Şeker hastalığı ve göz
 

Şeker hastalığı ve göz





Halk arasında şeker hastalığı olarak isimlendirilen diabetes mellitus başladıktan sonra artık ömür boyu onunla yaşamak zorunda olduğumuz bir hastalıktır. Kan şekerimizi belli bir düzeyde tutan denge mekanizmalarının bozulması ile ortaya çıkar ve kan şekerinin sürekli olarak normal seviyenin dışında seyretmesi ile vücudumuzu oluşturan tüm hücreler bu durumdan olumsuz yönde etkilenirler. Bu hücrelerin oluşturduğu organlarımız da doğal olarak görevlerini gereği gibi yapamaz hale gelmeye başlarlar. Damar duvarlarında bozulmalar olur, duyu ileten ya da kaslarımızı harekete geçirecek sinir lifleri hasara uğrayabilir, böbreklerimiz görevini tam yapamaz hale gelebilir. Şeker hastalığı gözde oluşturduğu hasarlar nedeniyle görme kayıplarına yol açabilen bir hastalıktır ve gelişmiş ülkelerde 65 yaş altı bireylerde sonradan oluşan körlüklerin en sık ve önemli nedenidir. Kalıcı olabilen görme kayıpları çoğu kez gözün ağ (retina) tabakasında oluşan hasarlara bağlıdır. Diabetik retinopati (şekere bağlı ağ tabaka hastalığı) olarak isimlendirilen bu durum, özellikle kan şekeri düzeyi kontrol altında olmayan hızlı iniş çıkışlar gösteren hastalarda çok hızlı bir şekilde oluşurken, kan şekerini 140 civarında ve HbA1c seviyesini 7nin altında tutmayı başaran hastalarda çok daha yavaş seyretmektedir. Bu nedenle hastaların dahiliye-endokrin uzmanı tarafından çok yakın bir şekilde takip edilmeleri son derecede önemlidir. Ancak hastaların düzenli aralıklarla göz hastalıkları uzmanlarınca takipleri de zorunludur. çünkü hastalığın ikinci yılında genç tip (tip 1) diyabetli hastaların yalnızca %2-7sinde, 30 yaşından sonra görülen tip 2 diabetli hastaların ise % 20sinde diabetik retinopati görülürken bu oranlar onuncu yılda % 50ye, yirminci yılda % 75e çıkar. Unutulmamalıdır ki şeker hastalığında gözdeki harabiyet bazen görmeyi bozmadan başlayabilir ve zaman içinde ilerler. Görme bozulduğunda ise bir çok yönden geç kalınmış olabilir. Retina hastalıkları alanında uzmanlaşmış göz hekimleri için ilk hedef diabetik retinopati ile kendilerine başvuran hastaların o andaki görmelerini korumaktır. Başka bir deyişle hasta ne kadar iyi görürken göz kontrollere gitmeye başlamışsa o kadar çok görme kurtarılacaktır. çünkü hastalık başlangıçta toplar damarların genişlemesi yer yer küçük damar duvar balonlaşmaları, küçük kanama ve serum sızıntıları ile başlar. Bu dönemde olay görme merkezinin dışında ise görme bozulmaz. Ama zamanla beslenmesi bozulan bölgelerde gelişen anormal damarlardan göz içine kanamalar, görme merkezinde ödem, göz içinde zarlar ve bantlar oluşması hatta bunların çekmesi ile retina tabakasının yerinden ayrılması sonucu görme giderek kötüleşir. Görmeyi bozan nedene göre laser tedavisi veya cerrahi tedaviler gerekebilir. Şeker hastalığında gözde diabetik retinopati dışında da çesitli bozukluklar görülebilir. Göz dışı kaslarda geçici felçler sonucu şaşılık, gözkapağı düşüklüğü ve bazen çift görme nadiren de olsa gelişebilir. Bazen birlikte çok şiddetli göz ağrısı ve aynı tarafta başağrısı olabilir. Bu tablo 3-6 ay içinde tamamen düzelir. Şeker hastalığında yavaş yavaş görmeyi azaltan bir tablo da katarakt gelişimidir. çocukluk çağında katarakt gözbebeğinde beyazlıkla kendini gösterebilir. Katarakt tedavisinde kesifleşmiş olan göz içi merceği mümkün olduğu kadar küçük kesilerden yapılan cerrahi girişimlerle alınmalıdır. Engel bir durum yoksa, operasyon sırasında yapay göziçi mercekleri yerleştirilerek ameliyat sonrası görme kalitesi korunmalıdır. Ameliyatın zamanlamasında retinanın durumu çok önemlidir. Bazen yapılacak ameliyatın retinadaki tabloyu ağırlaştırabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Görme sinirinin beslenmesinin bozulması ile ani görme kayıpları olabilir. Gözün ön kısmında gelişen anormal damarlanmalar tedavisi oldukça güç olan bir çeşit göz tansiyonu hastalığına yol açabilir. Gözün uyumunda bozulmalar ve kan şekerindeki yükselip alçalmalara bağlı olarak değişen kırma kusurları (saatlik - günlük değişen gözlük numaraları) ile karşılaşılabilir. Tüm bu bozuklukların tedavisinde esas olan kan şekerinin kontrol altına alınmasıdır.