Donma Etkisi
 

Sonuçlara göre ikinci yol

daha etkili olmuş ve Lewin, bunu karar verme eyleminin erdemine, yani donma

etkisine bağlamıştır. Ona göre kadınlar daha çok ikna oldukları için değil, yeni

ürünleri deneme kararı verdikleri için tutum değişikliği göstermişlerdir. Burada

kararın doğru veya yanlış olması önem taşımamaktadır.Nitekim bunu,

günlük yaşamdan bazı olaylarda görmek mümkündür. İsraf davranışlarının çoğu, bu

mekanizmayla açıklanabilir. Örneğin akşam dışarda eğlenmek için pek çok seçeneğe

sahip olan bir aile, içlerinden birinin X konserine bedava bileti olduğu için

öncelikli seçeneklerinden vazgeçebilir (aynı şekilde küçük bir avans ödenerek

yapılan rezervasyonlardan daha sonra vazgeçilememesi); yağmurlu bir günde evine

dönmek için otobüs, dolmuş veya taksi arayan biri, otobüs durağında 15 dakika

bekledikten sonra, durak önünden geçen bir taksiye binmeyebilir ('Bu kadar

bekledim, artık otobüs gelmek üzeredir'}.Bunun literatürden bir başka

örneği 1965'te Johnson'a Vietnam Savaşı'nın geleceği hakkında sunulan rapordur.

Raporda Çok sayıda Amerikan birliği cephe savaşına sokulursa, kayıplar çok

olur; donatımları yetersiz, vb. Ama kayıplar çok olunca geri dönemeyiz, sonuna

kadar gitmemiz gerekir, aksi takdirde ulusal bir aşağılanma yaşarız. Büyük bir

ihtimalle de sonuna kadar gidemeyeceğiz ve ulusal gururumuz kırılacaktır, vb.

denmektedir. (Ancak ABD. Başkanı donma etkisini kullanan bu ileri görüşlü raporu

dikkate almamıştır).Başlangıçta donma etkisi kavramıyla açıklanan bu

olgu, daha sonra 'angajmanın tırmanması' (escalation of commitmeni) olarak da

adlandırılmış ve 'oltaya takılma' (law-ball) diyebileceğimiz bir manipülasyon

stratejisinin açıklanmasında kullanılmıştır. Bu strateji, belirli bir konuda

karar veren kişinin, kendi kararının tuzağına düşerek sebatla aynı yönde

davranmaya devam etmesini öngörmektedir. Burada bir bakıma, insanın kendi

kendini manipülasyonu ya da iknası söz konusudur.İtaat davranışlarını

konu alan sosyal psikoloji deneylerinde, zoraki kabul (forced compliance)

durumlarında, değişken olarak baskısız (serbest seçim, -ki bu, salt bir illüzyon

da olabilir) veya baskılı (serbest olmayan seçim) koşullar kullanıldığında,

baskısız uyma (compliance without pressure) koşulunun etkili olduğu ve

deneklerin normalde yapmayacakları şeyleri yaptıkları görülmektedir. Serbest

seçim koşulundaki denekler, kararlarında daha ısrarlı davranmaktadır.Bu

konuda Aronson, 'kendi kendini doğrulama' kavramına dayalı bir açıklama

getirmektedir. Ona göre kararda ısrarlar, (hatta en disfonksiyonel olanlar

bile), bireyin İlk kararının rasyonelliğinin onaylanması ihtiyacıyla

açıklanabilir.



Dr.charles V.ford ..yalan, Yalan, Yalan, Yalancılığın PsikolojisiSosyal Kuralların Psikolojisi (Muzaffer Şerif)Diyabetik Hastada Psikolojik SorunlarPsikolojik Cilk HastalıklarıYaratıcılıkYapısalcılıkSürrealist YaklaşımPragmatik YaklaşımKişisel Modernlik Yaklaşımlarıİşlevselcilikİnşacı YaklaşımFenomenolojik YaklaşımDiferansiyel YaklaşımPsikodinamik YaklaşımDavranışçı YaklaşımBiyolojik YaklaşımBilişsel Öğrenme YaklaşımıVroom'un Beklenti TeorisiTutkulu Aşk TeorisiSosyal Karşılaştırma Teorisi