SAĞLIKLI ZAYIFLAMA VE BEDENİN YAPITAŞLARI
 

Zayıflarken sadece kilo kaybetmeyemi değil, mevcur kilolunun sağlıklı yapıtaşlarından ve hücrelerden oluşmasına da özen göstermeliyiz. Örneğin bir insan şarküteri ürünleri ve kırmızı et yiyerek tok kalabilir ve zayıflayabilir. Fakat böylesi bir durumda böbreklerde ve safrada taş oluşumuyla, sindirim sisteminde kolitle, aşırı derecede kabızlıkla, ileri dönemlerde birtakım alerjik sorunlarla karşı karşıya kalma riskini taşır. Yani, kaç kilo olduğumuz kadar, bu kilonun hangi yapıtaşlarından oluştuğu da önemlidir. Lifli ve çeperli taze gıdalarla beslenen bir kişinin kilosu ortalamanın biraz üstünde olsa bile, genel olarak sağlıklı ve dengeli bir yapıya sahip olabilir. Kişinin rakamsal kilosunun, hangi yapıtaşlarından oluştuğu kadar önemli bir diğer konu da, vücutta nasıl yerleştiği ve dağıldığıdır. Örneğin, ikisi de 100 kg olan, biri yalnızca kırmızı etle, diğeri ise çeperli gıdalarla, tahıl, bakliyat ve sebzeyle beslenen iki kişiyi ele alalım. Bu iki kişi, tartı üzerinde aynı kiloda olsalar da, sağlık açısından elbette ikincisinin daha iyi durumda olduğunu söyleyebiliriz.

Bazen kişiler, fazla kilo vermeden de, kendilerinde ciddi bir inceleme hissedebilirler. Özellikle Ayurveda tipi diyetlerde, az kilo verip kendini ciddi şekilde incelmiş hissedenler çoğunluktadır. Diyetlerde, vücuttaki kilonun atılması kadar, toksik dokuların azaltması, bazı hayati organların, örneğin kemik yoğunluğunun, incebağırsakların yüzey uzunluğunun artması ve vücuttaki kütlesel dağılımın değişmesi de önemlidir.

Kişi kilo verirken hangi beden tipine uyduğunu bilmelidir. Bu, kişinin, hangi öğünde, ne şekilde ve nasıl bir yiyecek umuduyla beslenmesi gerektiğinin tekniğini öğrenmesi açısından önemlidir. Ayrıca yaşlılık, hamilelik, lohusalık, ameliyat öncesi ve sonrası kronik hastalıklar gibi özel durumların da, kendilerine özgü beslenme özellikleri vardır. Örneğin buluğ çağındaki öğrencilerin, yoğun ders dönemlerinde sürekli diyet yapmaları sağlıklı değildir. Sürekliliği olan diyetler, kişinin savunma sistemlerini bozar ve özellikle buluğ çağında, bazı yapıtaşlarının eksik kalmasına neden olarak, kişilerin sağlıklı gelişmesini engeller. Spordan, güneş ışığından faydalanarak ve sebze, meyve yiyerek zayıflamaya çalışmak, zayıflamanın daha problemsiz ve başarılı olamsını sağlar. Çalışma tempoları yoğun olan, sık sık seyehate çıkan kişiler için ise uygun zamanı seçmek gerekir. Sürekli diyet, bu kişilerin de genel psikolojik direncini olumsuz yönde etkiler.

Zayıflamak için mutlaka bir merkeze başvurmak gerekmez. İradesine hakim bir insan, bu kitaptaki bilgilerden faydalanarak sağlıklı zayıflama konusunda motive olabilir, fakat disipline olabilmek için yardıma ihtiyaç duyuyorsa, o zaman bir uzmanın rehberliğinde, yaşına, yaşam tarzına ve değişen mevsimlere uygun bir diyet uygulayabilir.

Proteinler/mineraller/vitaminler

Ani ve hızlı zayıflama programlarında ve uzun süreli diyetlerde kişiye mutlaka vitamin, hücre yaşlanmasını geciktirici ve engelleyici doğal katkılar verilmelidir.Genel olarak edindiğim tecrübeye göre, şok diyet programlarını pek sağlıklı bulmuyorum, çünkü hızlı verilen kilolar, ya çok hızlı bir şekilde geri alınır ya da vücudun dengesini bozup, sürekli hücre yaşlanmasına yol açarak, fizyolojide bir çöküntüye neden olur. Ani kilo kaybı, Vata dosha' yı artırdığı için kişide kabızlık, sinirlilik, gaz, vücutta değişik tarzda ağrılar, çarpıntı, adet düzensizliği, cinsel performans düşüklüğü gibi bozukluklar yaratır. Bu Vata bozukluklarına açlık devam ederse , Pitta bozuklukları da eklenir. Pitta bozulunca, kabızlık , saç ve cilt problemleri, mide asidi sorunu, enerji düşüklüğü gibi durumlar ortaya çıkar. Olay uzarsa, Kapha dosha dda bozulur ve doku kaybı ( vücudun stamina dayanıklılığının bozulması ) oluşur.

