Şimdi Lavanta Zamanı…
 

Şimdi Lavanta Zamanı…Cleopatranın Sezarı ve Marcus Antoniusu baştan çıkartmak için kullandığı Lavanta uzun zamandır mutfaklarda kullanılıyor.

Nasıl bir bitkidir bu Lavanta? Görüntüsüyle büyüleyen, kokusuyla baştan çıkaran, lezzetiyle damağınızda iz bırakan… Bugün alternatif tıbbın kabul ettiği iyileştirici etkileri ise cabası…

Yüzyıllardır diğer baharatlar arasında en favori olan Lavantanın bilinirliği neredeyse insan tarihi kadar eski. Kayıtlar Lavantanın 2500 yıldan fazladır bitki, baharat olarak kullanıldığını kanıtlıyor. Çok eski zamanlarda Mısırlılar, Fenikeliler ve Araplar tarafından gerek mumyalama, gerekse parfüm amaçlı kullanılan bu önemli bitki adını Latincede yıkanmak anlamına gelen "Lavo"dan alıyor. Romalıların banyo sularına kattıkları lavantanın tüm Avrupaya yayılmasının Arapların sayesinde olduğu düşünülüyor, özellikle İngiltereye… Kokusu oradan da Amerikaya ulaşıyor…

Renginin güzelliğinin yanı sıra kokusuyla büyüleyen lavanta birçok kullanım şekliyle hemen her evde yerini alıyor. Yemek pişirmede de çok yönlü bir bitki olan Lavantanın yenilebildiği sürpriz değil, ayrıca yemek süslemesinde de ünlü şeflerin sıklıkla kullandıkları biliniyor.

İngilterede Kraliçe I. Elizabetin favorisi olan Lavanta o dönemde birçok farklı kullanımın yanı sıra yemek çeşitlerinin vazgeçilmez malzemesiymiş. Lavanta konservesi (lavanta çiçekleri ve şekerle yapılan bir tür konserve), Kraliçenin migrenine iyi geldiği için lavanta çayı hemen her gün tüketildiği için sarayın bahçıvanları yılın her ayında saray bahçesinde taze lavanta bulundurmak zorundalarmış...Lavantanın genetik olarak iklimle uyumu doğrultusunda Mayıs sonu-Ağustos arası açtığı düşünülürse o dönemde bahçıvan olmak istemezdim doğrusu!

Bugün ise özellikle gurme restoranlarda yenilebilen çiçekler yemeğe kattıkları lezzet ve görüntü nedeniyle eski zamanlarda olduğu gibi yeniden sıklıkla kullanılmaya başladı.

Fransızların o harika etlerinin yumuşaklığının ve nefis lezzetinin lavanta tarlalarında besledikleri kuzular yüzünden olduğunu iddia edenler bile var.

Çiçekleri ve yapraklarının taze olarak ve tomurcuklarla, dallarının da kuru olarak kullanılabildiği Lavanta nane ailesinden geliyor ve kekik, biberiye ve adaçayına çok yakın. Rezene, mercanköşk, biberiye, kekik ve adaçayı ile kullanıldığında çok güzel uyum sağlıyor.

Lavantanın kullanımı tamamen sizin hayal gücünüzle sınırlı. limon ve narenciye hissi veren Lavantanın tatlı çiçeksi bir kokusu var. Çiçekleriyle salatalarınızı renklendirebilir, ekmek yapmayı seviyorsanız biberiye yerine kullanarak farklı hoş lezzetlerde ekmekler yapabilirsiniz. Sadece ekmeklerde değil birçok yemekte biberiye yerine kullanabilirsiniz. Benim en sevdiğim kullanma yöntemlerinden biri toz şekeri kavanozuna lavanta çiçeklerini (ister bütün olarak isterseniz havanda döverek, daha etkili olur) koyarak birkaç hafta bekletmek ve sonra da bisküvilerde, pastalarda kullanmak. İngiliz Lavantası Latince adıyla angustifolia tüm lavanta çeşitleri arasında en tatlı kokusu olan ve pişirmede de en çok kullanılan cins. Çiçekleri kurudukça rayihası daha da zenginleşiyor. Bir kadeh şampanyaya bir kaç lavanta çiçeği atarak hem görüntüsü hem de hoş lezzetiyle etkileyici bir sunum yapabilirsiniz. Çikolatayla ve dondurma ya da sorbe ile çok yakıştığını anlamak için denemenizi tavsiye ederim. Tabii kullanımı sadece tatlılarla sınırlı değil. Birçok sosta, yahni türü yemekte kullanarak gizemli lezzetler yaratabilirsiniz. Lavanta ile yemek pişirmenin ya da kek, pasta yapmanın püf noktasını denedikçe öğreneceksiniz. Küçük miktarlarla başlayarak damak tadınıza göre arzu ettiğiniz miktarı bulmanız en doğrusu, zira çok fazla lavanta eklerseniz parfüm yiyormuş gibi olabilirsiniz ve yemeğin acımtırak bir lezzet almasına neden olabilirsiniz.

