YETİŞKİNLERDE DİKKAT BOZUKLUĞU
 

Aşırı hareketli, dikkati

dağınık, fevri. Bu terimler genellikle, yerinde duramayan,

kıpır kıpır, dikkatini tekdüze durumlarda yoğunlaştıramayan,

içinden geleni, canının istediğini anında gerçekleştirmek

isteyen çocuklar için kullanılır. Yakın zamana kadar bu

özelliklere sahip çocukların büyüdükçe ve olgunlaştıkça

"düzeleceklerine" ve bu özelliklerinden arınacaklarına

inanılıyordu. 1980lerin sonuna kadar aşırı

hareketlilik-dikkat bozukluğu (AHDB) sorunu sadece çocuklar

açısından incelenmişti. Ancak, yeni araştırmalar gösteriyor

ki, bu özelliklere sahip çocuklar, büyüseler de, temel

özellikleri pek değişmiyor. Belki, eskisi gibi kalorifer

borularına tırmanmıyor ya da bir gösterinin ortasında kalkıp

etrafta dolaşmıyorlar, ama birini dinlerken zorlanıyorlar,

eşyalarını nereye koyduklarını unutabiliyorlar, aynı saate

iki kişiye randevu verebiliyorlar.







Yetişkinlikte dikkat bozukluğu sorunu olan bir bayandan

şöyle bir öykü dinleyebiliriz: "Radyom açık. Bilgisayarım

internete bağlanmış durumda. Bu arada ütü yapıyorum. Bir

yandan da kahve içiyorum. Kahvemden bir yudum alırken

kızımla onun matematik ödevi hakkında konuşuyorum. Her şey

aynı anda. Ellerim ve ayaklarım sürekli kıpırdıyor. Sonra

gidip mutfakta, bulaşık makinesini boşaltıyorum. Makineyi

boşaltırken, bir bardağın kırılmış olduğunu fark ediyorum.

Bu bardağı çıkarırken aklıma, biriktirdiğim boş şişeleri,

cam toplama kutusuna atmak geliyor. Elimde şişe dolu

torbayla giderken, aklıma daha alışveriş etmem gerektiği

geliyor. Markete de uğruyorum. Kasanın önünde sıra

beklerken, oradaki dergileri karıştırıyorum. Eve geldiğimde,

almam gereken şeylerin yarısını almadığımı, unuttuğumu

görüyorum. Bulaşık makinesinin sadece yarısı boşaltılmış

durumda, bilgisayar hala internete bağlı, kahvem,

bilgisayarın yanında, soğumuş olarak duruyor, çamaşırların

çoğu ütülenmemiş. Kendimi genellikle depresif hissediyorum,

çünkü zamanımın büyük bir bölümünü zamanımı iyi kullanmaya

çalışarak geçiriyorum, ama nafile, hiç başarı

sağlayamıyorum. Günün sonunda karşımda hep bir bitirilmemiş

işler yığını duruyor. Sonra öyle bir nokta geliyor ki,

işleri toparlamaya nereden başlayacağımı bilemiyorum."







Daha önce de belirttiğimiz gibi, AHDB, çocuğun ergenliğe

girmesiyle geçmiyor. Çocukluğunda bu sorunun özelliklerini

taşıyan kişiler, değerlendirmenin ne kadar sıkı olduğuna

bağlı olarak, %50-80 oranında bu sorunu yetişkinliğe

taşıyorlar. Bu sorunun fark edilmesi niçin bu kadar uzun bir

zaman aldı diye sorulursa, yanıtın büyük bir bölümünü,

sorunun kendisi oluşturur, çünkü AHDBnun en belirgin

özelliği olan fiziksel anlamda aşırı hareketlilik zaman

içinde azalır. Ayrıca, uzun dönemli araştırmalar yürütmenin

zorlukları, kişilerin yaşlarının ilerlemesinin getirdiği

ölçüm zorlukları da, bu konunun gerektiği gibi ele

alınmamasının diğer nedenleridir. Yetişkin dönemde AHDB

konusu, bir çok yetişkin için bir kurtarıcı olmuştur, çünkü

neden yaptıklarını bilmedikleri ve yaşamlarının kalitesini

düşüren bir çok davranışın nedenini öğrenmelerini

sağlamıştır, ancak, konunun ilginç olması bu konuda bilimsel

araştırmalar yapılmadan bir çok spekülasyon yapılmasına da

neden olmuştur. Örneğin, bu yetişkinlerin diğerlerinden çok

daha zeki oldukları zaman zaman iddia edilmektedir ki,

aslında bu konuda henüz bilimsel bir kanıt yoktur.







Yetişkinlikte AHDB tanısı koymak neden zordur? Öncelikle,

hepimiz belli dönemlerde dikkatimizi toplamakta zorlanırız

veya başladığımız bir işi bitiremeyiz. Değişik nedenlerle

ortaya çıkabilecek böyle bir duruma psikiyatrik bir tanıyla

yaklaşmak, durumun kişi açısından yarattığı sorumlulukları

azaltabilmekte, buna yol açabilecek bir çok faktörü gözden

kaçırmaya neden olabilmektedir. İkincisi, konsantre olmakta

güçlük çekmek, başka psikiyatrik tanılar için da söz konusu

olabilir. Üçüncü olarak da, dikkatini yoğunlaştıramamak

olarak tanımlanabilecek durumların hangi noktada başladığını

ve hangi noktada bittiğini saptamak çok zordur. Kişinin

çocukluğunu hatırlamasındaki zorluklar, boşanma, yakınların

kaybı, maddi zorluklar gibi yaşam şartlarının getirdiği

zorluklar da, yetişkinlikte bu tanıyı koymada, uzmanların

işini güçleştirmektedir.







Bütün bu koşullar gözetildiğinde, bir yetişkine AHDB

tanısı nasıl konabilir?



Uzman, kişinin çocukluk çağı öyküsünü mutlaka öğrenmelidir.

Kişi, çocukluk döneminde de AHDB nedeniyle, bulunduğu

çeşitli ortamlarda sıkıntılar yaşamış olmalıdır. Bir kişinin

yetişkinlikte bu tanıyı alabilmesi için, bu zorlukların

çocukluk çağında başladığını bilmek önemlidir. Zorlukların

ergenlik döneminden sonra başlamış olması, uzmana başka

tanıları düşündürebilir.

Kaynak: HamileBilgi