Sigaranın Yarattığı Sonuç: KOAH
 

Sigaranın Yarattığı Sonuç: KOAHKronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı, yani bilinen adıyla KOAH, akciğerlerimizdeki hava yollarının daralmasına bağlı olarak, nefes alıp verme sırasında hava akımının kısıtlanması ile karakterize bir hastalık. Aslında toplumda oldukça yaygın olarak görülen KOAH, yeterince bilinen bir hastalık değil. Kişiyi zamanla başkalarının desteğine bağımlı hale getirmesi, kalıcı işgücü kayıplarına neden olması, KOAH`ı toplumsal anlamda da ciddiye alınması gereken bir sorun haline getiriyor. Dünyada ölüm nedenleri arasında dördüncü sırada yer alan bu hastalığın, önümüzdeki yıllarda daha da artması bekleniyor.

KOAHın En Önemli Sebebi; Sigara

KOAH`ın sıklığı ile sigara içme oranları birbiriyle yakından ilgili. Yapılan araştırmalara göre, KOAH olgularının yüzde 80 ile 90`ının nedeni sigara. Örneğin, kadınların sigara içme oranının yüzde 6 gibi çok düşük seviyelerde, erkeklerin sigara içme oranının ise yüksek seviyelerde görüldüğü Çin`de, bu oranlar KOAH görülme sıklığına da birebir yansıyor. Çin`de KOAH`lı erkek sayısı, kadınlara göre dikkat çekici oranlarda yüksek. ABD`de ise son yıllarda KOAH`lı kadın hasta sıklığının giderek arttığı, bu oranın erkeklerde ise sabitlendiği görülüyor. Çünkü ABD`de, son 40 yıldır erkeklerde sigara içme oranı belirgin şekilde azalma göstermiş durumda. Sigara içen her beş kişiden birinde KOAH gelişme riski bulunuyor.

Kimler Risk Altında?

KOAH riski taşıyanlar sadece sigara içenler değil. Daha önce sigara içmiş olan ve sürekli sigara dumanına maruz kalan kişilerde de KOAH gelişebiliyor. Ayrıca KOAH`ın, kimyasal dumanlara ve organik tozlara maruz kalma sonucu da oluşması mümkün.

Daha önce hiçbir problemi olmayan bir kişide aniden nefes darlığı ortaya çıkıyorsa, ardından öksürük başlıyor ve bu sıkıntı uzun süre devam ediyorsa, gribal enfeksiyonlardan sonra iyileşmek uzun sürüyorsa ve kişi risk faktörlerini taşıyorsa, KOAH`ın varlığından şüphe edilmesi gerekiyor. KOAH genellikle orta ve ileri yaştaki insanların hastalığı. 40 yaşın altındaki kişilerde ise bazı kalıtsal hastalıklara bağlı olarak nadiren ortaya çıkabiliyor. KOAH`ın oluşumunda genetik faktörlerin de etkili olduğu biliniyor. Belli bir enzimin yetersiz olduğu kişilerde, KOAH gelişim riski çok daha yüksek.

Hastalık Nasıl Ortaya Çıkıyor?

Hastalığın önemli bir kısmı özellikle erken dönemlerde görülen bazı şikayetlerle kendini gösteriyor. KOAH, ileri evresinde nefes darlığı, öksürük, balgam çıkarma, göğüste tıkanma, hırıltılı solunum ve morarma gibi yakınmalara yol açıyor. Bu şikayetler sinsice başlayıp, aylarca, hatta yıllarca devam edebiyor ve giderek artma gösteren bir seyir izliyor.

Ancak hastaların önemli bir kısmında, özellikle erken dönemde belirtisiz olabilmesi ya da başka hastalıklarda da örtüşen bazı şikayetlerin oluşması tanıyı geciktiren bir etken oluyor. Belirtiler, öksürük, balgam çıkarma, nefes darlığı şeklinde olduğu için birçok kişi yaşanan bu şikayetleri sigaraya bağlı masum değişiklikler olarak algılıyor. Bu da, hastalığın geç teşhisine yol açıyor. Hastalık tedavi edilmediği taktirde yavaş yavaş ilerliyor. Orta ve ileri evrede alevlenmelerle kendini gösteriyor. Hastanın doktora gidiş sebebi de çoğu kez bu alevlenmeler oluyor. Hızla kötüleşen çoğu hasta, ya hastaneye yatıyor ya da yoğun bakıma gereksinimi duyuyor. Hastaların ölüm nedeni ilerleyen solunum yetmezliği oluyor. Daha sonra ise kalp yetmezliği ve enfeksiyonlardan kaynaklanan kayıplar geliyor.

Hastalığın Tanısı Nasıl Konuyor?

KOAH için doğru tanıyı koyabilmek ve hastalığın erken, orta, ileri ya da son evrede mi olduğunu doğru tespit edebilmek, tedaviyi etkileyen önemli bir ayrıntıyı oluşturuyor. Solunum fonksiyon testleri, akciğer grafisi gibi görüntüleme yöntemleri sayesinde hastalığın şiddetini, evresini belirleyerek, ona göre tedavi ve takip planı hazırlıyoruz.

Üç Türlü Tedavi Uygulanıyor

KOAH`ta üç türlü tedavi uygulanıyor. Birincisi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatan asıl tedavi; diğeri, hastalığın seyrini değiştirmeyen, ancak hastanın şikayetlerini azaltan rahatlatıcı, semptomatik tedavi; üçüncüsü ise KOAH`lı hastanın geri kalan mevcut kapasitesini en iyi şekilde kullanmasını sağlayıp yaşam kalitesini artırmaya yönelik uygulanan rehabilitasyon tedavisi.

Eğer hastaya ilk kez tanı konuyorsa ve hasta erken evrede ise, yapılabilecek en önemli tedavi sigarayı bıraktırmaya yönelik tedavidir. Hasta ileri evrede ise, o zaman ilk olarak hastayı, hastalığı ve oluşabilecek komplikasyonlar konusunda bilgilendiriyoruz. İlaç tedavisi, gerekirse oksijen tedavisi ya da solunum desteği, solunum fizyoterapisi, beslenme ve diyet uygulanan tedavi yöntemlerinin başında geliyor. Tabii bu dönemde hastalara, KOAH`ın her evresinde olduğu gibi sigarayı bıraktırmaya çalışıyoruz. Eğer bu hastalar özellikle ileri evredeyseler, bazen yoğun bakım tedavisine de ihtiyaç duyabiliyorlar.

KOAH`ı Önlemek İçin...

KOAH yarattığı olumsuz tablolara rağmen tamamen önüne geçilebilecek bir hastalık. Sigara salgınının ortadan kaldırılabilmesi durumunda, dünyada görülen KOAH hastalığının yüzde 90`ını önlemek mümkün. Bu sayede yeryüzünde her yıl sigaraya bağlı olarak gelişen 2.5 milyon ölüm önlenebilir. Buradaki önemli bir diğer nokta da, sigara dumanına maruz kalan çocukların akciğer hastası olma olasılığını 2 ile 3 kat arttığı gerçeğidir. Ebeveynlerin bu konuda gerekli hassasiyeti göstermesi ve çocukların yanında sigara içmemesi gereklidir.

Anadolu Sağlık Merkezinden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Esra Sönmez Duman