[Bluesky24]

Harry Potter Baykuşu Bilim Adamlarını BüyülüyorHaryy Potter sinemasındaki gizemli ve büyülü haliyle dikkatleri çeken baykuş, bilim adamlarını da büyülüyor.

Kuzey Kutup Bölgesinin hızlı, güçlü, güzel ve yavrularını koruma konusunda gözü pek olan bu kanatlı simgeleri, küçük büyücülerin gözünde olduğu kadar bilim adamları için de son derece büyüleyici. National Geographic Türkiye Aralık sayısında kar baykuşları hakkında bilgiler veriyor.



Onlar tundranın en büyük ve en güçlü baykuşları; yetişkin bir insanı yere serecek kadar hızlı ve vahşiler. Yumuşacık tüylü bir yavru bile (sonraki sayfada) gözdağı veren sarı bakışlar atabilir. Kar baykuşlarının nasıl yaşadığını ve yavruladığını öğrenmek isteyen araştırmacıların Kuzey Kutbunun bu en çetin kuşlarından bazılarına kafa tutması gerekir.



Bilim adamlarının kar baykuşlarının düzenli olarak ürediğini bildiği birkaç yer var: Amerika Birleşik Devletlerindeki tek yer Alaska, Barrow. Montana Baykuş Araştırma Enstitüsünün kurucusu biyolog Denver Holt 10 yıl önce, büyük beyaz kuşların "efsanevi çekimine" kapılarak buraya gelmiş. Her ne kadar çok sayıda kar baykuşu kışı tek başına ABDdeki Büyük Ovalar veya Kanadada geçirse de, Holt çok sayıda Nyctea scandiaca gözlemlemek için "Barrowa gelmeniz gerekir" diyor.



Kar baykuşları, yazın yavruladıkları alanları terk edip nereye gider? Barrow'daki baykuşlar üzerinde denenen ve yaklaşık 30 gramlık vericiler kullanan yeni bir uydu izleme sistemi, kar baykuşlarının Kuzey Kutup bölgesinin üçte birine kadar yayıldığını gösteriyor.



Pek çok baykuş türü yaşamını kamuflaj ve gizlilik sayesinde sürdürür, ancak araştırmacı Mat Seidenstickerın söylediği gibi "kar baykuşları alışılmış baykuş bilgeliğine tamamıyla meydan okur gibi görünüyorlar. Saklanmıyorlar. Yavrulama sezonunda tundranın ağaçsız yeşilliğine ve boz rengine karşı Kuzey Kutbunun 24 saatlik gündüzünde beyaz işaret fişekleri çakıyorlar." Ağırlıkları 2,5 kilogramı bulan erişkin dişiler, 1,5 metreyi aşan kanat açıklıklarıyla gökyüzünde hızla hareket ediyor. En fazla iki kilogram ağırlığındaki erkekler daha küçük ve parlak tüylüler, ama onlar da aynı düzeyde güçlü uçucular. Tek avları lemmingler değil: Kar baykuşları gelincik ve tilkileri de avlar; hatta aralarında korsan martı, süslü pufla ve martıların bulunduğu diğer kuşlarla da beslenir.



Kış boyunca Kutup Dairesinin kuzeyinde kalan baykuşlar, üç ay süren mutlak karanlığa rağmen yiyecek bulmayı başarır. Bu dayanıklı baykuşlar, en güçlü rüzgârlarda bile nadiren korunak arar. Tüyleri kuşları o kadar iyi korur ki, erişkinler -40°Cye kadar düşük sıcaklıklara bile dayanabilir. Seidensticker, "Kar baykuşlarının yalıtımı kutup tilkilerininki kadar iyidir" diyor.



Bir erkeğin bembeyaz tüyleri, kuşu ısıtmaktan fazlasını yapıyor. Tüyler kuşun tam bir erişkin olduğunu da gösteriyor. Erkekler üç ilâ dört yaşına kadar, dişi ve gençlerde bulunan boz renkteki şeridi taşımaya devam eder ve bu zamandan önce de nadiren çiftleşirler. Lemminglerin en bol olduğu yıllarda Holt ve ekibi, iki ayrı dişiyle yuva kuran son derece saldırgan ve daha yaşlı erkekler gözlemledi. Erkekler her iki yuva için de avlanır, her biri merkez yuvalama tümseğinden 800 metre kadar uzağa yayılabilen iki bölgeyi de korurlar.

Dişiler genellikle iki gün arayla yumurtlar; yavrular da yaklaşık aynı zaman aralığında yumurtadan çıkar. Altı yedi yumurtalık bir yuvada, yumurtadan ilk çıkan yavru, en küçük yavrudan iki hafta büyük olabilir. Holt, "Yuvada rekabet ya da kayırmaya dair hiçbir işaret görmedik. Kar baykuşları tüm yavrularını besliyor" diyor.



(National Geographic'ten alınmıştır.)