Mitral Kapak Hastalığı ve Cerrahisi
 

Mitral Kapak Hastalığı ve CerrahisiMitral kapak, kalbin sol kulakçığı ile sol karıncığı arasında yer alır ve kanın geriye kaçmasını engeller. Mitral kapağın 4 komponenti vardır ve kapak açıklığı 4-6 cm2 dir. Bu komponentler iki adet yaprakçık, kapağın kalbe oturduğu halka , yaprakçıklardan uzanan 60 adet ipliksi doku ve ipliksi dokuların sol karıncığa tutunmasını ve kapağın açılıp kapanmasını sağlayan 3 adet kastan oluşur. Bu kaslar iki yaprakçığa farklı açılardan ipliksi dokular ile tutunarak kapağın açılmasını ve yaprakçıkların orta noktada buluşarak kapanmasını sağlar. Mitral kapağa ait bu komponenetlerden birinde herhangi bir nedenle meydana gelen hasar kapakta darlık yada yetmezliğe sebep olabilir. Mitral kapakta darlık yada yetmezlik sonucu istirahat halinde yada iş yapmakla ortaya çıkan çarpıntı, nefes darlığı, yorgunluk ve kanlı balgam şikayetlerinin belirmesine mitral kapak hastalığı denir.

Nedeni

Mitral kapak hastalığı ülkemizde en sık romatizmal kalp hastalığına bağlıdır ve mitral darlığı şeklindedir. Batı ülkelerinde ise genellikle yaşlılarda görülen mitral kapağın dejeneratif hastalığıdır ve mitral yetmezliği şeklindedir. Genel olarak mitral kapak hastalığının nedenleri şu şekildedir.

1. Ateşli romatizmal hastalık

Bizim ülkemizde olduğu gibi özellikle gelişmekte olan ülkelerde mitral kapak hastalığının en sık nedenidir. Beta mikrobu olarak bilinen bakteri sıklıkla boğaz enfeksiyonuna neden olur ve yaklaşık 3 hafta sonra eklemlerde şişlik ve kızarıklık ortaya çıkar. Eğer mikroba bağlı gelişen vücuttaki savunma sistemi kalp kapağınıda tutarsa kapakta hasarlanma meydana gelir. Mitral kapakta meydana gelen hasar yaprakçıklarda yapışıklıklara neden olur ve genelde darlık şeklinde ortaya çıkmaktadır.

2. Mitral kapağın sol kulakçığa sarkması

Gelişmiş batı ülkelerinde en sık görülen nedendir.Ailesel geçişli olup, kadınlarda sık olarak görülür. Mitral kapak yaprakçıklarına tutunan ipliksi dokularda uzamadan dolayı yaprakçıkların sol kulakçığa sarkması sonucu oluşur. Mitral kapakta yetmezliğe bağlı hastalık oluşturur, darlık görülmez.

3 . Geçirilmiş kalp iltihabı

Geçirilmiş kalp iltihabı diğer kapaklarda hasara neden olabileceği gibi mitral kapaktada hasara neden olabilir. Ölüm oranı yüksektir ve sıklıkla direnci düşmüş, yaşlı, şeker hastaları ve uyuşturucu bağımlılarında görülür.

4. Doğumsal nedenler

Doğumsal olarak mitral kapaktaki komponentlerdeki anormalliklere bağlı darlık yada yetmezlik şeklinde meydana gelebilir. En az görülen nedenlerdendir.

5. Geçirilmiş kalp krizi

Mitral kapağın beslenmesi kalp damarları tarafından olmaktadır. Özellikle sol karıncığı besleyen kalp damarlarında tıkanma sonucu, mitral kapağın sol karıncığa tutunmasını sağlayan kas dokunun ölümü meydana gelebilir. Bu kas dokusunun ölmesi sonucu mitral kapak yaprakçıkları açılıp kapanamaz ve yetmezlik meydana gelir.

Belirtileri

Mitral kapak hastalığında hastaların şikayeti olabilir yada olmayabilir. Belirtiler genelde iş yaparken ortaya çıkabildiği gibi, istirahat halindede görülebilir. İstirahat halindeki şikayetler hastalığın ilerlediğinin göstergesidir. Bu tip hastalarda kalbin kas yapısında bozulma olabileceğinden, ameliyattan fayda görüp görmeyeceği yapılan tetkiklerle detaylı değerlendirilmelidir.

Hastalar genelde iş yaparken göğüs ağrısı, nefes darlığı, çabuk yorulma,çarpıntı ve kanlı balgam şikayetlerinden yakınırlar.

