Bezelye
 

Bahçe bezelyesi (P. sativum) adı verilen bu biryıllık otsu bitkinin birçok

çeşidi vardır: Bunlardan bazısı bodur olup en çok 30-40 cm. boylanarak yeşil

yapraklarıyla toprağa yayılıp zemini örter. Sırık bezelyesi denilen diğer

çeşidi, gövdesinden çıkardığı sülüklerle yüksek boylu ne bulursa ona tutunan

tırmanıcı bitkilerdir. Bunların hereklerle desteklenmesi gerekir. Bezelye

çeşitlerinden bazılarının yalnızca taneleri yenilir. Oysa kimi bezelyelerin

badıcında, parşömen denilen sert tabaka bulunmaz.

Sultani bezelye adı verilen bu çeşit bezelyeler kabuğuyla birlikte yenilir.

Bir başka önemli çeşit de, taneleri iri olan araka bezelyesidir. Bezelye

taneleri, taze olarak sevilerek çok çeşitli yemekleri yapılıp yenildiği gibi,

kurutulup, dondurulup ve konservesi yapılıp ileride tüketmek için saklanmaya da

pek elverişlidir. Kurutulmuş bezelyeden yapıları un, pek leziz olan bezelye

çorbası ile bazı yemeklerin yapımında kullanılır. Ayrıca yalnızca hayvan yemi

olarak kullanılmak üzere yetiştirilen yemlik bezelye çeşitleri de vardır.

BESİN DEĞERLERİ

100 gr. çiğ (pişirilmemiş) taze bezelye tanesinin besin değerleri şöyle

sıralanabilir: 84 kalori; 6,3 gr. protein; 14.4 gr. karbonhidrat; 0 kolesterol;

0,4 gr. yağ; 2 gr. lif; 116 mgr. fosfor; 26 mgr. kalsiyum; 1.9 mgr. demir: 2

mgr. sodyum; 316 mgr. potasyum; 35 mgr. magnezyum; 640 IU A vitamini; 0.35 mgr.

B1 vitamini; 0.14 mgr. B2 vitamini; 2.9 mgr. B3 vitamini: 0,16 mgr. B6 vitamini;

35.5 mcgr. folik asit; 27 mgr. C vitamini ve 2.1 mgr. E vitamini.

SAĞLIĞIMIZA YARARLARI

Yukarıda görüleceği gibi bezelye önemli oranlarda içerdiği protein,

karbonhidrat, fosfor, potasyum ve A vitaminiyle çok önemli bir besin türüdür.

Bunun yanı sıra;

o Kolayca çözümlenebilir çeşitli lif maddelerini çok miktarda içerdiğinden,

bezelye, özellikle kandaki kötü kolesterol düzeyini düşürücü etki yapar, kalp

krizi geçirme rizikosunu da azaltır.

o Gene bu yüksek orandaki lif, midede uzun süre kalır: Böylece kandaki şeker

düzeyi artma ve azalmalarını bir düzene sokarak bedenin enerji düzeyini sabit

tutar.

o Yüksek oranda B1 vitamini içeren bezelye, uykuyu da düzene sokar. İştahı

açar ve insanın ruhsal durumunu düzelterek neşeli olmasını sağlar.

o Bezelye tüketmenin hayvanlarda kansere yakalanma rizikosunu azalttığı,

araştırmalarla saptanmıştır: Aynı etki insanlar üzerinde de

araştırılmaktadır.

o Bezelyeyi çok tüketen kişilerde akut apandisite çok az rastlandığı gene

araştırma sonuçlarıyla saptanmıştır.

o Bezelyede, gebeliği önleyici bazı maddeler bulunmaktadır: Bu maddeler, hem

kadınlar ve hem de erkekler üzerinde nüfus planlamasına yardımcı olacak etkiler

yapmaktadır.

Bu önemli tıbbi etkilerinden yararlanılmak üzere bezelyenin bolca yenilmesi

yeterli olur.

BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ

Bezelye bitkisi, tohumlarıyla (kurutulmuş taneleriyle) çoğaltılır. Bu

tohumlar, doğrudan doğruya bezelye tarımının yapılacağı bahçe ya da tarlaya

ekilir. İlkbaharda hasadı yapılacak bezelyeler ekim-kasım-aralık aylarında,

yazın hasadı yapılacak olanlar ilkbahar aylarında ekilir. Bezelye tohumları,

kesinlikle soğuk ve yaş toprağa ekilmemeli, aynı toprakta iki yıldan beri

bezelye tarımı yapılmamış olmasına özen gösterilmelidir. Ekim elle yapıldığında,

tohumların üzeri gübreli harçla sıkıca bastırılmalıdır.

BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ

iklim isteği: Bezelye, ılık, nemli ve serin iklimli yörelerin bitkisidir.

Bulunduğu yerde sıcaklık -5 derecenin altına düşerse bitki donar. Bezelye

bitkisi, 4-10 dereceler arasında çimlenir ve gelişmeye başlar.

Toprak isteği: Bezelye bitkisi, toprak yönünden fazla seçici değildir. Ama

zayıf bünyeli topraklarda bitkiden alınan ürün, düşkırıklığı yaratacak derecede

az olur. Bol humuslu, süzek (suyu iyi akıntılı), killi-tınlı ya da milli-tınlı

topraklarda bitkiden daha iyi sonuçlar alınmaktadır. Bitki, toprağın

asiditesinin yüksek oluşuna karşı duyarlıdır. Toprağının pH'ının 5,5-6,7

arasında olması uygundur.

Sulama: Bezelye yetiştiriciliği yaz aylarına kadar devam ederse yağışsız ve

sıcak günlerde toprakta yeterince nem bulunması için bitkinin düzenli olarak

sulanması gerekir.

Gübreleme: Bezelye tarımı yapılacak toprağa, ekimden önce çok iyi yanmış

çiftlik gübresi ya da potaslı fenni gübre verilir. Baklagiller'den olduğu için

azotlu gübreler, bezelye bitkisine faydadan çok zarar verir.

Bitki seyreltme ve toprak işleme: Ekilen bezelyeden çıkan filizler gelişip

5-6 cm. boya erişince, ilk çapalama ve zayıf bitkilerin sökülüp seyreltilmesi

işleri yapılır. Daha sonra bitkinin çevresinde yabani otların yetişmesine engel

olmak üzere, arada bir yüzlek (yüzeysel) olarak çapalama işi yapılır.

Herekleme: Sırık bezelye gibi bazı çeşitler desteklenmeye gerek duyar.

Bunların toprak üzerinde yatması, özellikle sümüklüböceklerin vereceği zararı

artırır. Bu çeşit bezelyeler, 10 cm. boylanmasından başlayarak hereklerle

desteklenmelidir.

Hasat (Derim): Sonbaharda ekilen bezelyeler, 32 hafta ve ilkbaharda ekilenler

ise 12 -16 hafta sonra hasat edilmeye başlanır. Bezelye badıçları taneyle sıkıca

dolunca elle toplanır. Taneler arasında hava varsa, bu badıçlar toplanmayıp bir

sonraki toplama için bitkide bırakılır.

Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Bezelye bitkisine dadanacak zararlı ve

hastalıklarla, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak

zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir, özellikle

sümüklüböceklerle mücadele ihmal edilmemelidir.



Insulin Vücutta Nasil İş Görür?Diyabet TipleriTip 1 Diyabetin Nedenleri[img]images/smilies/biggrin.gif[/img]aha Fazla Posa Yiyin.Hangi Yiyeceklerde Yağ Vardır?Hangi Yiyeceklerde Protein Vardır?Nişastalı Yiyecekleri Yerseniz Ne Olur?Şeker Yerseniz Ne Olur ?Tip I DiyabetYiyecek DeğişimiDeğişim ListeleriKalp Sağlığını Korumak İçin Ne Yapmalıyız?Daha Az Tuz TüketinYapay TatlandırıcılarUygun Zamanlarda BesleninTip II diyabetYürüyüş Yapmanın FaydalarıDoğru Olan Fiziksel Aktiviteyi SeçmekEgzersize Başlamadan ÖnceFiziksel Aktiviteler