By-pass ve Enfarktüs Sonrası Yaşam
 

By-pass ve Enfarktüs Sonrası YaşamKardiyak rehabilitasyon, geniş anlamda, kalp hastalarıınn yaşam kalitelerini geliştirmeyi ve hastayı, hastalığından önceki duruma getirebilmeyi amaçlar.

Kardiyak rehabilitasyonun en büyük yararı, kişiyi çalışma dünyasına geri kazandırmasıdır. Çünkü kardiyovasküler hastalıklar, iş hayatına geri dönmeyi engelleyecek sakatlıklara yol açan hastalıklar arasın6da ilk sırada yer almaktadır. Koroner arter hastalığı ola birçok kişi, ne yazık ki normal günlük yaşantısına geri dönmekte zorluk çekmekte, gereksiz bir şekilde kapasite dışı kalmaktadır. Oysa araştırmacılar, enfarktüs geçiren kişilerin kapasitelerinin, yaşıtları olan sağlıklı kişirenkinden sadece % 10 daha az olduğunu göstermektedir. Yine araştırmacılar, çalışma hayatına dönememeyi, kişilerin hastalıklarından dolayı gelişen gerçek fiziksel kondüsyon yetersizliği, medikal danışma eksikliği ve psikolojik uyumsuzluk nedenleriyle olduğunu ifade etmektedirler.

Kardiyak rehabilitasyon ile kondüsyonun düzeltilmesi, fonksiyonel kapasitenin gelişmesi ile fizyolojik iyileşme, anksiyete ve depresyonun azalması, hastanın ailesi ve sosyal çevresi içindeki konumu koruması, rehabilitasyon çalışmalrıyla kişiye kazandırılacak ayrı ayrı değerlerdir. Tüm bunlarda başka, egzersizle kombine edilmiş uygun bir program ile de ateroskleroz geciktirilebilir, daha fazla kardiyak komplikasyon gelişimi önlenebilir ve dolayısıyla yaşam süresi uzatılabilir. Kardiyak rehabilitasyonunun önemi ve gerekliliği, kanıtlanmış şu verilerle daha iyi vurgulanacaktır.

Kardiyak rehabilitasyon ile:

1) Kardiovasküler hastalıkların neden olduğu sakatlıklar ve buna eşlik edenbozukluklar belirgin şekilde azalır ya da sona erer.

2) Hastane ya da hekime sık başvuru anlamındaki morbidite azalır.

3) Mortalite (ölüm) oranı belirgin şekilde düşer.

4) Kardiyak rehabilitasyon gerişimleri, kardiyovasküler cerrahinin birinci işlem basamağı olarak kabul edilmektedir. Kardiyak rehabilitasyon, ameliyattan önce başlar ve hasta normal yaşamına dönünceye kadar devam eder.

Rahabilitasyon çalışmalarının anahtar elemanı "egzersizdir". Geniş kas gruplarıyla, yeterli süre ve yoğunlukta yapılan ekzersizlerle, dolaşım sistemine oksijen transportu ve isselet kasının oksidatif metabolik kapasitesi gelişir. Böylece kişinin aktiviteleri için gerekli olan fizik kapasitesi de artar ve daha önce basit bir aktivite ile ortaya çıkan semptomlar egzersiz uygulamalarından sonra görülmez.

Miyokard enfarktüsü geçiren kişilere uygulanan düşük düzeyli egzersiz programı, genellikle olumlu psikososyal değişimlere yol açmaktadır. Egzersiz çalışmaları ile fizik kondüsyonarı düzelen hastaların anksiyete ve depresyon gibi kalp hastalarında sık görülen psikiyatrik problemlerde de yatışma görülmektedir.

Egzersiz çalışma programından maksimal yararı sağlamak; uygnu hasta seçimi, iyi bir klinik muayene ve hastanın egzersiz testine verdiği yanıt ile olasıdırı.

Kardiyak rehabilitasyonda uygulanan egzersiz programı üç faza ayrılır:

1) Erkendönem (Hastanede yatarken 1-3 hafta sürelidir.)

2) Ara dönem (Hastane ile günlük aktivileter arasındaki geçiş 4-12 haftalık süre.

3) Uzun vadeli dönem (İdame için programlanan geç dönem). Bu dönem, akut miyokard enfarktüsü ya da koroner by-pass sonrası üçüncü aydansonraki dönem ikapar. Uzun vadeli dönemde program maksimal egzersiz testinden sonra gerçekleştirilir. Bu hastaya uygun egzersiz programının hazırlanması ve takibi için gereklidir. Uygulama, haftada en az gün günolmaladır. Süre günde 30-45 dakikadır. Egzersiz çalışmalarının etkileri 2-6 hafta arasında değerlendirilmelidir.

Kardiyak rehabilitasyonun bir diğer parçası da özellikle enfarktüs geçiren hastalarda ortaya çıkan anksiyete ve depresyonun önlenmesi ve tedavisidir. Monitörize edilebilen fiziksel aktivite programları kişiye gelişim derecelerini gösterebildiği için çok yararlıdır. Kişinin kendi fiziksel kapasitesindeki gelişimi objektif olarak görebilmesi anksiyete ve depresyonun tedavisine de yardımcı olur. Birçok durumda idealolan psikiyatristten yardım istemek ve sorunu ekip çalışmasıyla çözmektir. Ayrıca hastanın ideal kilosuna gelmesi, sigara içiminin yasaklanması, hiperkolesteroleminin tedavisi gibi risk faktörlerinin düzeltilmesi de kardiyak rehabilitasyon programının bir parçasıdır.

Düzenli fiziksel aktiviteler birçok risk faktörünü ortadan kaldırabilir:

Alınan olumlu sonuçlar şunlardır:

1) Egzersiz ve diyet ile kilo verilir.

2) Trigliseritler azalır.

3) Kan basıncı düşer.

4) Yaşam tarzının istenilen düzeye getirilmesi motive edilir.

5) Pıhtı oluşum riski azalır.

6) Kişi stresden daha az etkilenir.

Görüldüğü gibi kardiyak rehabilitasyon, birçok sistemi ilgilendiren geniş bir çalışma alanıdır. Geneleneksel tıbbi ve cerrahi tedviyi tamamlayıcı sekonder olarak da düzenleyeici bir stratejidir.

Dr. Jülide BEZER

Türk Kalp Vakfı