fuzuli
 

* gereksiz



* gönülde bin gâmım vardır ki pinhân eylemek olmaz



bu hem bir gam ki il ta'nından efgân eylemek olmaz



* kayseride bir cadde ismi.



* gamım pinhan dutardım ben dedîler yâre kıl rûşen



desem ol bî vefâ bilmen inânır mı inanmaz mı



* karban-ı rah-ı tecridiz hatar havfın çekip



gah mecnun gah ben devr ile nevbet bekleriz.



fuzulî





* Türk Divan şairi. Temelini bireysel duygu ve sevgide bulan bir şiir anlayışını geliştirmiştir. Gerçek adı Mehmed b. Süleyman'dır. Kerbelâ'da doğdu, doğum yılı kesinlikle bilinmiyorsa da, kimi kaynaklara göre 1480 dolaylarındadır. 1556'da Kerbelâ'da öldü. Yaşamı, özellikle gençlik dönemi ve öğrenimi konusunda yeterli bilgi yoktur. Şiirde "Fuzûlî" adını, kendi şiirlerinin başkalarınınkilerle, başkalarının şiirlerinin de kendisininkilerle karşılaştırılması için aldığını, böyle bir takma adı kimsenin beğenmeyeceğini düşündüğünden kullandığını, Farsça Divan'ının girişinde açıklar. Ama "işe yaramayan", "gereksiz" gibi anlamlara gelen "fuzûlî" sözcüğünün başka bir anlamı da "erdem"dir. Onun bu iki kaşıt anlamdan yararlanmak amacını güttüğünü ileri sürenler de vardır. Fuzûlî'nin yaşamı konusunda bilgi veren kaynaklar birbirini tutmamakta, genellikle söylenceyle gerçeği ayırma olanağı bulunmamaktadır. Onunla ilgili güvenilir bilgiler, yapıtlarının incelenmesinden, kimi şiirlerinin açıklanışından kaynaklanmaktadır. Bunlardan anlaşıldığına göre Fuzûlî iyi bir öğrenim görmüş, özellikle islam bilimleri, tasavvuf, iran edebiyatı konularında çalışmalar yapmıştır. Şiirlerinde görülen kavramlardan simya, gökbilim konularıyla ilgilendiği, islam ülkelerinde pek yaygın olan ve gelecekteki olayları bildirmeyi amaçlayan "gizli bilimler"le ilişkili bulunduğu anlaşılmaktadır. islam bilimleri içinde hadis, fıkıh, tefsir ve kelam üzerinde durduğu, gene yapıtlarında yer alan kavramların incelenmesinden ortaya çıkmaktadır. Türkçe, Arapça, Farsça divanlarında bulunan şiirleri, bu üç dili de çok iyi kullandığını, onların bütün inceliklerini kavradığını göstermektedir. Yapıtları incelendiğinde iran şairlerinden Hâfız, Türk şairlerinden de Nesîmî, Nevâî ve Necati'yi izlediği, onların şiir anlayışını, duygu ve düşüncelerini benimsediği görülür. inanç bakımından Fuzûlî, Şii mezhebine bağlıdır. On iki imam'a karşı derin bir sevgisi vardır. Bütün yaşamını Kerbelâ'da, Şiiler'ce kutsal sayılan topraklar üzerinde geçirmesi, aşağı yukarı bütün şiirlerinde tasavvuftan kaynaklanan bir sevgiyi, bir üzüntüyü işlemesi, Kerbelâ olayıyla ilgili ağıtları, Şeriat'ın katılığına karşı çıkışı bu nedenlerdir.





*



* Bildim ki nihan bela imiş aşk



Bir dertli macera imiş aşk







bu satırlarıyla ismime hayran olmamı sağlayan şahsiyet



* Fuzuli ve Baki bir yerde oturmuş ve birbirlerini taşlıyorlarmış. Tam o sırada yoldan bir köpek geçmiş. Baki şöyle demiş:



- Şu köpeğin kuyruğu hayli uzun ve fuzuli.



Fuzuli anında yapıştırmış cevabı:



- köpeğin kuyruğu ne kadar fuzuli olsa da aynı zamanda baki..







bir de bu hikayenin şöyle bir versiyonu var:







Fuzuli ve Bağdatlı Ruhi bir yerde oturmuş ve birbirlerine taşlıyorlarmış.Tam o sırada yoldan bir köpek geçmiş.Bağdatlı Ruhi şöyle demiş:



- Şu köpeğin kuyruğu hayli uzun ve fuzuli.



Fuzuli anında yapıştırmış cevabı:



- Ben o köpeğin boğazını sıkarsam arkasından çıkar ruhi...



