Vejetaryen diyetler -
 

Vejetaryen diyetlerin çoğu dikkatli düzenlendiği takdirde besin ögeleri yönünden yeterlidir



Özellikle vejeteryan diyet az da olsa bazı hayvansal

besinleri içeriyorsa tüm besin ögelerini bu diyetle karşılamak

mümkündür. Süt, peynir ve veya yumurta yiyen vejeteryanlarda hiç

hayvansal besin yemeyenlere oranla besin ögesi yetersizliklerine çok az

rastlanır. Ancak veganlar, fruvitaryanlar ve zen makrobiyotik diyet

uygulayanlar protein, riboflavin, B12 vitamini, demir, kalsiyum ve

çinkoyu yeterince alamayabilirler.



RİSK GRUPLARI

B12 vitamini yetersizliği yönünden riskli gruplardan biridir. Bu

risk özellikle hayvansal besinleri hiç tüketmeyen veganlar için önem

taşımaktadır. Laktovejetaryenler süt ve türevlerinden,

laktoovovejetaryenler de bunlara ek olarak yumurtadan yeterli B12

vitamini almaktadırlar. Veganlarda genellikle serum total B12 vitamini

düzeyleri bir miktar düşük olmasına karşın beklenenin aksine klinik ve

biyokimyasal yetersizlik belirtilerine sık rastlanmaz. Bunun

nedenlerinden biri gelişmiş ülkelerdeki veganların düzenli olarak

vitamin B12 içeren multivitamin ilaçlarının kullanmalarıdır. Az

gelişmiş ülkelerde ise diyete kontamine olan bakteriler B12 vitamini

sentezleyerek alıma katkıda bulunmaktadırlar. Ayrıca vejetaryenlerde

B12 vitamininin enterohepatik dolaşımının daha etkin olduğu, ince

bağırsaklara safrayla ve besinlerden bakteri kontaminasyonu ile gelen

vitaminin geri emiliminin yüzde 100 e kadar ulaştığı bildirilmektedir.

Böylelikle yetersizliğin başlaması 20-30 yıla kadar uzamaktadır.



MİDE BOZUKLUKLARI

Vejetaryenlerde yetersizliği kolaylaştırabilecek en önemli

faktör mide veya pankreas bozukluklarıdır. Bu durumda yetersizlik 1-3

yıl gibi daha kısa sürede ortaya çıkabilir. Vejetaryen annelerin

bebeklerinde B12 vitamini yetersizliği görülebilir. Annenin sütündeki

vitamin miktarı da oldukça düşüktür. Bebekler ilk 4 ay normal iken daha

sonra uyuşukluk, hareketsizlik gibi yetersizlik belirtileri göstermeye

başlarlar. Gelişme geriliği görülebilir. Anneye kobalamin verilmesi,

sütün vitamin içeriğini de artırır. Bebeğe verilen kobalamin düzelme

sağlar. Vejetaryen yetişkin ve çocuklarda dengeli bir diyet tüketildiği

takdirde demir depoları bir miktar düşük olmasına karşın aşikar anemi

omnivorlardan (hem hayvansal hem bitkisel yiyenlerden) farklılık

göstermemektedir. Ancak Kanada ya göç etmiş laktoovovejetaryenlerde

demir yetersizliği anemisi rapor edilmiştir. Bunda mayalandırılmamış

tam buğday unundan yapılmış çapati, taninden zengin baharat ve çayların

çok tüketilmesinin rolü olduğu belirtilmiştir.



ÇAY-KAHVE TÜKETİMİ



Vejetaryenlerde hem olmayan demirin emilimini artıran C vitamini

kaynaklarının her öğünde ve yeterince alınması, emilimi azaltan çay

kahve vb. içeceklerin aralarda tüketilmesi ve çok fazla içilmemesi,

gebelikte ihtiyacın artması ve zayıflama diyetlerinde diyetle

alınabilen miktarın düşük olması nedeniyle demir preparatlarının

kullanılması, demir emilimini bozan antiasit gibi ilaçların kullanımına

dikkat edilmesi durumunda aynen omnivorlarda olduğu gibi demir

yetersizliği anemisinden korunmak mümkün olmaktadır.