başlık parası
 

gereksiz başlık girenlerden alınması gereken para...

eskiden kalın diye tabir edilen bir terimdir.anadoluda kız istendikten sonra kızın ailesine verilen bir paradır. fakat bazen ailelerin anlaşmasıyla para yerine tarla,büyük veya küçükbaş hayvan gibi birtakım değerli şeyler de verilir.

bkz. anket açanlara para cezası verelim kampanyası)

insanı maddeyle karıstıran zihinlerin bir zamanlar uyguladıkları yöntem

tanju okan şarkısı.



sanki garip kuş gibi oy

ayrılmışım yuvadan oy

sanki poyraz kış gibi oy

soğumuşum sıladan oy oy

soğumuşum sıladan oy



nakarat:

başlık ister kız babası

bu toplumun yüzkarası

olmaz olsun şu fakirlik

bulamadım başlık parası oy

bulamadım başlık parası



gurbetteyim ben bu yüzden

ne soran var ne de bilen

nasıl verirsin kızını

mutlu olur mu demeden oy

mutlu olur mu demeden



nakarat

zannedersem amerika bu konuda da bizi geçmiş:



http://marryourdaughter.org/

rahmetli dedemin anlattığı bir hikaye



otuzlu yıllarda bir ağa oğlunu evlendirmek ister ve başka bir ağanın kızına talip olur,kız isteme faslında ağa başlık parası almayı ağalığına yediremediği için kızını verirken başlık parası istemez.düğün dernek kurulur gelin alınır,at üstünde güveyin köyüne doğru yola çıkılır *, yol üzerinde bir dere vardır ancak derenin üzerinde köprü yoktur.gelin alayından kişiler dereden geçerken çevredekileri uyarır, aman geline dikkat edilsin suya kapılmasın diye. ancak güveyin babası olan ağa su katılmamış bir orospu çocuğu olduğundan ''aman kapılırsa kapılsın para mı verdik sanki'' der. gelin bunu duyar hasta numarası yapar ve bi'şekilde tekrar köyüne dönmeyi başarır. babasına durumu açıklar babası duruma kızar ancak bi'kere kız verilmiştir, o saatten sonra ''kızımı vermiyorum'' demek törelere aykırı olduğu için çok büyük bir başlık parası ister diğer ağa da mecburen başlık olarak istenenleri verir. gelin tekrar ata bindirilir yine aynı derenin başına gelindiğinde orospu çocuğu *, ''aman dikkat edin geline'' der ve gelin sağ salim karşı tarafa geçer.

bir değerin altyapısını sorgulamadan, lilili demokrasi naralarıyla mevzuya bodoslama daldığımızda yanılabiliyoruz. başlık parası için de mesela aşağılık bir gelenek, medeniyetsizlik türünden yakıştırmaları kolaylıkla yapabiliiz. hatta alenen pezevenkliktir diyenlere dahi rastladık. böyle örfün içine sıçıyım! bu devirde değil hiç bir devirde su götürmez bir saçmalık söylemlerine de.



ancak iş o kadar yüzeysel değil. başlık parası köklü bir geçmişi olan ve zamanında anadolunun her yerinde uygulanan bir gelenektir. zamanla çok fena bir halde dejenere olmuştur. esasında nedir - ne değildir, kime verilir, neden verilir, günümüzde ne anlamı vardır, halin sorumlusu kimdir? deyu bir düşünecek olursak sanırım daha da açık bir sonuç çıkarabiliriz. öncelikle başlık parası gelinin babasına değil gelinin kedisine verilir. gelinin kendisine verilmesinin maksadı yüzyıllar öncesinde toplumun tamamında evin ekonomisini tamamıyla idare eden erkek olduğu için kadına iyi bir miktarda ekonomik güç sağlayarak denge oluşturmaktır. yani kadını meta şeklinde görmek bir kenara kadının ezilmesini önleyici bir düşüncenin eseridir başlık parası. evlilik kurumuna önem veren, birlik teklik anlamına getiren bir toplumda her hal ü kâra karşı alınan bir önlemdir başlık parası. tarihi bakımından budur, böyledir.



ancak günümüzde baktığımızda kadın toplum içinde büyük ölçüde iş hayatına girmiş, kendi ekonomik gücünü elde etmiştir. çalışsa da çalışmasa da zaten devletler yasalarla çeşitli çizgiler belirlemiş ve yaşanabilecek sıkıntılara karşı önlemler almış durumda. bu ahval ve şeraitte başlık parası da anlamını, gerekliliğini yitirmiştir diyebiliriz.



günümüzde toplumun çok küçük bir kısmında başlık parası adı altında sergilenen uygulamaya gelecek olursak görüleceği üzere başlık parası ile alakası olmayan aleni bir rezalettir. ne niyet/amaç ne de sonuç başlık parası geleneğinin yaşanışına atıfta bulunabilir. bu hali ile terk edilmesi/ettirilmesi gereken bir toplumsal eylemdir. tabi burada eğitim şart!. zamanla bu geleneğin dejenere olmasının sebebi de toplumun dejenere olması, eğitim seviyesinin düşmesi, düşünme davranışının azalması olsa gerek.



gerçek anlamıyla da başlık parasının artık somut bir anlam taşımadığını açıklamaya çalışmıştım. her nasıl florasanın, ampülün icadı ile gece vakti tırnaklarını kesme! sözünün bir anlamı kalmadıysa toplumsal dönüşüm ile de başlık parası manasını yitirmiştir. ancak ki yine de göstermelik bir miktar ile gelenek olarak yaşanmasında da bir sakınca olmaz. sonuçta bu da onun güzel anlamını yad etmek ve bozulması durumunda toplumda açtığı yaraları hatırlayıp ders almak için gelecek nesillere bir ortam sağlar.





Kaynak: İtüSözlük