* farklı olmaya çalışan divan şairimiz. kimse fuzuli mahlasını kullanmaz diye bu mahlası kendine seçmiştir. *



* fuzuli gerçek aşkın allah aşkı olduğunu söyler.



* Prof. dr. abdulkadir karahan'ın 'fuzuli muhiti,hayatı ve şahsiyeti' başlığıyla yazdığı kitap.



* AŞKA SEVDALANMA







Can verme sakın aşka aşk afeti candır



Aşk afeti can olduğu meşhuru cihandır



Sakın isteme sevdayı gam aşkta her an



Kim istedi sevdayı gamlı aşk ziyandır



Her ebrulu güzel elinde bir hançeri honriz



Her zülfü siyah yanında bir zehirli yılandır



Yahşi görünür yüzleri güzellerin emma



Yahşi nazar ettikte sevdaları yamandır



Aşk içre azap olduğu bilirem kim



Her kimseki aşıktır işi ahü figandır



Yadetme güzel gözlülerin merdümi çeşmin



Merdüm deyip aldanma kim içtikleri kandır



Gel derse Fuzuli ki güzellerde vefa var



Aldanmaki şair sözü elbette yalandır.







Fuzuli



* canı kim cananı için sevse cananın sever



canı için kim ki cananını sever canın sever *



dizelerinin sahibi büyük şair.



* Türk edebiyatında ünü ve etkisi en yaygın şairlerden biridir. azeri edebiyatı üzerinde derin etkisi vardır. osmanlı edebiyatında ise, gerek çağdaşları gerekse daha sonra yetişen nedim, seyh galip ve baki üzerinde etkisi olmuştur.



* Türk divan şairi. Hille'de doğduğu sanılmaktadır. Yaşamı konusundaki bilgiler çok azdır. Bağdat'ta Safevi valisi ibrahim Han tarafından korundu. Onun ölümü üzerine tekrar doğduğu kente döndü. Bağdat'ın Kanuni Sultan Süleyman tarafından alınması üzerine padişaha ve yüksek dereceli devlet adamlarına kasideler sunarak dikkati çekti. Kendisine evkaf dairesinden bir maaş bağlandı. Tüm yaşamı Bağdat ve dolaylarında geçti. Mezarı Kerbela'dadır.



Eserlerini Arapça, Türkçe ve Farsça olarak yazdı. Türkçe şiirleri Azeri lehçesi iledir. Yüzyıllar boyunca Türk şiirini, divan, tekke ve saz şairlerini etkiledi. Hemen tüm eserlerinde büyük bir içtenlik, bir lirizm göze çarpar. Aldığı felsefi, sofiyane öğrenim sonucu gazellerinde, özellikle en büyük eseri Leyla ile Mecnun'da ölümsüz aşk üzerine en güzel mısraları vermiştir. Kasidelerinde ise büyük bir özentinin etkisi görülür.







ESERLERi :







Türkçe Divan, Arapça Divan, Leyla ile Mecnun, Bengü Bade, Sohbet-ül Esmar.







KAYNAKLAR :







Fuzuli'nin Dünyası



* , Fuzuli, Hayatı, Sanatı, Şiirleri



* , Fuzuli Muhiti, Hayatı ve Şahsiyeti



* , Fuzuli Hakkında Bir Bibliyografi Denemesi



* .



* leyla ile mecnun



* bu mahlası, kimse kullanmaz diye kendine özgü olsun istediği için seçmiştir.



* kaside üstadı, ünlü türk şairi. azeri kökenlidir.



* yaratılışı bakımından acı ve üzüntüyü seven şair.sevgilinin



* eziyetinden memnundur.onu öldürmek istese bile razıdır. çünkü sevgilnin cefası,onu öldürmek istemesi de yine ilgisini gösterir.



* aşk imiş her ne var alemde



ilim bir kıyl ü kal imiş







beyitinin sahibi divan üstadı



* mehmed b. süleyman, fuzuli



dehr bir bâzârdır her kim metâın arz eder



ehl-i dünya sîm ü zer ehl-i hüner fazl u kemal







ve......







artıran söz kadrini sıdk ile kadrin artırır



kim ne mikdar olsa ehlin eyler ol mikdar söz







gibi derin sözlerin sahibi, türk edebiyatının piri.



* Divan Edebiyatı'nın mihenk taşıdır. Ayrıca kendisinde kibirden eser olmadığını da mahlasından anlarız. Bilindiği üzere Fuzuli gereksiz demektir.



* "kamu bimarına canan deva-ı dert eder ihsan



niçin kılmaz bana derman beni bimar sanmaz mı"



dizeleriyle beni benden alan edebiyat piri.