Kısa vadede Vata dosha'yı korumak için, diyetlerdeki sıvı açığını kapamak amacıyla bol sıcak su içmek önemlidir. Önceden herhangi bir metabolizma hastalığı yoksa, kişi et takviyesi almadan da idare edebilir. Ancak ilerleyen haftalarda gerektiğinde laboratuvar desteği almak şarttır.

Proteinler

Son yıllarda insanlar, doğal ve orijinal beslenme yöntemi olan vejetaryenliğe dönüş yapmaya başlamıştır. Gittikçe önem kazanan vejetaryen ağırlıklı beslenmede sık sık üzerinde durulan konu, vücutta protein eksikliği yaratıp yaratmadığıdır. Ne de olsa, vücutta bağışıklık sistemini çalıştıran pek çok hücre ( lenfosit, immünogloblin ) temelde proteindir. Bunu unutmamak gerekir. Ancak, bilinçli vejetaryen beslenmede kesinlikle protein eksikliği olmaz. Diyet merkezlerinde ve tıp camiasında son yıllarda yapılan, tansiyon, nabız, vücut kütle endeksi gibi kriterlerin dikkate alındığı çalışmalarda, vejetaryenlerin, et ağırlıklı beslenenlere göre daha olumlu değerlere sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Hayvansal hiçbir ürünü tüketmeyen laktovejetaryen beslenme türünde süt, yoğurt ve peynirden ( ve eğer kişi tüketiyorsa yumurtadan ) yeterince hayvansal protein ve kalsiyum alınır. Bu kişilerde protein eksikliği olma ihtimali çok düşüktür. Zaten fazla miktarde hayvansal gıda, yüksek kolestrolden gut hastalığına kadar pek çok hastalığın nedenidir. Bizim toplumumuzda bir şansızlık olarak kabul edilen ekonomik nedenlerle et yiyememe durumu, aslında büyük bir şanstır. Türkiye coğrafyası göz önüne alındığında, özellikle kırmızı et ağırlıklı beslenen güney ve güneydoğu illerinde ortalama yaşam süresi daha düşüktür ve kalp-damar hastalıkları yaygındır. Oysa Ege halkı gibi, bol zeytinyağı, çeperli gıda ve sebzeyle beslenenlerde, yaşam süresi uzun, kalp hastalıkları daha azdır. Vejetaryenlerde bir risk olan B 12 vitamini eksikliği de, ketentohumu tüketilerek giderilebilir.

Bu konuyla ilgili geniş bilgi Milliyet Yayınları' ndan çıkan Ayurveda kitabımın Vejetaryen Beslenme bölümünde detaylı olarak bulunabilir.

Mineraller

Diyet yaparken, bazı minerallerin doğal yolla dışarıdan alınması gerekir. Genelde uzun süren diyetlerde dönem dönem eklenmesinde fayda olan katkılar şunlardır:

Demir:

Özellikle brokoli, roka, antepfıstığı, pekmez, ıspanak, pazı gibi yeşil lifli, yapraklı sebzelerde, siyah üzüm, yeşil mercimek gibi sebze, meyve ve bitki özlerinde yeterince demir vardır.

Bunlar diyete iyi yayıldığı takdirde, kişide demir eksikliği olmaz.

Vejetaryen olmayan kişiler için sakatatlar, dalak, yumurta sarısı, kırmızı et demir kaynağıdır.

Ancak çalışmalarımda, hayvansal demir kaynağı fazla tüketildiğinde, zaman içinde alerjik sorunlar, sindirim sistemi rahatsızlıkları gibi bazı problemler oluştuğunu gözlemlemekteyim.

Kalsiyum:

Başlıca süt, yoğurt ve peynirde bulunur. Ayrıca fındık, badem, susam da iyi birer kalsiyum kaynağıdır. Özellikle menopoz dönemindeki kadınlarda, büyüme ve gelişme çağındaki çocuklarda ve yaşlı kişilerde, uzun süreli diyet yapanlarda, ya kalsiyum dengesi iyi ayarlanmalı ya da doğal kalsiyum preparatları kullanılmalıdır. Kalsiyumun bazen tek başına değil, magnezyum, çinko ve boronla verilmesi uygun olur.

Çinko:

Uzun süreli diyetlerde ihmal edilen oligoelement çinkodur. Çinkonun vücutta çok önemli işlevleri vardır. Çalışmalarım sırasında, çinko yetersizliği durumlarında, pankreastan salgılanan ve kan şekerini ayarlayan insülin hormonunun fonksiyonlarında değişiklikler olduğunu gözlemledim. Diyetine çinko eklenen kişilerde, insülinin daha verimli çalışmasına bağlı olarak, günün geç saatlerinde oluşan kan şekeri düşüklüğünün engellendiğini gördüm.

Vitaminler

B-vitaminleri:

B1, B6 ve B12 vitaminleri

B1 vitamini: çeperli tahıllar

B6 vitamini: inek sütü, peynir, bulgur, tam buğday, kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler

B12 vitamini: tahıl, ketentohumu

Vejetaryenlerde, beslenme bilinçli yapılmazsa, B12 vitamini eksikliği ortaya çıkar.

Chlorella, spirulina gibi tatlı suyosunu özleri ve ketentohumu kullanmak, piyasada satılan B12 vitamini içeren tabletleri almak takviye açısından önemlidir.