[bluemoon24]

Hakikaten bu anlayisa uygun olarak

Osmanlilar, o tarihten 1919 yilinin Ocak ayina kadar Mekke ve Medine'ye büyük

bir ask ve baglilikla hizmet etmislerdir. Ne yazik ki bu kutlu görev o tarihte

sona ermistir. Biz bu yazimizda, mukaddes

topraklarin ve Peygamber sehri Medine'nin Osmanli Devleti'nden kopus hikayesini

özetlemeye çalisacagiz. Asirlarca Islâm'i serefle temsil

etmis Osmanli Devleti, bir oldu-bittiyle I. Dünya Savasi'na dahil olmus ve

sonunda maglup ilan edilmisti. Mondros Mütarekesi (1918) sartlarina göre,

Osmanli Ordusu teslim olmak zorundaydi. Filistin-Hicaz cephesindeki bütün

ordularimizin teslim olmasina ragmen, Hicaz Kuvvetleri komutani Fahreddin Pasa

direnmekteydi. Istanbul'u dinlemiyor, "Ben Efendimiz'in mübarek merkadini teslim

edemem!" diyerek bütün telkinleri reddediyordu. Her ne kadar Ingilizler, Medine-i

Münevvere'ye dogrudan girememis ve asker sokamamislarsa da, meshur casuslari

Lawrence vasitasiyla satin aldiklari bazi kabile reisleri ve o zamanki Mekke

Serifi vasitasi ile Medine'yi zorluyorlardi. Neticede Mescid-i Nebevi'yi,

Merkad-i Mübarek'i ve o mukaddes beldeleri aylarca süren açlik ve susuzluga

ragmen basariyla savunan Fahreddin Pasa da teslim olmak zorunda

kalmistir.---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kardesleri düsman eden Ingiliz

oyunu Araplarin Osmanli Devleti'ne

isyanlarinin sebebi bagimsizlik talebi degildi. Araplar, I. Dünya Savasi boyunca

Osmanli ordusunda omuz omuza Çanakkale'den itibaren her cephede savasmislardi.

Hatta Istiklal Savasi'nda, Aydin cephesinde Mehmetçikle yan yana Yunanlilara

karsi bogusarak sehit düsen Araplar vardir. I. Dünya Savasi'nda hiçbir Arap

beldesinde; ne Irak, ne Suriye, ne Lübnan, ne Yemen, ne de Filistin'de

Osmanli'ya isyan eden tek bir Arap görülmemistir. Isyan eden sadece Mekke Emiri Serif

Hüseyin Pasa idi. Bu zat, 'Mîr-i Mirân (Beylerbeyi)' rütbesindeki Mekke Emiri

idi. Serif ailesinin fertleri olan Hüseyin, Haydar ve Cafer Pasalar Istanbul'da

ikamet ederler, Sura-yi Devlet azaligi yaparlar, pasa maasi alirlardi. Sultan

Ikinci Abdülhamid, Hüseyin Pasa'dan süphelenirdi. Onun Mekke emirligi

taleplerini hep nazikçe geri çevirmisti. Fakat Pa sa, Sultan Resad zamaninda

Mekke emiri olmayi basardi. Serif Hüseyin, Ingilizler

tarafindan bütün Araplari bir bayrak altinda toplayarak, en büyük Arap krali,

hatta imparatoru olacagina inandirilmisti. Ingilizler onun ihtirasindan

yararlanarak, Osmanli'ya karsi ayaklandigi takdirde kendisine para, silah,

cephane, erzak, ne lazimsa saglayacaklarini, yardim edeceklerini ve belirli

sinirlar içinde bagimsiz bir Arap devleti kuracaklarini vaadetmislerdi .

Sonradan açiklanan belgelere göre

Serif Hüseyin Pasa, 1915 Temmuzunda Ingilizlerle dogrudan temasa geçmis ve

isbirligi yapmak karsiliginda kuzeyde Mersin ve Adana'yi içine alarak Iran

sinirina, doguda Basra Körfezi'ne, güneyde Hint Okyanusu kiyilarina ve batida

Kizildeniz'le Akdeniz'de Mersin'e kadar uzayacak bir hudut dahilinde Araplara

bagimsizlik talep etmisti. Pazarlik 1916 yili ortalarina kadar

sürmüs ve bu esnada Osmanli Devleti'ni oyalayan Serif Hüseyin, Ingilizlerle

isbirligi yaparak birkaç küçük çarpismadan sonra 27 Haziran 1916'da yayinladigi

bir bildiriyle isyan bayragini açmisti. Hüseyin'in askerleri para gücüyle

toplanmis bir tür lejyoner bedevilerdi. Bunlar, Hicaz çöllerinde göçebe hayati

yasayan ve talanla geçinen son derece cahil, dünyadan habersiz kimselerdi.

