Yapay Kalp Kapağı Doğuşu ve Gelişimi
 

Yapay Kalp Kapağı Doğuşu ve GelişimiKalp kapak hastalıkları, genelde B hemolitik streptokok enfeksiyonlarının ergenlik çağı öncesinde yaşanması ile ortaya çıkan karditlerle başlar. Yıllar ilerledikçe hastalık aslında tüm kalp dokularını tutmakla birlikte kalp kapaklarına bağlı bulgularla kendini belli eder. Erkeklerde yaş ilerledikçe akciğer problemleri, sigara kullanımı ile hastalık belirgin hale gelirken, kadınlarda gebelik, kalp kapak hastalıklarının semptomlarını artırır.

Gelişmiş ülkelerde, B hemolitik streptokok enfeksiyonlarında uzun zamandır penisilin türü ve türevi ilaçlar yaygın olarak kullanılmakta olduğu için, bu etmene bağlı kalp kapak hastalıkları nerede ise ortadan kalkmıştır. Fakat diğer ülkelerde devam etmektedir. Ancak gelişmiş ülkelerde kalp kapaklarını doğrudan ve çok olumsuz etkileyen başka bir sorun ortaya çıkmıştır ve giderek büyümektedir. Bu da damardan uyuşturucu kullanımıdır. Enjeksiyonlar sırasında bulaşan mikroplar kalpte yerleşmekte ve kalp kapaklarında büyük hasara neden olmaktadır.

Türkiyede şu anda ameliyat gerektiren 10-15 bin kadar kalp kapakhastası olduğu düşünülmektedir. Bunlardan ancak birkaç bini ameliyat olabilmekte, ameliyat olamayanlar artık ameliyat da olsa yara göremeyecekleri bir sağlık sorununa doğru hızla ilerlemekteve her yıl çok sayıda yeni hastaeklenmektedir.

Kalp kapakları ameliyatlarında mümkün olursa kapak onarılmakta, onarım olamaz ise hastanın kalp kapağı çıkarılarak yerine mekanik ya da bioprotez kalp kapağı takılmaktadır.

Dünya genelinde 1960lı yıllardan bu yana kalp kapak protezleri üretilmektedir. Şu ana kadar üretilen kapak modelleri 60-70 dolayındadır. Bunlardanzaman içinde sakıncaları görülenler terk edilmiştir. Şu anda yaklaşık 15 kapak modeli, cerrahlar tarafından hastalara takılmaktadır. Söz konusu 15 modelden 4ü FDA adı verilen Amerikan kuruluşu tarafından onaylanmıştır ve Amerikada tanesi 4500 $ dolayındadır.

Türk hasta sayısının çok olması ve kapak maliyetlerinin bu derece yüksek olması nedeniyle hem sağlam hem de daha düşük maliyetli bir kapağı Türkiyede üretmek amacı ile 1993 yılında Tübitak Marmara Araştırma Merkezi bünyesinde harekete geçildi.

Doç. Dr. Murat Dikmenoğlu tarafından Montpellier Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesinde kalp kapak fonksiyonları üzerinde yürütülmekte olan çalışmalar temel alınarak önce Tübitak-MAM. de "Puls Duplikatör" sistemi üretildi. Bu sistem tam anlamı ile bir sol kalp fonksiyonunu simüle etmekteydi. Bu sistem aracılığı ile halen dünyada kullanılmakta olan kapakların incelenmesine başlandı.

Çeşitli kapak modellerinde açılma basınç gradyanları, geri kaçak hacmi, akım modelleri, türbülans özellikleri saptandı, ölçüldü, kıyaslandı ve incelendi. Bu çalışma 1994 yılında Türk Kalp Vakfı Doç. Dr. Edip Kürklü ödülü ile onurlandırıldı.

Halen kullanılmakta olan kapakların incelenmesi sürerken bir yandan da DE-T1 ve DE-T2 yapay kapak modelleri geliştirildi. DE-T1 (Dikmengil, Ekren-Tübitak1) tasarlanırken en dayanıklı alaşımolan Vitelium (krom, kobalt, molibden)dünyada ilk kez stent olarak tasarlandı. Üzerine negatif basınç altında pirolitik karbonkaplama yapıldı. Bu kaplamanın yapınıda kullanılan cihaz Anadolu Hayat Sigorta şirketinin maddi katkısı ile Tübitak-MAM. Da özgün bir tasarım olarak gerçekleştirildi. Kapağın etek halkası ve liflet fonksiyonu göreek kısımları sığır perikardının sağ artriumu örten kısmından hazırlandı. Yıllarca hazırlığı süren özel bir solüsyonla perikard muamele edildi ve hem dayanıklılığı arttırıldı hem de kalsifikasyon oranı düşürüldü. Tüm bu özellikler fare deneyleri ile kanıtlandı.

(Dikmengil-Ekren-Tübitak 1) DE-T1 kapağı açılma gradyanı düşük, kapanma hacmi az, nerede ise laminer akımlı bir kapak olmasına karşın yüksek profili ve cerrahi olarak takılma güçlüğü nedeniyle DE-T2 modeli geliştirildi. DE-T2 yeterli hidromekanik özelliklere sahip bir kapaktır. DE-T2 nin in vitro özellikleri bu konu ile ilgili dünyanın en önde gelen yayını tarafından kabul edildi ve basıldı. DE-T2 nin in vitro çalışmaları Türk Kalp Vakfı Doç. Dr. Edip Kürklü 1998 yılı ödülü ile yeniden onurlandırıldı. DE-T2 halen gönüllü insanlara cerrahi olarak uygulanmaya hazırlık aşamasındadır.



Doç. Dr. Murat DİKMENOĞLU

Türk Kalp Vakfı