Mitral yetmezliğinde sol kulakçığın fazla genişlemesine bağlı ritim bozukluğu sıklıkla görülür. Bu tür ritim bozukluğunda hastaların kalbi, sanki güvercin kanadı çırpıyormuş hissi verircesine çarpar. Oldukça sıkıntıya sokar ve beraberinde akciğerlerde sıvı birikimine bağlı nefes darlığına neden olur.

Mitral darlığında ise sol kulakcıktaki kanın akışkanlığının yavaşlamasından dolayı pıhtı oluşabilir. Bu pıhtının yerinden oynaması sonucu vucuttaki kol, bacak yada beyin damarlarını tıkayabilir ve hayatı tehdit eden çok ciddi tablolara yol açabilir.

Tedavi

Öncelikle ilaçla tedavi edilmeye çalışılır. İlaç tedavisi genelde hastalığın cerrahi tedavi sınırına ulaşmadığı, 6 ay süre ile düzenli olarak yapılan takipleri boyunca uygulanır.

Cerrahi tedavi

Mitral kapak hastalığında tedavi darlık yada yetmezliğe göre değişebilmektedir. Mitral kapak hastalığında cerrahi tedavi , kapağın onarımı yada değiştirilmesi şeklindedir. Fakat mitral darlığında, yetmezlikten farklı olarak iki tedavi yöntemi daha vardır. Birincisi dar olan kapağı lokal anestezi ile kasıktan sokulan telin ucundaki balonla genişletmedir. İkinci yöntem ise genel anestezi altında sol koltuk altından göğüs boşluğuna ve oradanda kalbin sol kulakçığına girilerek cerrahın parmağıyla genişletmesi şeklinde yapılır. İkinci tedavi yöntemi 20 sene önce çok kullanılan cerrahi teknik olup günümüzde terk edilmektedir.

Onarım cerrahisi kapağın şekli çok bozulmamış uygun olan vakalarda ve sıklıkla da çocuk sahibi olmamış genç anne adaylarında tercih edilir. Çıkarılan mitral kapağın yerine ise metal kapak veya başka canlıdan ( insan, domuz, sığır ) alınan işlem görmüş doku kapakları takılır. Metal kapaklar çift yapraklı, tek yapraklı ve toplu kafes şeklindedir. Günümüzde mitral kapak için en dayanıklısı çift yapraklı metal kapaklardır. Fakat pıhtı yapma ihtimalinden dolayı devamlı olarak ‘‘coumadin,, denilen kanı sulandırıcı ilaç kullanması gerekmektedir.

Doku kapakları ise aynı (insan) yada farklı (domuz,sığır) türdeki canlılardan alınan işlem görmüş kapaklardır. Metal kapaklara göre ömrü daha kısadır. Genelde 10-15 sene içerisinde özelliğini yitirmektedir. Fakat coumadin kullanımı gerektirmez. Bundan dolayıda düzenli ilaç kullanamayacak psikiyatrik hastalar, çocuk sahibi olmamış genç anne adayları ve yaşam beklentisi yaklaşık 10 –15 sene olan 65 yaş üstü hastalarda tercih edilir.

Balonla kapağın genişletilmesi

Balonla kapağın genişletilmesi uygun vakalarda oldukça başarılıdır. Bu yöntem genelde cerrahi tedaviden kaçıp zaman kazanmak için uygulanır. Çocuk sahibi olmak isteyen anne adayları içinde ideal yöntemdir. Fakat 10 sene içinde yeniden kapakta darlık oluşma ihtimali yüksek olup cerrahi tedavi gerektirebilir.

Balon tedavisi için önerilen kriterler;

1. İstirahat halinde yada günlük işleri yaparken otaya çıkan nefes darlığı, çarpıntı şikayetleri olan ;

orta yada şiddetli mitral darlığı mevcut ( kapak alanı : 1,5 cm2 den küçük),

kapak şekli balonla genişletmeye uygun,

sol kulakçıkta pıhtısı olmayan

orta ve şiddetli mitral yetmezliği olmayan

Cerrahi operasyon için yüksek riskli kabul edilen hastalarda

2. Şikayetleri olmayan ;

orta yada şiddetli mitral darlığı mevcut ( kapak alanı : 1,5 cm2 den küçük ),

kapak şekli balonla genişletmeye uygun,

Kalp ile akciğerler arasındaki damar basıncının yükselmesi halinde ( 50 mmhg dan yüksek olması )

sol kulakçıkta pıhtısı olmayan

orta ve şiddetli mitral yetmezliği olmayan hastalarda uygulanır.