Merkezi Sinir Sistemi Uyarıcıları
 

Merkezi Sinir Sistemi Uyarıcıları

En yaygın biçimde kullanılan merkezi sinir sistemi uyarıcıları amphetaminler ve kokaindir. Amphetaminler olağanüstü psikolojik bağımlılık yapar. Bu da pişmanlık getirir. Uyarıcıları kötü kullananlarda artan mutluluk hissi (euphoric) etkilerine karşı dayanıklılık gelişir. Etkiler üç beş saat sürer. Biyokimyasal veya fizyolojik gereksinim anlamda fiziki (bedeni) bağımlılık azdır ve bu nedenle alkol ve eroin



bırakma sendromu belirtileri kadar kuvvetli belirtiler görülmez.



Bazı kimseler kokaini tehlikesiz eğlence ilacj olarak düşünürler. Gerçekte kokain, eskiden düşünüldüğünden daha tehlikelidir. Kokain, genellikle koklanarak (burundan solunum yoluyla) alınır. Ancak gitgide daha çok sigara gibi kristal halinde içilmektedir. Arada sırada kokain iğneyle damardan da alınır, ilaç süratle özümlenir, ilk uyarılmayla ve büyülü ruh haliyle hemen etkisi görülür.



Kokain, sempatik sinir sisteminden epinephrine ve norepinephrine hormonlarının salgılanmasını başlatır. Bu hormonlar, kalp atışını hızlandırır ve güçlendirir. Ayrıca kan basıncı artar ve vücut ısısı yükselir, insan daha tetikte olur ve iştah azalır. Bu reaksiyonlar cinsel isteği artırır, her şeyi kontrol edebilme gücü verir.



Tek bir orta doz kokain sizi öldürebilir. İğne yoluyla veya crack (kristal halinde) tütsüyle içmek daha tehlikelidir, çünkü daha çok miktarda kokain doğrudan kanınıza geçer. Kokain kalbinizi aşırı ça-lıştırabilir, çok hızlı ve çok kuvvetli atmaya zorlayabilir. Kalp yoruldukça ritm bozuklukları olasılığı artar. Bu bozukluk, kalbi durdurabilir. Kokain ayrıca koroner arter (kalp ana damarı) spazmı da yapabilir. Bu tip spazmlar, normal damarlarda da kan pıhtısı oluşmasına neden olabilirler. Pıhtının kalbinize kan gelmesini tamamen engellemesi halinde kalp krizi, tehlikeli kalp atış bozuklukları veya ani ölümler olur.



Böylece kalbiniz tamamen sağlıklı olsa dahi kokain sizi derhal öldürebilir. Dozun ölçüsü önemli değildir. Fevkalade formda olan atletler bile bir tek dozdan sonra kokainin çeşitli olası etkileri altına girmişlerdir.



Kokainin kronik olarak kullanılması, yemek ve uyku alışkanlıklarını bozabilir, tedirginlik ve konsantrasyon (ilgiyi bir noktaya toplayabilme) bozuklukları gibi psikolojik rahatsızlıklar doğurabilir. Kokainin yarattığı artmış mutluluk hissi geçince kullanan ekseriyetle tedirgin olabilir veya aşırı kuruntulu görebilir. Kokain gereksinimi boğucu hale gelebilir.



BELİRTİLERİ



Sinirli ve gergin olma



Hızlı konuşma



Tedirgin olma



Bir konuya eğilememe hali (konsantrasyon zorluğu)



Güçsüz bırakan sürekli kullanma (üç beş gün veya bir hafta çok kullanmak) ve çöküşler (sinirlilik, paranoya ve kötü beslenme nedeniyle ilaç bıraktırılırsa çöküş görülür)



Burun tıkanıklığı (kokainle)



TEDAVİ



Amphetamini bırakan bir kimse o kadar büyük bir bunalıma girebilir ki r edecek duruma gelebilir. Bırakmak, ayrıca aşırı uyuşukluk, yorgunluk, kuruntu ve dehşet verici kâbuslara neden olabilir. Amphetamine psikozu genellikle kendi kendisini sınırlar. Ancak, tedavisi destekleyici tedbirlerden fazlasını gerektirir. Bu durumda psikoterapi kullanılabilir. Fakat kişinin ilaca olan bağımlılığı, terapinin etkili olmasını sık sık engeller. Hap tedavi grupları, çok kademeli kesme programları uygulayıp yardımcı olurlar.



Fazla dozda alınmış kokain bağımlılığı acil tıbbi vakadır. Hastanede yoğun bakımda kan basıncı, kalp ritmi ve olabilecek nöbetler kontrol altında tutulur. Kronik kokain kullanma, ailenin, doktorun ve akıl sağlığı uzmanlarının ortak çalışmasını gerektirir. Kişisel veya grup terapisi genellikle yararlıdır.