Akıl Hastalığı
 

Akıl HastalığıAkıl hastalığı, kelimenin genel anlamında hastalık olmayıp, kişinin kalıtımı, çevresi ve geçirdiği ağır hastalıkların etkisinde, çeşitli keşillerde sosyal uyum bozuklukları göstermesi halidir. Delilik adı verilen hal, tıbbi olduğu kadar, hukuki ve çevresel bir durum da gösterir. Örneğin, bir Avustralya yerlisinin, kendine uzaktan bir kemik uzatan komşusunu, kendini öldürmeye yeltenmekle suçlaması, o çevre inanışlarına göre normaldir. Aynı şekilde, akıl hastalığı, sosyalve kültürel bir anlam da taşır. Örneğin, II. Dünya Savaşı sırasında, Güney Afrikalı basit bir köylü çocuğu, çölde otururken, Tanrının kendisine, adıyla seslendiğini duyduğunu anlattığı zaman, başvurduğu hastane hekimleri, kendisine deli gözüyle bakmışlar; geleneksel halk inançlarına dayanan ve bitkisel ilaçlar kullanan bir doktor ise, aynı çocuğu tamamen normal bulmuştur. Buna rağmen, psikotik veya deli diye adlandırılan inanışların ve düşünce biçiminin tekdüzelik dışında olduğu, birbirini tutmadığı görülür.

Akıl hastalıklarının en alışılagelmiş sınıflandırılma şekli şöyledir:

1. Organik psikozlar: Bunların nedenleri, akut ateşli hastalıklarda -buradaki durum "delirium" diye adlandırılır- mikrop zehirleri, beyin enfeksiyonları (örneğin, frenginin bir evresi olan genel paralizi), alkol, karbon monoksit, kurşun vb zehirlenmeleri, aterosklerozda olduğu gibi, beyin atardamarları hastalıkları, ihtiyarlık ve erken ihtiyarlamaya bağlı beyin dokusu değişiklikleridir. Bu durumun tipik belirtileri, zaman, yer, kişi kavramlarının bozulması, yakın olayları hatırlayamamak, kuruntu, hayal dünyasında yaşama veduyguları kontrol edememektir. Bkz. Korsakow Sendromu.

2. Fonksiyonel psikozlar: Burada hiçbir belirli organik bulgu yoktur. Bu tipin de şu şekilleri sayılabilir:

a) Manik-depresisif psikoz: Neşelenme veya hüzün (depresyon) halleri hastada,tek başına veya birbirini izlercesine hakim olur.

b) Envolüsyonel melankoli denen ve yaş döneminde beliren depresyon hali.

c) Şizofreni: Bu hal çok değişik belirtiler gösterir. Çoğunlukla, hayal görme, anlamsız davranış şekilleri ve genel bir zihinsel kötüleşme hali görülür ki, bazen tam bir bunamayla sonuçlanabilir. Kuruntular, organik psikozlarda olduğu gibi, genellikle görmeden fazla işitme kuruntusu şeklindider.Parafreni, paranoia (perseküsyon manasi) ileri yaşlarda beliren şizofreni tipleri olup, bu türlerde zihinsel bozukluk daha azdır ve hayaller, çok genlerde belirebilen erken bunamada olduğundan daha anlamdır.

3. Psikopatik kişilik: Bu bir hastalık değil, bir kişilik bozukluğudur. Bu tip kişilerin, kendilerinden çok topluma zararı olur. Genellikle anormal derecede kavgacı, cinsi sapık, yetersiz ya da aşırı zeki, ilaç düşkünü olan bu tür kişilere bu ad verilir.

4. Nörozlar: Bu tür akıl hastalığı da üç gruba ayrılır:

a) Anksiete (endişe) nörozu: Burada, anksiete (endişe hali) ve buna bağlı organik belirtiler tabloya hakimdir.

b) Histeri, herhangi bir hastalığı taklit eder.

c) Obsesyon (sabit fikir) nörozu: Obsesyonlar (belirli bir şekilde davranmak, konuşmak veya düşünmek zorunluğunun duyulması) hakimdir.

Nörotik ile psikotik arasındaki fark, nörotik kişinin anomalisini bilmesi, psikotik kişininse bunu bilmemesidir. Nörotikler, kendileri doktora başvurur, psikotikler doktora götürülür veya başka bir nedenle doktor arar. Örneğin, böyle bir hasta, kendine düşman saydığı sütçünün sattığı zehirli sütlerden ötürü midesinde rahatsızlık duyduğunu anlatarak doktora başvurmaktadır. Nörotik hastanın kavrama yeteneği vardır, psikotik hastanın ise kavrama yeteneği yoktur.

Tedavi: Psikoz ve nörozların son yıllarda tedavi şekilleri çok yenilenmiş; yeni ilaçların bulunuşu, yeni fizik tedavi yöntemlerinin uygulanması, Freudden bu yana,akıl hastalığına bakış yöntemiyle, tedavi daha etkili olabilmiştir. Bu tedavide en önemli faktör,doktor ve yardımcılarının, eskisi gibi, bir gardiyan anlayışıyla, hastaya teşhisi koyup, hastaneye kapatmak yerine, tedavide daha iyimser görüşler ve hastalarına karşı anlayış ve hoşgörü havası içinde, aktif iyileştirme çabaları göstermeleridir. Burada psikotrop diye adlandırılan çeşitli ilaçların da önemli faydaları vardır. Bkz. Psikanaliz.