Aşkı hormonlar körükler
 

''Geçici bir beyin hastalığı'' olarak da tanımlanan aşk, beyindeki pek çok hormonun, kimyasalın devreye girmesine neden oluyor. Yine kadın ve erkek beynindeki farklılıklar nedeniyle de aşka bakış ve eş seçme kriterleri de değişiyor. Amerikan Hastanesi doktorlarından Nörofizyolog Sabri Derman, aşkla ve aşkın biyolojik etkileriyle ilgili sorularımızı yanıtlamaya devam ediyor. Kadın ve erkek için aşk tanımı farklılık gösteriyor mu?

Kadınlarla erkeklerin beyni hem yapısal hem işlevsel olarak farklılıklar gösteriyorlar. Çünkü bazı farklar onların biyolojik olarak üstlendikleri görevleri daha iyi yerine getirmelerini sağlıyor. Kadın ve erkeklerden, eş seçme kriteri olarak zeka, mizah anlayışı, dürüstlük, sevimlilik, iyi görünüm, yüz güzelliği, değerlere bağlılık, iletişim becerileri ve güvenilirlik özelliklerini önem sırasına göre değerlendirmeleri istenildiğinde, erkekler iyi görünüm ve yüz güzelliğine önem verirken kadınların dürüstlük, mizah, sevimlilik ve güvenilirliği ön plana koyduğu görülür. Aşkı körükleyen, kaybetme korkusu mudur? Helen Fischer'in romantik aşk hipotezine göre; aşkı körükleyen iki önemli hormon var. Birincisi; aşkla gelen efori, uykusuzluk, iştah kaçması, yoğunlaşmış dikkat, detayları hatırlama, artmış motivasyon, hedefe yönelik gayret artışı, sevgiliyi ''eşsiz ve yepyeni'' görme fikri, zorluklar ve ''yüz bulamama'' durumunda daha da artan ilgi ile yaklaşma, pes etmeme, iyi yönlerin abartılması, kötü tarafların görmezden gelinmesi gibi davranışların oluşmasında dopamin ve norepinefrinin artmış düzeyleri belirleyici rol oynuyor. İkincisi ise âşığın sevgilisi hakkında saplantı düzeyinde obsesif ve intrusif düşünme, hayal kurma, endişelere kapılma, karşılık görmeme korkuları yaşamasında serotoninin azalması neden oluyor. Sosyokültürel yapı âşık olmayı etkiler mi? Bütün ırklarda ve kültürlerde erişkin insan yaşamının ortak davranışı olan aşkın, biyolojik bir gereksinmeyi karşılaması ve evrim açısından yararlı olması gerekir. Aşkımızı, sevdiğimizi neden yüceltir, abartırız? Bunun nedeni serotonin hormunudur. Âşıklarda bazı tip serotonin moleküllerinin düşük düzeyde olması olasıdır. Âşıklar obsesif şekilde sevdiklerini düşünmekten kendilerini alamazlar. Bazen günün yüzde 90'ı sevgiliyi düşünmekle geçer. Obsesif-kompulsif hastalar (ocd) sıklıkla beyin serotonin düzeyini artıran SSRI ilaçlarla tedavi edilebilir. Sırılsıklam âşık 20 aşık ile 20 tedavi edilmemiş ocd hastanın kan serotonin düzeyleri, âşık olmayan 20 deneğe göre çok belirgin derecede azalmış bulunmuştur.

Âşıkların dopamin ve norepinefrin düzeyleri arttıkça, serotonin düzeyleri düşebilir ve âşık olmanın temel işaretlerinden olan ''sevgiliyi obsesif düşünme'' yoğunlaşır. Beraberinde hayallere dalma, fantezi kurma, merak etme, şüphelenmeyi artırır. Romantik aşkın biyolojik etkileri:

Sevgili yüceltiliyor

Obsesif düşünme var

Duygusal ''yangın''

Yoğun enerji artışı

Zirvelerden derin kuyulara, önlenemez duygu durum dalgalanmaları

Korku ve heyecan aşkı körüklüyor

Şiddetli duygusal birleşme arzusu

Sevildiğini gösteren ipuçları arama

önceliklerin değişmesi

Duygusal bağımlılık

Empati