Bu arada belirtmem gereken en önemli nokta lavantayı yemekte kullanacaksanız çingenelerden, çiçekçilerden aldığınız lavantayı kullanmamanız. Zira , gıdaya uygun olmayan böcek ilaçları ile ilaçlanmış olmaları yüksek olasılık, bu da zehirlenme riskini oldukça arttırır. Mümkün olduğunca tazesini ya da aynı mevsimin kurutulmuş çiçeklerini kullanmanızı tavsiye ederim.

Peki Lavantayı nerden bulabilirsiniz? Tabii herkes bahçesi lavanta dolu olan benim gibi şanslı olamaz. Bazı gurme dükkanlar yemekte kullanılmak üzere lavanta çiçeği satıyorlar. Ayrıca artık lavanta diğer tüm baharatlarda olduğu gibi saksılarda da yetiştirilebiliyor. Lavanta yetiştirerek evinizin dekorasyonunda etki yaratabilir hem de yaptığınız güzel yemeklere hoş lezzetler katabilirsiniz. Çiçekler ne kadar tazeyse lezzeti de o kadar hoş olacaktır. Kullanmadan önce çiçekleri su dolu bir bardakta bekleterek olası minik sinek türü haşaratlardan arındırabilirsiniz. Aynı kullanmadan önce tüm sebze ve taze baharatlara yapacağınız gibi.

İşte size birkaç tarif…



Lavanta Çayı

Taze lavanta çiçeklerinden yapacağınız bu çayı mecbur kalırsanız gıdaya uygun kurutulmuş lavanta çiçekleriyle de yapabilirsiniz.

1 ½ çay kaşığı lavanta çiçeğini 1 su bardaği dolusu sıcak suya ilave ederek üzeri kapalı demlendirin ve için. Balla tatlandırabilirsiniz. Lavanta çayını günde 4 kere içebilirsiniz özellikle çok stresli olduğunuzda, migreniniz tuttuğunda, tansiyon probleminiz varsa ya da hazım zorluğu çekiyorsanız.

Lavanta Suyu

Hazırlaması oldukça kolay olan Lavanta suyu en iyi doğal ilaçlardan biri olarak kabul ediliyor.. Birinci Dünya Savaşı sırasında hemşireler yaralı askerlerin yaralarını antiseptik özelliği nedeni ile lavanta suyu ile yıkamışlar. Çiçekleri 15 gün 1lt saf alkolde bekletin sonra cam şişelere süzün. Banyodan ya da duştan sonra cildinize masaj yaparak yedirin. Anında yumuşaklığını ve elbette güzel kokusunu hissedeceksiniz. Bu arada yaz ayları için önemli bir hatırlatma, Lavanta sivrisinekleri uzak tutmada birebir…

Lavantalı Sorbe

Bu sorbe özel davetlerinizin en can alıcı noktası olacak.

1 bardak şeker

2 bardak su

1 çay kaşığı lavanta çiçeği (gıdaya uygun)

2 1/2 çorba kaşığı taze sıkılmış limon suyu

2 çorba kaşığı votka

Orta büyüklükte bir sos tenceresinde şeker ve suyu şeker eriyinceye kadar (orta ateşte) ısıtın.

Lavanta çiçeklerini ilave edin ve su kaynayıncaya kadar karıştırın. Kaynayınca ateşi kısın ve 5dk daha kaynamaya bırakın. Daha sonra ateşten alın ve üzerini kapatarak yaklaşık 10dk bekletin.

Çiçekleri ayırmak için şurubu geniş bir kaba ince delikli süzgeçten süzün. Limon suyunu ve votkayı ilave edin, karıştırın. Yumuşak bir sorbe elde edebilmenin püf noktası votka ya da kullanacağınız diğer alkollerdir. Alkol donmadığı için sorbenin doğru kıvamda dondurulmasını sağlar. Ama özellikle Votka kullanmanızı öneririm çünkü votka sorbenin tadına etki etmediği için kullanılabilecek en doğru alkol.

Daha sonra eğer dondurma yapma makinenız varsa karışımı makineye transfer edin ve kullanım kurallarını aynen uygulayın.

Eğer buzluk metodu ile yapacaksanız ki ben böyle yapıyorum, soğuğa dayanıklı bir cam kaba karışımı koyun ve buzluğa yerleştirin. Yarı sıvı kıvamına gelince çatalla karıştırın ve tekrar buzluğa koyun. Donduğunda çıkartın ve blender ile yumuşak olana kadar karıştırın. Ardından üzerini kapatıp servis edeceğiniz ana kadar buzlukta bekletin. Sorbeyi 2-3 gün önceden yapabilirsiniz…

Servis yaparken üzerine birkaç tane taze lavanta çiçeği koyarak süsleyebilirsiniz.

Mutlu, hoş kokulu bir yaz dilerim…

Pınar Belendir

belendir@hotmail.com