Kohlberg Moral Gelişim
 

Örneğin, özetle 'Heinz'ın karısı hastadır; tedavi için

gerekli ilacı almaya yeterli parası da yoktur ve ilacı fahiş fiyatla satan

eczacı da indirim yapmamaktadır. Heinz, karısının hayatını kurtarmak için

eczacının laboratuvarına girer ve karısına gerekli ilacı çalar'. Görüşülen

kişilere Heinz'ın haklı olup olmadığını, nedenleriyle birlikte açıklamaları

istenir.Veya 14 yaşında bir genç olan Joe, bir kampa katılmayı

istemektedir; babası ona bizzat kendisi para biriktirdiği takdirde izin

vereceğine dair söz vermiş ve Joe da gazete dağıtımında çalışarak gerekli parayı

biriktirmiştir. Fakat kamp öncesi babası fikrini değiştirmiş ve arkadaşlarının

düzenlediği bir balık avı partisine katılmaya karar vermiştir; ancak para

sıkıntısı vardır ve oğlundan kamp parasını ister. Kamptan vazgeçmek istemeyen

Joe babasının isteğini reddetmeyi düşünmektedir'.Kişilere Joe'nun

babasına parayı vermesinin gerekli olup olmadığı, babanın vaadini yerine

getirmesinin zorunlu olup olmadığı gibi sorular sorulur. Cevaplar 6 aşamalı

karmaşık bir moral gelişim sistemine göre değerlendirilir.Özetle birinci

aşamada, davranışları sonuçlarına (ödül ve ceza) ve otoriteye itaata göre

yargılama anlayışı (heteronom ahlak anlayışı); ikinci aşamada kişinin

ihtiyaçlarını, çıkarını esas alan, diğeriyle ilişkileri sadece alışveriş

mantığıyla yürüten ve karşılıklı takasla sınırlandıran ('Ben sana, sen bana')

(bireysele! ve araçsal ahlak anlayışı); üçüncü aşamada aile ve benzeri aidiyet

grupları çerçevesindeki kişiler arası ilişkilere odaklasan, diğerlerini memnun

etmeyi hedefleyen ve yaygın normlara uymayı yücelten (kişilerarası normatif

ahlak anlayışı); dördüncü aşamada toplumun genel işleyişini dikkate alan,

yerleşik kuralları ve mevcut düzeni koruyucu ve destekleyici, görev odaklı

(sosyal sistem odaklı ahlak anlayışı); beşinci aşamada sosyal çevreyi, toplum

menfaati, insan haysiyeti ve saygınlığı gibi genel ilkelere göre yargılayan

(insan haklan ve kamu çıkarına odaklı ahlak anlayışı) ve çok az sayıda kişinin

ulaştığı altıncı aşamada, sosyal düzenin kurallarından az çok bağımsız olan,

vicdanın sesi olarak ifade edilen, genel soyut etik ilkelere dayanan ve

evrensellik içeren bir ahlak anlayışı söz konusudur.Kohlberg'in felsefi

temelinde Rawls'ın prosedüral adalet anlayışının bulunduğu söylenebilir. Zira

ahlak anlayışını, sosyal norm ve kurallara pasif bir şekilde itaat etmeyi ve

geleneklere eleştirisiz saygı göstermeyi, vazeden töresel/uzlaşımsal bir moral

anlayışdan farklı olarak, her yerde aynı olan bir rasyonellik üstüne

kurmaktadır. Ona göre moral, evrenseldir, toplumlardaki uzlaşmaları

(konvansiyon) aşar, kişinin çiğnenemez haklarına gönderir.Gerçekten

doğru olan bir moral yargı, kişilerin birbiriyle çıkar ilişkileri dışında veya

birbirini bilmeksizin vardıkları bir yargıdır, daha somut bir deyişle

birbirlerinin yaşını, cinsiyetini, sosyal veya ekonomik statüsünü dikkate

almadan oluşturdukları yargıdır. Bu perspektif, Aydınlanma felsefesine uzanan

bireyselci bir moral anlayışın perspektifidir. Çünkü bireysel hakların, sosyal

gereklere, normlara veya uzlaşmalara kıyasla öncelikli olduğu görüşünü taşımakta

ve sosyal aidiyetlerinden sıyrılmış özerk bir birey kurgusuna

dayanmaktadır.Tostain (1999), Kohlberg Teorisi ve benzeri ahlak

teorilerinde, insanların içinde hareket ettikleri somut durumları dikkate alarak

niçin bu durumlarda şu ya da bu davranışın ortaya çıktığım açıklayacak; ahlak

gelişiminde evrenselcilik-görecelikcilik (ya da kültüralizm) karşıtlığını aşmayı

sağlayacak; insanların ahlaki gereklere uyma veya uymamasında eğitim pratikleri,

iktidar biçimleri ve sosyal normların ortaklaşa etkilerini gösterecek

psiko-sosyal bir bakış açısının eksik olduğunu öne sürmüştür (Vandenplas-

Holper, 1999).



Sosyal Kuralların Psikolojisi (Muzaffer Şerif)Diyabetik Hastada Psikolojik SorunlarPsikolojik Cilk HastalıklarıYaratıcılıkYapısalcılıkSürrealist YaklaşımPragmatik YaklaşımKişisel Modernlik Yaklaşımlarıİşlevselcilikİnşacı YaklaşımFenomenolojik YaklaşımDiferansiyel YaklaşımPsikodinamik YaklaşımDavranışçı YaklaşımBiyolojik YaklaşımBilişsel Öğrenme YaklaşımıVroom'un Beklenti TeorisiTutkulu Aşk TeorisiSosyal Karşılaştırma TeorisiSkript Teorisi