliyorlar.

Hemoglobin A1c testini 3 - 4 ayda bir yaptırıyor ve de normal buluyorsanız, bu evde glukoz ölçümlerine ara vermeniz veya kesmeniz mümkündür anlamına gelmemeli.

Hedef HbA1c değeri

"Hedeflememiz gereken HbA1c değeri ne olmalı?" diye bir soru sorduğumuz takdirde, buna kesin bir yanıt vermek mümkün değildir. Bu nedenle diyabeti olan insanlara hedef olarak belirli bir HbA1c düzeyi önerilmesi pek mümkün değildir. Her şeyden önce çeşitli laboratuarlardaki normal değerler arasında bile değişkenlik vardır. Ayrıca HbA1c değerleri diyabetli her insan için bireyselleştirilmeli. Örneğin, Tip 1 diyabeti olanlar, diyabetli olmayan bir insanın HbA1c değerine ulaşmak isteseler, sık sık hipoglisemi nöbeti geçirirler. Oysa insülin tedavisi görmeyen Tip 2 diyabetliler özen gösterirlerse, pekala diyabetli olmayan kişilerin değerlerine ulaşabilirler. Bir diğer önemli nokta da, hedef değer tartışılırken, diyabetli kişilerin yaşlarının hesaba katılmasıdır. Genç bir Tip 1 diyabetli, yaşlı bir Tip 2 diyabetliden farklı düşünülmeli.

Hedefler saptanırken Tip 1 diyabeti olanlar için DCCT (Diyabet Kontrolü ve Komplikasyonları Çalışması), Tip 2 diyabetliler içinse UKPDS (İngiltere diyabet çalışması) hemoglobin A1c'de yüzde 0.5'lik bir azalmanın bile komplikasyon riskini çok anlamlı ve büyük oranda azalttığını gösteriyor. Bu nedenle HbA1c değerleri için hedefler doktorla tartışılmalı ve hedef değere nasıl ulaşılacağı öğrenilmelidir.

HbA1c testi için en uygun zaman nedir?

Hemoglobin dönüşümü yaklaşık 4 aylık bir süreçtir. Ancak hemoglobin A1c testi için bu kadar bir süre beklemenize gerek yok. 2 - 3 haftalık bir aralık ölçülecek bir Hemoglobin A1c düzeyi değişimi (olumlu/olumsuz) biraz olsun yansıtacaktır. Ancak pratik olarak HbA1c'yi 1 aydan daha kısa aralıklarla ölçmenin bir yararı ve gereği yoktur. Önemli olan doktorunuzun sizin için hemoglobin A1c testi yaptırıp yaptırmadığını öğrenmeniz.

Prof. Dr. Hasan İLKOVA

İç Hastalıkları ve Metabolizma Uzmanı