Sarmısak
 

Soğanın yakın akrabası olan ve l m'ye kadar boylanabilen sarımsak, ikiyıllık

otsu bir bitkidir. Birinci yılında toprak içindeki birçok 'diş'ten oluşan 'baş'

kısmı ile toprak üzerindeki yapraklarını; ikinci yılında soğanda olduğu gibi

çiçek sapı ile bunun ucundaki çiçeklerini oluşturur. Sarımsağın soğandan farkı,

çiçeklerde tohum meydana gelmemesidir. Ama, bazı durumlarda çiçekler, ebesoğanı

denilen küçük başçıkları oluşturur. Bu başçıklar tohumluk olarak işe yarasalar

da, uygulamada tohumluk olarak kullanılmazlar.

Sarmısak bitkisinin kın biçimindeki düz yapraklan, bitkinin toprak altında

gelişen baş adlı bitki soğanından uzarlar. Baş, sayıları 5-30 arasında değişen

ve yan yana birbirinin üzerine yığılarak gelişen diş adlı soğancıklardan meydana

gelmiştir. Bu dişler sarmısak yetiştiriciliğinde tohumluk olarak kullanıldığı

gibi, Türk mutfağında koku ve tadıyla çeşni katması için birçok yemek, meze,

turşu vb'ye katılarak tüketilmektedir.

BESİN DEĞERLERİ

100 gr. (diş) sarmısakta 90 kalori: 5,3 gr. protein; 0 kolesterol; 0,2 gr.

yağ; 1.1 gr. lif; 13,3 mgr. fosfor; 38 mgr. kalsiyum; 1.4 mgr. demir: 0,2 mgr.

B1 vitamini; 0.8 mgr. B2 vitamini: 0.3 mgr. B3 vitamini ile 8 mgr. C vitamini

vardır. Ama, sarmısak az miktarlarda tüketildiğinden, bedenin enerji, vitamin

ile mineral gereksinimlerinin pek az bir bölümünü karşılar. Ortalama 9 gr. gelen

irice iki adet sarmısak dişinin bedene sağladığı yalnızca 9 kaloridir.

SAĞLIĞIMIZA YARARLARI

Yukarıda belirtildiği gibi, tüketilen sarımsağın besin değeri ihmal edilecek

değerde olmasına karşın, sağlığımıza yararlı etkileri çok fazladır. Şöyle

ki;

o Sarmısak, bedenin bağışıklık sistemini uyarır, yani antibiyotiklere benzer

etkiler yaparak bedendeki enfeksiyonlara karşı savaşır: Bu bağlamda nezle, soğuk

algınlığı, uçuk; mide, bağırsak ve mantar iltihapları, arpacık gibi bakteri,

virüs ve mantarların oluşturduğu enfeksiyonlar sayılabilir.

o Kandaki kolesterol düzeyini düşürür: Yapılan araştırmalar, günde iki diş

sarımsak yiyen kişilerin kolesterol düzeyinde, kısa dönemde %10′luk düşüşlerin

gerçekleştiğini ortaya koymuştur.

o Sarmısak, kanı sulandırır ve kan dolaşımını hızlandırır: Bu sayede

sarmısak, kalp krizi ya da felç geçirmeye neden olabilecek damar

tıkanıklıklarını önler.

o Yüksek tansiyonu düşürür: Araştırmalar, makul düzeyde sarmısak alımının

bile bu etkiyi sağladığını göstermektedir.

o Sarmısak, kan sekerinin düzeyini düşürür: Bu sayede bazı şeker hastalarına

sarmısak yemenin iyi geldiği yapılan bilimsel araştırmalarla saptanmıştır.

o Bedenin kansere yakalanma rizikosunu azaltır. Yapılan araştırmalarda

sarmısak tüketen kişilerde, özellikle mide kanserine yakalanma tehlikesinin

azaldığı belirlenmiştir.

o Sarmısak kronik bronşiti önler, etkisini azaltır.

o Balgam, idrar, safra ve gaz söktürücüdür.

o İştahı açar ve sindirimi kolaylaştırır.

o Sarmısağın, afrodizyak (cinsel gücü artırıcı) etkileri bulunduğu, Doğu ve

Batı kültürlerinde savunulmaktadır.

Sağlığımıza yararlı bu etkilerinden faydalanmak için, sarımsağın diyetimize

katılması ve günde iki diş sarmısak yenmesi gerekir. Daha fazla tüketilmesi

sarımsağın yararını artırmaz. Ayrıca sarımsağın yüksek sıcaklıklarda pişirilmesi

sağlığa yararlı etkilerini azaltmaktadır. Kokusundan şikâyetçi olanlar için

piyasada sarmısak kapsüllerinin satılmakta olduğunu da anımsatırız.

BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ

Sarmısak bitkisi, başını oluşturan dişlerin teker teker ayrılarak bunlardan

tohumluğa elverişli olanlarının bahçemizde önceden hazırlanmış yerlerine

ekilmesiyle çoğaltılır. İlkbaharda elle yapılacak ekimde, toprakta hazırlanan

sıraların aralarında 8-10 cm. aralık bırakılmalı, derinlik 3-4 cm.

olmalıdır.

BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ

İklim isteği: Sarımsak, ılık iklimlerin bitkisidir. Fazla soğuk ve nemli

ortamları sevmez. Ülkemizde yetiştiriciliğinin yapıldığı söz gelişi

Kastamonu'nun Taşköprü ilçesi gibi yerler, sarmısak üretimi için iklim

bakımından en uygun olan yörelerdir.

Toprak isteği: Sarmısak bitkisi, tınlı-kumlu bahçe topraklarını sever.

Yetiştirildiği toprağın oldukça serin, geçirgen ve organik madde yönünden de

zengin olmasını ister. Ağır karakterdeki killi ve ıslak topraklardan hiç

hoşlanmaz. Böyle topraklarda sarımsağın başları hemen çürür. Ancak, sarmısak çok

kuru topraklarda da iyi baş bağlayamaz, başları küçük ve cılız kalır.

Toprak işleme: Sarmısak dişleri ekildikten bir hafta kadar sonra çimlenir,

toprak yüzüne fideler çıkmaya başlar. Bunlar 5-6 cm. kadar olunca hafif

çapalamayla yabani ot mücadelesi yapılır. Bu işlemden 2-3 hafta sonra, ikinci ve

3 hafta sonra da üçüncü çapalama işlemi yapılır.

Sulama: Sarmısak bitkisi, aynen soğan gibi suyu fazla sevmez. Gereksiz sulama

yapılırsa, sarımsakların başları çürür. Ancak, ikinci çapa işleminden sonra

havalar çok sıcak ve kuraksa aşırıya kaçılmadan bitkinin sulanması yararlı olur.

Ülkemizde sarmısak yetiştiriciliği susuz (sulama yapılmadan) yapılmaktadır.

Gübreleme: Sarmısak bitkisi, taze çiftlik gübresinden kesinlikle hoşlanmaz.

İyi yanmış çiftlik gübresi ise, sarımsağın ekileceği toprağın hazırlanması

aşamasında verilir. Ayrıca yapılacak toprak analizi sonuçlarına göre azot,

fosfat ve potas içeren fenni kompoze gübrelerin verilmesi de yararlı olur.

Hasat (Derim): Ülkemizde genellikle ilkbaharda dişleri ekilen sarımsağın

hasadı, normal koşullarda haziran sonu, temmuz ortası ve en geç ağustos

başlarında yapılır. Bitkinin yapraklarının 1/3′ü ve daha iyisi 1/2'si

kuruduğunda yapraklar kırılır. Bu iş için ya çıplak ayakla sarımsakların

üzerinde gezinilir ya da boş bir fıçı bitkilerin üzerinde yuvarlanır. Daha sonra

kırılan bu yapraklar kuruyunca, kurumuş yaprağın boyun noktaları tutulup

çekilerek, elle veya bu işe uygun çapalarla bitkinin sökülmesiyle hasat

gerçekleştirilir. Bu işlem sırasında kesinlikle sarmısak başları

zedelenmemelidir.

Nemli havada sökülen başlarda kısa zamanda çürümeler başlayacağından, hasat,

kuru ve güneşli havalarda yapılmalıdır. Daha sonra sökülen başlar güneş altında

3-4 gün süreyle kurutulmalıdır.



Kan Şekerinin Ölçüm Aletiyle ÖlçülmesiKeton Testi Nasıl Yapılır ?Keton Testi KılavuzuKeton TestiGlikozillenmiş Hemoglobin Testiİdrar Testi Yapılması[img]images/smilies/biggrin.gif[/img]üşük Kan Şekerinin Nedeni Nedir?Düşük Kan Sekeri Nedir?Kan Şekeri Düzenine Göre TedaviGlukagonDüşük Kan Şekeri Nasıl Tedavi Edilir?Diyabet Hastası Olduğunuzun BelirtilmesiDüşük Kan Şekerinin BelirtileriGlukagonun Enjekte Edilmesi:Glukagonun Enjeksiyona Hazırlanması:Glukagon Seti Nasıl Kullanılır?Hiperglisemik KomalarKan Sekerinin Tehlikeli Şekilde Yükselmesi (Diyabetik Komalar)Kan Sekerinin Asın Yükselmesi Nasıl Tedavi Edilir?Kan Şekeri Yükselmesinin Semptomları