Mekke, Taif, Cidde gibi sehirlerdeki Araplar isyana katilmadiklari gibi,

asilerin lideri de zaten buralardan asker toplamaya tesebbüs etmemistir.

Isyan, Osmanli ordularinin sevk ve

idaresi üzerinde çok olumsuz bir etki yapmistir. Ingilizler de zaten bunu

hedeflemekteydiler. Isyanin sonuçlari da ayni sekilde olumsuz olmu stur. Askeri

uzmanlarin belirttigine göre, nasil Balkan Harbi, Yemen isyani yüzünden

kaybedilmisse, Suriye'nin elden çikmasina sebep olan Filistin Harbi de, Hicaz

isyani yüzünden kaybedilmistir. Önce Mekke düstü Isyan basladigi sirada Medine'nin

muhafizi Fahreddin Pasa idi. Ingilizlerle anlasan Mekke Serifi Hüseyin'in isyana

hazirlandigi haberinin alinmasi üzerine, Fahreddin Pasa 4. Ordu kumandani Cemal

Pasa tarafindan Medine'ye gönderilmisti (28 Mayis 1916). Fahreddin Pasa 31

Mayis'ta Medine'ye ulasti ve Serif Hüseyin'in birkaç gün içinde isyan edecegini

Cemal Pasa'ya bildirdi. Serif Hüseyin ve dört oglu 3 Haziran'da Medine

çevresindeki demiryolunu ve telgraf hatlarini tahrip ederek isyani baslattilar.

5-6 Haziran gecesi Medine karakollarina saldirdilarsa da, Fahreddin Pasa'nin

aldigi tedbirler sayesinde geri püskürtüldüler. Fahreddin Pasa hemen karsi harekâta

baslayarak, belli mevkilerdeki asileri yenilgiye ugratti. Arkasindan yeni

birliklerle takviye edilen Hicaz Kuvve-i Seferiyyesi Kumandanligi'na tayin

edildi. Asiler, Mekke Valisi Galib Pasa'nin tedbirsizligi yüzünden 9 Haziran'da

genel saldiriya geçerek 16 Haziran'da Cidde'ye, 7 Temmuz'da Mekke'ye ve 22

Eylül'de de Taif'e girdiler. Fahreddin Pasa'nin savundugu Medine disindaki hemen

bütün büyük merkezler asilerin eline geçmisti. Bu sirada Kanal Harekâti bütün

siddetiyle devam ettiginden, Hicaz'a asker gönderilemiyordu. Iki yil yedi ay süren sanli direnis

Fahreddin Pasa, elinde bulunan son

derece kisitli imkanlarla Medine'yi iki yil yedi ay boyunca müdafaa etti. Önce

Medine ve çevresinde bir güvenlik hatti olusturmak için Asar Bogazi, Bi'r-i

Dervis, Bi'r-i Abbas ve Bi'r-i Reha mevkilerini asilerden temizledi. 29 Agustos

1916'da Medine çevresinde 100 kilometrelik bir emniyet seridi meydana getirilmis

oldu. Fahreddin Pasa Medine'yi savunabilmek için Istanbul'dan devamli takviye

kuvveti istiyor, Osmanli hükümeti de onun isteklerine cevap verebilecek durumda

olmadigini bildiriyordu. Osmanli hükümetinin Hicaz'i kismen

bosaltma karari almasi üzerine, Fahreddin Pasa yagma ihtimaline karsi Medine'de

Hz. Peygamber s.a.v.'in mübarek merkadinde bulunan mukaddes emanetlerin

Istanbul'a nakledilmesini teklif etti. Sorumluluk kendisinde olmak sartiyla,

teklifi hükümet tarafindan kabul edildi. Fahreddin Pasa bir komisyon kurarak tek

tek kontrol ettirdigi otuz parçadan olusan mukaddes emanetleri 2000 askerin

korumasi altinda Istanbul'a gönderdi. Medine'yi Suriye'den ayiran çölde

dolasan ve yagmacilikla geçinen bedeviler, Serif Hüseyin'in hileleri ve

Ingilizlerin paralariyla kandirilarak Osmanli Devleti aleyhine harekete

geçirildikleri için, Medine'yi Suriye'ye baglayan demiryolunu korumak güçlesti.

