Ayçiçeği
 

Bitkinin çiçekliği, çapı 40 cm'e kadar ulaşabilen bir kömeçtir. Bu kömecin

ortasında, sayısı 1,500′e kadar çıkan ve daha sonra çekirdekleri oluşturan tüpsü

çiçekler ile kömecin çevresinde de altın renkli dil gibi sarkan dilsi çiçekler

yer alır.

Ayçiçekleri gri, beyaz ya da siyah renkli çizgili selüloz kabukla örtülü olup

bu kabuğun içinde aynı biçimli kabuğa yapışık olmayan yağlı bir tohum bulunur.

İşte ayçiçeğinin bu tohumları, dişler arasında kabuk çıtlatılıp çıkarılarak

yenilir. Preslerde sıkılan ayçiçeklerinin yağı çıkarılır, bu yağ, yemeklik

olarak ya da sabun ve boya endüstrilerinde kullanılır. Kalan küspe de hayvanlara

yem olarak verilir.

BESİN DEĞERLERİ

100 gr. kabuklu ayçiçeğinin içerdiği besin değerleri şunlardır: 528 kalori;

46,5 gr. yağ (linoleik asit ve doymamış yağlar); 21,4 gr. lif: l ,4 mgr. B1

vitamini ve 39,2 mgr. E vitamini.

SAĞLIĞIMIZA YARARLARI

Yukarıda görüleceği gibi, yüksek kalorisiyle çok önemli bir enerji kaynağı

olmasının yanı sıra ayçiçeği, doğal besinler arasında en fazla E vitamini

içerenidir. Böylece;

o E vitamini ve linoleik asit yönünden zengin olan ayçiçeği, kalbe

yararlıdır: Son zamanlarda yapılan araştırmalar, vücuttaki E vitamini düzeyinin

düşük oluşunun, kalp krizi geçirme rizikosunu artırdığını ortaya koymaktadır. E

vitaminini düşük alan kişiler, angına pectoris denilen kalbin koroner damarları

yetmezliğinden oluşan kalp krizi geçirme rizikosunu üç kat fazla yaşarlar.

Ayrıca linoleik asit, kötü kolesterol düzeyini düşürür. Damarlarda oluşacak kan

pıhtılarının damarları tıkamasını da önler.

o Ayçiçeğinde bulunan E vitamini gibi antioksidan maddelerin fazlalığı,

vücudun kansere karşı direncini artırmaktadır: Bu etki, kişinin katarakt olma

rizikosunu da düşürür.

o Ayrıca ayçiçeği tohumunun, idrarı artırıcı ve göğsü yumuşatıcı etkileri de

vardır. Ayçiçeği tohumları, ezilip yara lapası yapılarak çıbanları

olgunlaştırmada da kullanılabilir.

İşte bu etkileri sağlamak üzere ayçiçeği sıvı yağlarının yiyeceklerimizde

kullanılması ve çekirdeklerinin (tohumlarının) çerez olarak günde 40-60 gramının

tüketilmesinin yararı anlaşılmaktadır.

Dikkat: Aşırı ısıtmadan ya da kötü depolamadan ötürü ekşimiş, kokmuş ya da

küflenmiş ayçiçeklerini ya da bozulmuş yağını tüketmek, vücutta istenmeyen

zararlı maddelerin oluşmasına yol açabilir.

BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ

Ayçiçeği bitkisi, tohumuyla (yani kavrulmamış ayçekirdekleriyle) çoğaltılır.

Tohumlar dolgun, hastalıksız, kırıksız ve çimlenme gücünü yitirmemiş olmalıdır.

Bu nitelikleri taşıyan tohumların güvenilir kuruluşlardan sağlanması doğru olur.

Ayçiçeği tohumları, hava sıcaklığı 8-10 derece olduğu zamanda ekilmelidir.

Ülkemizde Ege ve Akdeniz bölgelerimizde mart başlarında; Trakya ve Marmara

bölgelerimizde martın ikinci yarısında; Doğu Anadolu'nun soğuk yerlerinde daha

geç ekim yapılır. Ekim küçük bahçelerde elle, tarlalarda makineyle (mibzerle)

yapılmaktadır. Ekimde sıradaki tohum aralıkları 25-35 cm. ve tohumun toprağa

ekilme derinliği nemli topraklarda 3-4 cm., en çok 7-8 cm. olur.

BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ

İklim isteği: Ayçiçeği, güneşli ortamı seven bir bitkidir. Işığı sevdiği için

bulutlu havalardan çok etkilenir. Çiçeklenme ve tohum bağlama dönemlerinde

havanın bir ay süreyle kapalı olması tane verimini %30 düşürmektedir.

