ŞARBON
 

Şarbon Nedir?



Şarbon sporlu bir bakteri olan Bacillus anthracisin neden

olduğu akut infeksiyöz bir hastalıktır. Sıklıkla vahşi ve

evcil alt omurgalılarda (sığır, koyun, keçi, deve,

antiloplar ve diğer otçul hayvanlar) görülmekle beraber

insanlarda da infekte hayvanlar veya infekte hayvan dokuları

ile temas sonrasında gelişebilir.







Ne Sıklıkta Görülmektedir ve Kimlere Bulaşır?



En sık olarak tarımsal bölgelerdeki hayvanlarda gözlenir. Bu

bölgeler Güney ve Orta Amerika, Güney ve Doğu Avrupa, Asya,

Afrika, Karayipler ve Orta Doğudur. Antraksın insanda

görülmesi genellikle infekte hayvan veya infekte hayvan

ürünleri ile mesleki temas sonucudur. Antraksın daha yaygın

olduğu başka ülkelerden gelen ölü hayvan veya hayvan

ürünleri ile temas eden işçiler B. anthracis (endüstriyel

antraks) ile infekte olabilirler.







Nasıl Bulaşır?



Antraks infeksiyonu üç biçimde oluşabilir: kutanöz (deri),

inhalasyon (solunum yolu) ve gastrointestinal (mide-barsak).

B.anthracis sporları toprakta uzun yıllar varlıklarını

sürdürebilirler ve insanlar infekte hayvanların ürünleri ile

temas ederek veya kontamine hayvan ürünlerinden köken alan

antraks sporlarını solunum yolu ile alarak infekte

olabilirler. Antraks az pişirilmiş infekte hayvan etinin

yenilmesi ile de bulaşabilir.







Belirtileri Nelerdir?



4.gün







6.gün







10.gün







Hastalığın belirtileri bulaş yolunun nasıl geliştiğine bağlı

olarak değişiklik gösterir ancak belirtiler genellikle 7 gün

içinde ortaya çıkar. Kutanöz: Antraks infeksiyolarının

çoğunluğu (yaklaşık %95i) infekte hayvanın kontamine yünü,

derisi veya kılı (özellikle keçi kılı) ile uğraşırken

bakterinin ciltteki bir kesi veya sıyrıktan girmesi ile

oluşmaktadır. Cilt infeksiyonu bir böcek ısırığına benzer

biçimde kabarık, kaşıntılı bir şişlik olarak başlar ancak

1-2 gün içinde bir veziküle dönüşür ve daha sonra da

ağrısız, genelde 1-3 cm boyutlarında, ortasında

karakteristik siyah nekrotik (ölü doku) bir bölgenin

bulunduğu bir ülsere dönüşür. Bölgesel lenf nodları

şişebilir. Tedavi edilmeyen kutanöz antraks olgularının

yaklaşık %20si ölümle sonuçlanır. Uygun antimikrobiyal

tedavi ile ölüm çok nadir bir durumdur. İnhalasyon:

Başlangıç belirtileri soğuk algınlığına benzer. Birkaç gün

sonra belirtiler ağır solunum sıkıntısına dönüşür ve şok

gelişir. İnhalasyon antraksı genellikle öldürücüdür.

İntestinal: Antraksın intestinal formu kontamine et tüketimi

ile gelişebilir ve barsakların akut bir enflamasyonu ile

karakterizedir. Başlangıç belirtileri olan bulantı,

iştahsızlık, kusma ve ateşi karın ağrısı, kanlı kusma ve

ağır ishal izler. İntestinal antraks olguların %25 ile

%60ında ölümle sonuçlanır.







1.gün







6.gün







30.gün







Kişiden Kişiye Bulaşır mı?



Antraksın kişiden kişiye direkt bulaşı çok sıradışı bir

durumdur. İnhalasyon antraksı olan hastaların ziyareti veya

tedavisinde bulaş sözkonusu değildir.



İnfeksiyonun Önlenmesinin Bir Yolu Var mı?



Antraksın sık görüldüğü ve hayvan sürülerinin aşılanma

düzeyinin düşük olduğu ülkelerde çiftlik ve hayvan ürünleri

ile temas edilmemeli ve uygun olarak kesim veya pişirme

işlemi yapılmamış etin tüketimi önlenmelidir. Bunun yanısıra

insanlara yönelik bir antraks aşısı lisans almıştır. Aşının

antraksa karşı koruyucu etkinliğinin %93 olduğu rapor

edilmiştir.







Aşısı Var mıdır?



Antraks aşısı BioPort şirketi (Lansing, Michigan) tarafından

üretilmekte ve dağıtımı yapılmaktadır. Aşı hücreden

arındırılmış bir filtrat (süzüntü) aşıdır, yani üründe gerek

canlı gerekse ölü bakteri bulunmamaktadır. Nihai ürün

adjuvan olarak en fazla 2.4 mg aluminyum hidroksit içerir.

Hayvanlarda kullanıma yönelik hazırlanmış antraks aşısı

insanlarda kullanılmamalıdır.







Kimler Aşılanmalıdır?



Aşılama Uygulamaları Danışma Komitesi aşağıdaki gruplar için

aşılama önermektedir:



Laboratuvarda doğrudan mikroorganizmanın kendisi ile

çalışanlar, İthal hayvan derisi veya tüyleri ile veya

standartların antraks sporlarına maruziyeti önlemek için

yetersiz olduğu yerlede çalışan kişiler Yüksek sıklığın

gözlendiği bölgelerde potansiyel infekte hayvan ürünleri ile

uğraşan kişiler, Organizmaya maruz kalma riski yüksek olan

bölgelerde görevlendirilecek askeri personel (biyolojik

silah olarak kullanılması durumunda olduğu gibi)











Aşılama Protokolü Nedir?



Aşılama 2şer hafta ara ile 3 dozun cilt altına yapılması

bunun ardından 6., 12. ve 18. aylarda ek cilt altı

injeksiyonlarından oluşmaktadır. Daha sonra ise yıllık rapel

dozlar önerilmektedir.











Aşının Yan Etkileri Var mıdır?



Hafif lokal reaksiyonlar aşılanan kişilerin %30unda

injeksiyon bölgesinde hafif hassasiyet ve kızarıklık

biçiminde gözlenir. Ciddi lokal reaksiyonlar nadirdir ve

lokal belirtilerin yanısıra önkolun yaygın şişliği biçiminde

kendini gösterir. Sistemik reaksiyonlar aşılananların

%0.2sinden daha azında oluşur.







Tanı Nasıl Konur?



Antraks tanısı B. anthracisin kan, cilt lezyonları veya

solunum sekresyonlarından izole edilmesi veya şüpheli

durumlara maruz kalan kişilerin kanında spesifik

antikorların ölçülmesi ile konur.







Tedavi Nasıl Yapılır?



Doktorlar etkili antibiyotikleri yazabilirler. Etkili

olabilmesi için tedavinin erken başlanması gerekmektedir.

Eğer tedavi edilmez ise hastalık öldürücü olabilir.

Kaynak: HamileBilgi