Ünlü Ingiliz casus Lawrence, demiryolu boyunca raylari dinamitletiyordu. Her

geçen gün çölün ortasinda çevre ile irtibati kesilmis bir kale durumuna gelen ve

iasesi de azalan Medine'nin tahliyesine karar verildi. Önce yeni tayin edilmis

olan Mekke Emiri Serif Haydar Pasa, ailesiyle birlikte Medine'den ayrildi.

Onlari 3-4 bin kisilik yerli halk takip etti. Takdir-i ilâhi, riza-yi peygamberî,

irade-i padisahî devam ettikçe Fahreddin Pasa, elinde kalan az

sayidaki kuvvetle hem bu çöl yolunu hem de Medine'yi müdafaaya devam etti. Fakat

Hicaz demiryolunun Medine'ye yakin olan Tebük-Medain arasindaki Müdevvere

istasyonunun düsman eline geçmesinden sonra, Medine kalesi isyancilar tarafindan

kusatildi. Hiçbir yerden yardim alamaz duruma gelen sehirde kalmis olan halk ve

asker arasinda açlik ve hastalik hüküm sürmeye basladi. Bu güç sartlara ragmen

Fahreddin Pasa sehrin müdafaasini sürdürdü. Hatta kusatmadan önce kaleyi tahliye

etmesini teklif eden Istanbul hükümetine "Medine Kalesinden Türk bayragini ben

kendi elimle indiremem. Eger mutlaka tahliye edecekseniz, buraya baska bir

kumandan gönderin" cevabini vermisti. Fahreddin Pasa "Takdir-i ilâhi,

riza-yi peygamberî ve irade-i padisahî seref-müteallik oluncaya kadar Medine

müdafaasi devam edecektir!" diyordu. Ingilizlerle bedevilere teslim olmaktansa,

müdafaa ettigi yerleri havaya uçurarak canini feda edecegine dair yemin

ediyordu. Fahreddin Pasa ve askerleri bir

taraftan düsmanla, diger taraftan açlik ve hastalikla mücadele ederken, Kanal

Harekâti felaketle bitmis, Filistin elden çikmis ve en yakin Osmanli kuvvetleri

Medine'den 1300 km. uzakta kalmisti. Bu sirada Osmanli Devleti maglup olmus ve

Mondros Mütarekesi'ni imzalamisti (30 Ekim 1918). Mütarekenin 16. maddesine göre

teslim olmasi gereken Fahreddin Pasa buna yanasmadi. Medinedekiler ise, her tarafla

irtibatlari kesilmis oldugundan mütarekeden haberdar degillerdi. Olup bitenleri

telsiz vasitasiyla takip eden Pasa, Kizildeniz'de demirleyen bir Ingiliz

torpidosu mütareke sartlarini kendisine bildirdigi halde buna cevap vermedi.

Ayrica hükümetin Mondros Mütarekesi'ni teblig etmek üzere gönderdigi yüzbasiyi

hapsederek, Istanbul'u da cevapsiz birakti. Bir yandan Ingilizler, bir yandan

Medine'yi kusatmis olan Serif Hüseyin'in kuvvetleri Medine'nin bir an önce

teslim edilmesini istedilerse de, bu isteklerine karsilik vermedi. Hükümet,

Ingilizlerin baskisi üzerine bu defa padisahin imzasini tasiyan bir teslim

emrini Adliye Naziri Haydar Molla ile Medine'ye gönderdi. Fahreddin Pasa bu emri

de dinlemedi. Askerlerin çogunun hasta olmasina; cephane, ilaç ve giyecek

stoklarinin bitmesine ragmen direnmeyi sürdürdü. Ancak sonunda kendi

subaylarinin baskisi ile teslim olmaya riza gösterdi (Ocak 1919). Böylece

1517'den 1919'a kadar tam 402 yil süren Osmanli hakimiyeti, -affedersiniz,

Osmanli hadimiyeti - hazin bir sekilde sona ermis oldu. Serif Hüseyin'e ve hayallerine ne

oldu? Serif Hüseyin, Osmanlilarin Hicaz'i

terk edisinden sonra Mekke'de emirligini ilan etmisti. Fakat talihi yaver

gitmedi. Ihanetinin bedelini Abdülaziz b. Suud tarafindan devrilerek ödedi. Önce

etrafindakilerin telkinlerine uyarak oglu Serif Ali lehine kralliktan çekildi.

