Diyabet ve Vitaminler
 

Diyabet ve VitaminlerVitaminler, beden işlevlerinin birçoğunda önemli rol oynayan bileşiklerdir. Vücudumuzdaki kimyasal olayları kontrol eden enzimlerin çalışabilmesi için vitaminlerin yeterli miktarlarda bulunması gerekir. Eksikliği halinde bu olaylar aksar. Ancak vitaminler vücut dokularının yapıtaşı değildir. Örneğin, D vitamini kemik dokusunda molekül olarak yer almaz, ancak kemiğin yapımını düzenler.

Bazı istisnalar dışında vücudumuzda yapılamadıkları için vitaminlerin dışarıdan alınması zorunludur. Düzenli ve doğru beslenen kişilerde kolay kolay vitamin eksikliği oluşmaz. Yeterli gıda almayıp bunun yerine çeşitli vitamin haplarını kullanmak çok yanlıştır. Çünkü vitamin tabletleri asla sağlıklı beslenmenin yerini almaz.

Vitaminler iki gruba ayrılır; yağda eriyenler ve suda eriyenler. Yağda eriyenler, A,D, E ve K vitaminleridir. Hayvansal gıdalar bu vitaminlerin başlıca kaynağıdır. Gıdalarla alınan yağda erir vitaminlerin fazlası vücuttan atılmaz, karaciğerde depolanır. Bu nedenle gereğinden fazla yağda erir vitamin alanlarda vitamin zehirlenmesi gelişebilir. Suda eriyen vitaminlerse B ve C grubu vitaminleridir. Bunların fazla miktarları idrarla atılır, vücutta depolanmaz.

Piyasada bulunan vitamin preparatlarının çoğunda kaynak olarak doğal maddeler kullanılır, bir kısmı ise sentetik olarak elde edilir. Bu pereparatar içerdikleri vitaminlerin özelliklerine göre; tablet, çiğneme tabletleri, kapsül, efervesan tablet veya ampül şeklinde bulunabilir. Vitaminleri saklarken ortamın nemli veya sıcak olmamasına dikkat edilirse, üç yıla kadar dayanıklılık sağlanabilir. Vitamin tabletlerinin alış şekli de çok önemlidir. Örneğin, suda eriyen B ve C grubu vitaminler aç karnına alınmamalıdır, aksi halde hızla vücuttan atılır. Vitamin preparatlarındaki miktarlar internasyonel ünite (İU) veya miligram (mg) olarak belirtilir.

A vitamini

Yağda eriyen vitaminler grubundandır. Retinol ve karoten iki önemli A vitamini ön maddesidir. Retinol yalnız hayvansal gıdalarda bulunur. Karoten ise havuç gibi sebzelerde mevcuttur. Derinin ve bazı organların üzerini döşeyen epitel tabakasının devamlılığını, gözün ağ tabakasındaki koni ve basillerin oluşumunu, sperm gelişimini sağlar. Bunun yanısıra embriyonun gelişiminde ve kemik büyümesinde de rol oynar. Eksikliği halinde; gece körlüğü, körlük, göz kuruluğu, deride pullanma ve soyulma, erkeklerde çocuk sahibi olamama gibi bulgular ortaya çıkar. Yetersiz beslenme, yağ emilimi bozukluğuyla beraber olan hastalıkların varlığı ve hızlı büyüme dönemindeki düzensiz gıda alımı A vitamini eksikliğine yol açabilir. Ayrıca sigara kullanan bireylerde de A vitamini yetersizliği görülebilir. Günlük gereksinim erkeklerde 1.000 RE (5.000 IU), kadınlarda ise 800 RE'dir. Gebelik ve süt verme dönemlerinde bu miktarlara 200 - 400 RE eklenmelidir. Doğal A vitamini kaynakları; balık karaciğeri yağı, karaciğer, havuç, yeşil sebzeler, yumurta, süt ve süt ürünleri, margarin ve sarı meyvelerdir. Bir kase haşlanmış ve rendelenmiş havuçta yaklaşık 15.000 IU A vitamini bulunur. A vitamininin fazlası vücuttan atılmaz ve karaciğerde birikir. Bu nedenle birkaç ay süreyle günde 50.000 IU'dan fazla A vitamini alınması zehirlenme belirtilerine yol açar. Bu bilgilerin ışığında bilinçsizce A vitamini almaktan kaçınmalıdır.

E vitamini

Antioksidan bir maddedir ve bu özelliğinin damar sertliği oluşumunu önleyebileceği gösterilmiştir. Günlük gereksinimi 8 - 10 IU'dir. Gebelerde ve emziren kadınlarda bu miktar biraz artar. Bu vitaminin de depolanma özelliği vardır, ancak A vitaminine göre daha düşük düzeylerdedir. Başta karaciğer olmak üzere yağdan zengin tüm dokularda birikebilir. Tahıllar, soya fasülyesi, bitkisel yağlar, brokkoli, Brüksel lahanası, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzeler, kabuklu buğday ve yumurta, zengin E vitamini kaynaklarıdır. Bu gıdaları düzenli olarak alanlarda E vitamini eksikliği ortaya çıkmaz. Ancak prematüre bebeklere, yağ emilimi bozukluğu olanlara, koroner damar hastalıklarına, ateroskleroza bağlı bacak dolaşımı bozukluğu olanlara, sigara kullananlara ve orak hücreli anemi gibi kan hastalıkları bulunanlara E vitamini desteği yapmak gerekir. E vitamininin yaşlanmayı geciktirici bir etkisi olduğu gösterilemedi. Bu vitaminin fazlası zehirlenmeye yol açmaz.

D vitamini

Güneş ışığı deride D vitamini yapımını sağlar. Günlük gereksinimi 400 IU'dür. Kalsiyum ve fosforun emilimini artırır ve kemik yapımını destekler. Günlük gereksinimi 400 IU'dir. Karaciğerde depolanır. Yağ emilimi bozukluğu, güneşsiz ortamda uzun süre yaşama ve yetersiz beslenme soucu D vitamininin eksikliği ortaya çıkar. Çocuklarda raşitizm, erişkinlerde ise osteomalazi olarak adlandırılan bu tablo ciddi bir iskelet sistemi hastalığıdır ve hemen tedavi gerektirir. D vitamininin günde 5.000 IU'dan fazla miktarda alınması ise zehirlenme belirtilerine yol açar. Balıkta, balık karaciğeri yağında, süt ve süt ürünlerinde yüksek miktarlarda bulunur. Füme edilmiş balıktaki D vitamini kaybolur. Güneş görmeyenlere, süt veren annelere, sütten fakir beslenen çocuklara, menopoz çağında osteoporozu olanlara D vitamini verilmelidir.