Sadece 8 üniversitenin deney hayvanı kullanım onayı var
 

Çevre ve Orman Bakanlığı bünyesindeki ''Hayvan Deneyleri Merkezi Etik Kurulu''na (HADMEK) 57 tıp, 17 veterinerlik fakültesi bulunan Türkiye'de 25 üniversite deney hayvanı kullanım onayı almak için başvurdu. Koşulları uygun bulunan 8 üniversiteye onay verildi.



İnsanların daha sağlıklı yaşam sürebilmesi, gizli kalmış biyolojik özelliklerin ortaya çıkarılması ve yeni yöntemlerle değişik türlerin geliştirilmesi için yapılan araştırmalarda, deneyler için özel olarak üretilen hayvanların kullanılması gerekiyor.



Çevre ve Orman Bakanlığınca, AB'ye uyum yasaları çerçevesinde 2006 yılında ''Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik'' çıkarıldı. Bilimsel araştırma merkezleri ile üniversitelerin tıp ve veterinerlik fakültelerine hayvan deneyleri yapabilmeleri için yönetmelikle düzenlenen HADMEK'ten onay alma zorunluluğu getirildi.



AA muhabirinin, Bakanlıktan aldığı bilgiye göre, HADMEK'e başvuran 25 üniversiteden 8'inin ''yerel etik kurulu yönergeleri'' uygun bulunarak deney hayvanı kullanım onayı verildi.



Sokaktaki hayvanların deneyde kullanımı yasak

Deney hayvanlarının kullanılmasına dair etik ilkeleri belirlemenin yanı sıra yerel etik kurullarının bu yönetmelik hükümlerine uygun şekilde kurulup kurulmadığını denetleyen HADMEK, Çevre ve Orman Bakanlığı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, veterinerlik ve tıp fakülteleri, Türk Tabipler Birliği ve Türk Veteriner Hekimler Birliği üyelerinin de aralarında bulunduğu 18 üyeden oluşuyor.



Hayvan deneyi yapmak isteyen araştırma merkezleri ile üniversitelerin tıp ve veterinerlik fakültelerinde uygun yerel etik kurullarının bulunup bulunmadığını denetleyen HADMEK, uygun şartları taşıyanlara ''onay'' veriyor.



üniversiteler bünyesinde kurulan yerel etik kurulları da araştırmacılara deney hayvanı kullanım eğitiminden geçirerek, sertifika düzenliyor.



Hayvanları Koruma Kanununun 28. maddesinde, yönetmelik hükümlerine uymayanlara hayvan başına 250 YTL, onay almadan hayvan deneyi yapanlara 1000 YTL idari para cezası verilmesi öngörülüyor.



Yönetmelikle, sokaktaki başıboş hayvanların deneylerde kullanımı yasaklandı; canlı hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen deneysel çalışmaların veteriner hekim tarafından ya da ehil kişilerin denetiminde yapılması zorunluluğu getirildi.



Deney için en uygun hayvan ve yöntemin seçilmesi, bilimsel sonucu verebilecek en az sayıda hayvan kullanılması hedeflenen yönetmeliğe göre, deney hayvanlarına gereksiz acı ve ağrı verecek işlemlerin uygun bir anestezi yöntemi altında uygulanması ve araştırmalarda uygun ağrı kesici ve anestezi yöntemlerinin kullanılması gerekiyor.



Yönetmelikte deney hayvanı üretimi yapan kuruluşların ruhsatlandırılmasının, Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yapılacağı öngörülüyor.



Merdiven altı merkezlerin denetimi yapılmalı

Gazi üniversitesi Laboratuvar Hayvanları Yetiştirme ve Deneysel Araştırmalar Merkezi Müdürü Prof. Dr. Engin Çalgüner, Tarım ve Köyişleri Bakanlığından Nisan 2007'de deney hayvanı üretim ruhsatı aldıklarını ve bilimsel araştırmalarda kullanılan ''soyu belirli hayvanları'' ürettiklerini belirtti.



Çalgüner, düzenledikleri eğitim sonucunda 300 araştırmacıya deney hayvanı kullanım sertifikası verdiklerini anlatarak, ''İnsan kadar hayvana da özen gösteriyoruz. önce başka alternatifleri araştırıyoruz, sonra araştırmacıya hayvan veriyoruz. Bu araştırmalar yurt dışı tıp dergilerine yayın oluyor. Yurt dışından Türkiye'ye akreditasyon için gelen kurul da merkezimize onay verdi'' dedi.



Selçuk üniversitesi Deneysel Tıp ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hakkı Gökbel de 6 ay önce çalışma ruhsatını, 2-3 ay önce de Merkezi Etik Kurulun onayını aldıklarını belirterek, şunları kaydetti:



''Bu şekilde her iki bakanlığın da çalışması son derece güzel, bunlar gerekli olan adımlar. Daha önce etik kurulumuz vardı ama sertifika aranmıyordu. Şimdi sertifikası olanlar araştırma yapabiliyor. Araştırmacıların bilgisinin artması bakımından da önemli. Çalışma ruhsatı alarak deney hayvanı üreten ve etik kurul yönergesini onaylatan kurumların, hayvan haklarına saygı duyduğunu düşünüyorum.''



Ankara üniversitesi Deneysel Hayvan Araştırmaları Laboratuvarı Sorumlusu Uzman Veteriner Hekim Atilla İşgören ise laboratuvara Tarım ve Köyişleri Bakanlığından yaklaşık 1 yıl önce çalışma ruhsatı verildiğini bildirerek, şöyle konuştu:



''Daha önceden bu alanda disiplin yoktu. Mükemmel bir uygulama. Artık isteyen istediğini yapamaz. Türkiye'nin AB'ye uyumu için önemli. Bence üniversitelerden ziyade merdiven altı araştırma merkezlerinin denetimi yapılmalı. Buralarda hayvanlar daha kötü durumda.''



öte yandan, Çevre ve Orman Bakanlığı, Merkezi Etik Kurulun denetim için görevlendirilen üye isimlerinin ve Ankara'da denetim yapılacak yerlerin listesinin belirlendiğini, denetimle beraber gerekli görülürse cezai işlemler uygulanacağını bildirdi.Ankara (A.A) - Seval Ocak Adıyaman