Bu kâr etmeyince, Abdülaziz b. Suud'la mücadele etmek zorunda kaldi. Basarili

olamayarak Ali ile beraber Kibris'a kaçti. Mezarlari dahi gurbette kaldi.

Medine'ye Emir tayin ettigi oglu

Abdullah ise Suudiler karsisinda tutunamayacagini anladi, kaçip Amman'a

yerlesti. Ingiliz himayesinde Ürdün Kralligi'ni kurdu. Ingilizlerden

bagimsizlasma hedefiyle hareket etmeye baslayinca öldürüldü. Yerine oglu Tallâl

geçti. O da aklî dengesini yitirdi. Istanbul'da tedavi gördü. Yerine oglu

Hüseyin geçti. Hüseyin'in vefati üzerine de, malum simdiki kral Abdullah...

Serif Hüseyin'in öbür oglu Faysal

ise Suriye Emiri olmak niyetindeydi. Fransizlar tarafindan engellendi.

Ingilizler de Faysal'i Bagdat'a götürüp Irak Hükümeti'nin basina geçirdiler.

Sonradan toparlanan Iraklilar, birkaç hükümet darbesinden sonra bütün aile

üyelerini katlettiler. Serif Hüseyin'in hayalleri birbiri

ardinca yikilmisti. Kafasinda kurdugu Islâm Imparatorlugu yerine, kala kala

torununa minicik bir Ürdün Kralligi kaldi. Serif Hüseyin'in tutunamayisinin

altinda, Araplarin destegini alamamasi yatmaktadir. Ingiliz altinlariyla yanina

çektigi fukara bedeviler disinda destekleyeni yoktu. Mekke, Medine, Cidde ve

Taif'in yani sira Maan , Amman, Kerek , Salt ve Dera da isyana katilmamistir.

Sam'da bütün isyancilarin toplami 30-40 kisiyi geçmemi stir. Bagdat'tan hiçbir

bagimsizlik beklentisi isitilmemistir. Osmanli'nin da, -Liman Von Sanders

Pasa'nin cepheden pijamayla kaçtigi- Filistin hezimeti sebebiyle eli kolu bagli

idi. Bu hengâmede Suudiler bütün güçsüzlüklerine ragmen, kabile içi birligi

saglamis olma avantajiyla mukaddes topraklara sahip olmuslardir.---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Medine'ye Nasil Veda Ettiler?

Medine'den ayrilmadan önce, son ere

kadar hepsinin, bu arada çesitli yaralar alarak vücutlari adeta delik desik olmu

s, kimi kolsuz, kimi bacaksiz kalmis gazi mehmetçiklerin, birbirlerine sokulup

yardim ederek, halsiz-mecalsiz, son defa Harem-i Serifi ziyaretle Ravza-i

Mutahhara'ya yüzlerini-gözlerini sürerek dualar ede ede yaptiklari veda ziyareti

görülecek seydi. Ingiliz altinlari ile Türk'e dis

biler hale getirilmis bazi sözde Araplar bile bu manzara karsisinda göz

yaslarini tutamamislardi. Bizimle beraber Medine'de kalip aylar süren kusatmanin

her türlü sikintisini çeken, açligina bile katlanan yerli Araplar ise tam bir

matem havasi içinde hüngür hüngür agliyorlardi. Hele yillardan beri Harem-i

Serifte vazifeli olarak çesitli hizmetlerde bulunan harem agalarinin hiçkira

hiçkira mehmetçiklerin boyunlarina sarilislarini benim gibi görenlerin, o anda

ne hale geldiklerini tarif edemem. Osmanli'nin Medine'den ayrilisi

iste böyle olmustu. Gerçi henüz hastanemizde tedavi görmekte olan erlerimiz de

vardi, ama bu gidis artik onlarin da er-geç yolcu olacaklarini belirten hazin

bir gerçekti. Onlar da gittikten sonra Medine'de

sadece bir Türk sehitligi kalacakti. Bu mukaddes sehri ve Harem-i Serif'i,

Lawrence'in kiskirtip ayaklandirdigi asilere karsi müdafaa ederken canlarini

vermis olan sehitler... (Feridun Kandemir, Medine

Müdafaasi: Peygamberimizin Gölgesinde Son Türkler, Istanbul 1991,

235.)http://www.semerkanddergisi.com/6217.htm,

02/2004