ÇOCUKLARDA HIRILTI NEDENLERİ NELERDİR?
 

Çocuklarda bronş daralmasına akciğerin bir bölümünü yada tüm bronşları ilgilendiren daralmalar hırıltı yapabilir. Bu neden genellikle bronşun içinden kaynaklanan mikrobik olan yada olmayan iltihabi nedenlerdir. Bunların başında çocuklarda en sık 6 ay ile 3 yaş arasında görülen bronşiolit gelir. Küçük çaplı bronşların sıklıkla virüsler tarafından iltihabıdır.

Çocukların yaklaşık % 10 u ilk 3 yaşda en az bir kez bronşiolit geçirir. Bunlardan yaklaşık % 30' u bir kez daha geçirir. Bu çocuklarda önce virüsün yaptığı üst solunum yolu enfeksiyonu olan nezle ve grip bulguları görülür arkasından sıkışarak hırıltılı nefes alıp vermeleri gözlenir. Ancak niçin 100 tane nezle veya grip geçiren çocuktan 10 tanesi bronşiolit geçirmektedir. Bu sorunun yanıtı çok iyi bilinmemektedir. Ancak bu gün için düşünülen cevapların başında bu çocukların bronşiol çaplarının enfeksiyon geçirmeyen akranlarına oranla daha dar olduğu gelmektedir. Ayrıca bronşiolit geçiren çocukların enfeksiyon etkeni virüse karşı aşırı bağışıklık yanıtı verdiği yada aksine az bağışık yanıt verdiği için etkenin uzun süre bronşiolde kaldığı iddia edilmektedir. Ancak yadsınmayacak oranda bu çocuklarda ailesel bir alerjik hastalık yatkınlığı da olabilir. Erken çocukluk döneminde bu saptanamayabilir. Gözde tutulması gereken bir ayrıntı yapılan çalışmalarda astımın ilk bulgusunun % 70 oranında ilk 5 yaşta başladığıdır. Yani bu geçirilen bronşiolit astımın ilk atağı da olabilir. Yineleyen bronşiolit tablosu bu 3 neden açısından riskin olduğunu gösterir. Ancak yineleyen bronşiolit veya hırıltılı solunum yakınmasının olduğu durumlarda bu 3 ana neden yanında kistik fibrozis gibi doğuştan gelen akciğer hastalıkları, doğumsal akciğer anomalileri, mideden yemek borusuna oradan da akciğere olan kaçakların olduğu (gastroözafageal reflü) diğer birçok hastalık da ayırt edilmelidir.

Geç çocukluk döneminde ise özellikle 3 yaş üstündeki çocuklar için basit bronşolit oldukça az oranda görülür. Bu nedenle yineleyen hırıltılı nefes alma, bronşiolit yada bronşit durumunda bu yaş grubunda mutlaka astım ilk düşünülmelidir. Hele bu ataklar sırasında kullanılan bronş genişletici ilaçlar fayda ediyorsa bu ihtimal daha da artar. Ancak yinede bağışıklık sistemi eksiklikleri, gastroözafageal reflü (mideden yemek borusuna asit vb kaçağı), fıstık, kalem kapağı gibi yabancı maddedelerin bronşlara kaçırılması gibi durumlar da akla getirilmelidir. Bazen bu hastalarda bronşlarda kitle, dışarıdan bası ile daralmalara da hırıltı nedeni olabilir.

Tüm yaşlarda ülkemiz gibi gelişmekte olan bir toplumda kronik öksürük ve hırıltı durumunda tüberkülöz olmadığı kanıtlanmalıdır.

Çocuklarda her hırıltı astım anlamına mı gelir?

Yukarıda da belirtildiği gibi çocuklarda hırıltılı nefes alıp vermenin birçok nedeni vardır. En sık nedenin özellikle 3 yaş üstünde astım olması veya ilk bulguların yüksek oranda 5 yaş altında başlamasına rağmen astım demeden önce çocuğun bulgularının niteliği, tekrar durumu ve tedavi yanıtı gibi klinik bulgularla, benzer hastalık yapan nedenlere ait laboratuar testleri yapıldıktan sonra astım olup olmadığına karar verilmelidir. Bazen 6 aylık bir çocukda geçirilmiş bir bronşiolit 1-3 ay süren bronş aşırı duyarlılığı yaparken, bazen de 8 yaşında bir çocuk da mikoplazma dediğimiz enfeksiyon etkenleri astım benzeri bulgulara neden olabilir. Bu nedenle her hırıltılı nefes alıp verme astım anlamına gelmez. Ancak problemin devam veya yineleme gösterdiği durumda bir çocuk alerji yada çocuk solunum uzmanının bulunduğu merkeze başvurulması şiddetle önerilir. Burada yapılacak ayırıcı tanı (basit tabiriyle elekten geçirme) dan sonra tanının konulması, tedavinin başlanması ve uzun süreli izlem planı yapılması mümkün olur. Daha sonra aynı merkezin yöntemi altında bir çocuk hekiminin hastayı izlemesi mümkün olur.