Son Dönem (yaklaşık 18 ila kişiliğini buluncaya kadar geçen dönem)
 

Son Dönem (yaklaşık 18 ila kişiliğini buluncaya kadar geçen dönem)Normal koşullarda bu dönemde adolesanın yeteri kadar aileden kopması ve bağımsızlaşması, kendi kararını verip kendi seçimini yapması konusunda çelişkilerinin azalması, daha az etki altında kalması gerçekleşmektedir. Kendi ilgi ve yeteneklerini daha iyi tanımakta, kendi yolunu saptamaktadır. Hayat boyu sürmesi beklenen meslek, iş ve eş seçiminde daha gerçekçidir. Yaşam ve değer yargılarıyla ilgili sorunlarına yanıtlar arar; cinsel çatışmaları azalır, cinselliğini gerçekçi biçimde kabul eder. Bütün bunların sonucunda genç kendi kimliğini gerçekçi biçimde bulmuş olmalıdır. Özetle, normal koşullarda bir adolesanın aşağıdaki değişimleri geçirmesi ve sorunları yaşaması beklenebilir.

1) Puburde döneminde:

a) İlgi bedenine dönüktür, kendine yabancılaşma hissedebilir.

b) Cinsel çatışma ve korkular canlanır.

c) Çelişkili duyguları varsa da cinsiyet rollerini daha derinliğine öğrenir.

d) Geçici eşcinsellik eğilimleri olabilir.

2) Orta adolesans döneminde:

a) Aileden bağımsızlaşma çabalarında çelişkili duygular yaşayabilir.

b) Anne baba etkisinde zayıflama, onlara karşı çıkma davranışları görülebilir.

c) Aile dıışnda yeni sevgi kaynakları arar.

d) Arkadaşlık ve grup önem kaçzanır; onlara özdeşleşme, örnek alma çok artar.

e) Eleştirel ve soyut düşünce derinleşird, bilişsel gelişim hızlanır.

f) Çalışma zorunluğunu duyma ve zevk arama arasında kararsızlık, sebatsızlık, düzensizlik görülebilir.

3) Adolesansın son döneminde:

a) Aileden kopma, bağımsızlaşma yavaş yavaş gerçekleşir; daha az etki altındadır.

b) Kendi kararını verip kendi seçimini yapma konusunda çelişkileri azalır.

c) Kendi ilgi ve yeteneklerini daha gerçekçi tanır.

d) Kendi yolunu daha gerçekçi biçimde saptamaktadır.

e) Hayat boyu sürecek olan meslek, iş ve eş seçiminde daha gerçekçidir.

f) Yaşam ve değer yargılarıyla ilgili sorunlarına yanıtlar aramada daha gerçekçidir.

g) Cinsel çatışmaları azalır, daha gerçekçidir.

h) Kimlik duygusunu geliştirme, kimliğini benimseme ve kimliğinin sentezine ulaşma çabaları sonucunda kendi kimliğini gerçekçi biçimde bulmuş olmalıdır.

Bu dönemde bu konuların başarılamaması nedeniyle ensık görülen sorunlar başlıca şu başlıklar altında ele alınabilir.