Amerikanın Üzümü Zinfandel - 1
 

Seneye boynuz kulağı geçecek. Yapılan araştırmalara göre dünyanın en çok şarap tüketen ülkesi ünvanını Fransa ABDye kaptırmak üzere. Kişi başına düşen tüketim konusunda ise ABDnin daha çok kat edeceği yol var. Fransada kişi başına yılda 60 litre (günde iki kadeh!) şarap tüketilirken, bu rakam ABDde 10 litre civarı. Ülkemiz ise 1/3 litre ile maalesef bu listenin en gerilerinde. Örneğin Lübnanda kişi başına Tükiyenin 15 misli şarap içilirken Yunanistanda tüketim Türkiyenin tam 80 katı! İstatistik meraklıları tüm listeye buradan ulaşabilir.

ABDnin şarap üretiminin yüzde doksanından fazlasına Kaliforniya sahip. Kaliforniya bağlarının çoğunluğu şaraplık, azınlığı sofralık üzüme ekili. En fazla bağ alanına sahip beyaz üzüm Burgonyalı kraliçe Chardonnay, kırmızıların kralı ise Cabernet Sauvignon. Hemen arkasından ikinciliği paylaşan kırmızılar Bordeauxnun yerlisi ve en çok ekili kırmızı üzümü Merlot ile ABDnin "resmi üzümü" sayılabilecek olan Zinfandel.

Kaliforniya valisi Avusturyalı vücut geliştirme şampiyonu ve ünlü sinema yıldızı Arnold Schwarzeneggerın (nereden, nereye!) geçtiğimiz sene yürürlüğe girmek üzereyken veto ettiği bir yasa taslağı Zinfandeli neredeyse resmen Kaliforniyanın Tarihi Üzümü ilan edecekti. Schwarzeneggerın veto gerekçesi ise "Cabernet Sauvignon ve Chardonnayi üzmemek"! Zinfandel destekçileri bu yasa için mücadeleye devam etmekte. Halbuki tarihe bakacak olursak, "Arnie" ne denli Kaliforniyalı ise Zinfandel de o denli Amerikalı.

Hem Schwarzeneggeri hem de leziz şaraplar yapılabilen bu kıymetli üzümü meşhur kılan Kaliforniya eyaleti. Schwarzenegger 1980lerin Hollywoodunun, "Barbar Conan" dönemi ürünü, Zinfandelin şöhreti ise 1840ların Altına Hücum dönemine dayanıyor. Zinfandel Amerika macerasına 1820lerde tıpkı Arnold gibi Avusturyadan başlıyor. Bavul ile New Yorka getirilen bağ çubukları önce doğu yakasında ekilirken, batıya göç ile sonuçlanan Altına Hücum dönemi ile Kaliforniyaya ulaşıyor.

Batı yakasında yaşanan nüfus patlaması sonucu tıpkı inşaat için kerestede olduğu gibi madencilerin başlıca tüketim maddelerinden şarapta da kıtlık yaşanıyor. Yetiştirilmesi fazla zahmet gerektirmeyen, öyle telle melle uğraştırmayacak, kendi kendine yetişebilecek, verimi bol, lezzeti dolgun bir üzüm türü aranırken tüm bu özelliklere sahip Zinfandel imdada yetişiyor. Halen Napa ve Sonoma civarında bu dönemde ekilmiş 100 yaşının üstünde bir ağaç kadar görkemli bodur Zinfandel asmalarına rastlamak mümkün.

Sonoma Bahçecilik Birliği kayıtlarına göre 1862 yılında birliğin genel sekreteri Kaliforniyada çalışan bir Fransız önoloğa Zinfandel tattırdığında karşılaştığı "tıpkı lezzetli bir Bordeaux kırmızısı" yorumu oldukça ilgi çekici. Yirminci yüzyıla girildiğinde Zinfandel artık Amerikanın "yerel" üzümü olarak hem son derece geniş bir bağ alanına yayılmış, hem de en kıymetli kırmızı haline gelmişti. Kısa sürede artık Kaliforniyanın yerlisi olan bu üzümün tam olarak nereden geldiği hafızalardan silinmişti.