Tohumlarının çimlenmesi için uygun sıcaklık 8-10 derecelerdir. Hava sıcaklığı 15

dereceye çıkarsa çimlenme hızlanır. Çiçeklenme için en uygun sıcaklıklar 21-24

derecelerdir. Daha düşük sıcaklıklarda tane verimi düşer. Tane bağlama

dönemindeki çok yüksek sıcaklıklar da yağ oranını düşürüp ürünün niteliğini

bozmaktadır.

Toprak isteği: Ayçiçeği bitkisi, iyi nem tutan humuslu toprakları sever.

Çünkü iyi çimlenmesi için toprakta yeterince nem bulunmalıdır. Bitki, asiditesi

yüksek olan topraklardan hoşlanmaz. Ayrıca bitkinin ekileceği toprakta, üst üste

birkaç yıl ayçiçeği ekimi yapılmamış olmalıdır. Çünkü yüksek boylu bitki,

topraktan önemli miktarlarda besin maddesi kaldırır. Ayçiçeği ekimi yapılacak

toprakta uygulanacak ekim nöbetinde bakla bitkisi ya da diğer baklagiller yer

alabilir. Böylece ayçiçeği bitkisinin tane verimi ve niteliğinin düşmesinin

önlenmesi sağlanmış olur.

Sulama: Güçlü bir kök sistemine sahip olduğu için ayçiçeği bitkisi kısa süren

kuraklıklardan çok etkilenmez. Çiçeklenmeden 20 gün önce başlayıp çiçeklenmeden

20 gün sonraya kadar süren kuraklıklar tane verimini düşürür. Bu nedenle

bitkinin kurak yaz günlerinde azar azar sulanması iyi sonuç verir. Taşırma

biçiminde sulanırsa ayçiçeği bitkisinin kökleri topraktan çıkabilir ve bitki

yana devrilebilir.

Gübreleme: Yukarıda belirtildiği gibi dev bir otsu bitki olan ayçiçeği,

topraktan büyük ölçüde besin maddesi kaldırmaktadır. Bu nedenle gübrelenmesi

önem kazanır.

Ayçiçeği ekiminin yapılacağı toprağa azotlu ve fosforlu fenni gübreler

verilir. Toprağa potaslı gübre verilip verilmeyeceği, yapılacak toprak

analizleriyle belirlenmelidir.

Hasat (Derim): Ayçiçeği bitkisinin hasat zamanı ve hasadın yapılış şekli de

önemlidir. Hasatta gecikilirse kuşların tanelere vereceği zarar artar ve tane

dökülmeleri ortaya çıkar. Hasat erken yapılırsa tanelerde yağ oram düşük olur.

Ağustos-eylül aylarında hasat yapılacak bitkilerde, çiçek tabanının (kömecin)

kenarındaki sarı çiçekler dökülmüş, tablanın arkası kahverengine dönüşmüş,

bitkinin sapındaki yapraklar kurumuş, tablanın dış kenarını kaplayan koruyucu

yapraklar da kahverengileşmiştir ve tabla ortasındaki tohumların (çekirdeklerin)

kabuğu sertleşmiştir. İşte bu duruma gelen ayçiçekleri, küçük bahçelerde çiçek

tablası bıçakla kesilerek, tarlalarda hububat biçerdöverleri kullanılarak hasat

edilirler.

Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Ayçiçeği bitkisinin köklerine yapışıp

bitkinin beslenmesine ortak olarak büyük zarar veren canavarotuyla mücadele eden

bir sinek türü, Trakya bölgemizde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu zararlı ota

dayanıklı tohum kullanmak da doğru bir yöntemdir. Çünkü bu ota karşı

kullanılabilecek bir ilaç mevcut değildir. Ayçiçeği bitkisine dadanacak diğer

zararlı ve hastalıklarla, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları

kullanılarak zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan mücadele

sürdürülmelidir.



Insulin Vücutta Nasil İş Görür?Diyabet TipleriTip 1 Diyabetin Nedenleri[img]images/smilies/biggrin.gif[/img]aha Fazla Posa Yiyin.Hangi Yiyeceklerde Yağ Vardır?Hangi Yiyeceklerde Protein Vardır?Nişastalı Yiyecekleri Yerseniz Ne Olur?Şeker Yerseniz Ne Olur ?Tip I DiyabetYiyecek DeğişimiDeğişim ListeleriKalp Sağlığını Korumak İçin Ne Yapmalıyız?Daha Az Tuz TüketinYapay TatlandırıcılarUygun Zamanlarda BesleninTip II diyabetYürüyüş Yapmanın FaydalarıDoğru Olan Fiziksel Aktiviteyi SeçmekEgzersize Başlamadan ÖnceFiziksel Aktiviteler