Ta ki Kaliforniya Üniversitesinin dünyanın en iyileri arasında yer alan Davis Bağcılık ve Şarapçılık Fakültesinden bir öğrenim üyesinin 1967 yılında İtalyaya yaptığı bir gezi sırasında tattığı bir üzümün Zinfandelle olan lezzet benzerliği dikkatini çekene kadar. Yapılan bağ ve DNA testi araştırması ardından İtalyanın topuğu Pugliada yetişen Primitivo üzümünün genetik olarak Zinfandelin tıpa tıp kopyası olduğu ortaya çıkartılıyor. Bu ikiz kardeşlerin tek farkı ise yetiştirildikleri bölgeye uyum sağlayarak zamanla geliştirdikleri klonal kişilikleri.

Pugliada Zinfandelin geçmişinin ABDde ortaya çıktığı yıllardan çok daha öncesine dayanmadığı anlaşılınca ise Zinfandel ve Primitivonun kökeni araştırmacılarda daha da merak uyandırıyor. 1980li yıllarda bir başka üzüm, bu sefer Eski Yugoslavyada yetişen bir Hırvat cinsi olan Plavaç Mali yine Zinfandele benzetiliyor. Ancak yapılan DNA testi sonucu sadece uzaktan akraba olma ihtimali ile karşılaşılıyor. Yılmak bilmeyen araştırmalarla 2001 yılında Zinfandelin Hırvat ucuzu Crljenak Kaštelanski, Dalmaçya sahillerinde neredeyse terkedilmiş bir halde bulunuyor.

1980li yıllar aynı zamanda Zinfandelin kişiliğine büyük bir darbe vuran, Beyaz Zinfandel adı altında pazarlanan sıradan ve hafif tatlı pembe bir şarabın piyasaya hakimiyetine şahit oluyor. Bu ucuza mal edilen ve şarap namına fazla değeri olmayan içecek uzmanlar tarafından pek rağbet görmese de şaraba yeni başlayanları cezbediyor. Bir yandan güzelim kırmızı Zinfandellerin adına leke sürse de diğer yandan ABDnin şarap tüketiminin ve Zinfandel bağ alanlarının ciddi oranda artışını sağlıyor.

Zinfandelin en ilginç özelliklerinden biri şaraplık üzümler içerisinde en iri salkımlara sahip olması. Olgunlaştığında Sonomalı bağcılar tarafından "tavuklar ve civcivler" tabir edilen irili ufaklı düzensiz olgunlukta tanelere sahip. Hasatta aynı salkım içerisinde hem kuru üzüm haline gelmiş hem de ham kalmış tanelere rastlamak mümkün. Bu sayede dikkatlı bir hasat sonucu seçilen farklı olgunluktaki üzümler Zinfandellere bambaşka bir derinlik ve zenginlik getiriyor. Hama kaçan taneler yüksek asiditeleriyle canlılık katarken kurumuş taneler de damakta tatlı bir yoğunluk sağlıyor.

Haftaya sizlere her yıl düzenlenen dünyanın en büyük tek üzüme adanmış şarap tadımı ZAPten izlenimlerimi yazacağım. Yaklaşık 10,000 katılımcı beklenen, 27 Ocakta 16ıncı yıldönümünü kutlayan bu görkemli tadımda 300den fazla üretici binlerce farklı Zinfandel sunacak. Sektörün ileri gelenleri sabah saat 10 ile öğleden sonra 1 arası davetli, daha sonra kapılar tüketicilere açılıyor. Kaos başlıyor ve ortalık ellerinde boş kadehlerini birbirinden lezzetli Zinfandellerle doldurmak isteyenlerle mahşer yerine dönüyor.

Sizlere iyi şarap dolu günler diliyorum, çünkü ömür vasat şarap içmek için çok kısa!

Gence Alton ile Her Kadehten kategorisine ait tüm yazılar için tıklayınız

Kaynak: Şarap Günlüğü