Develerin Hörgüçleri
 

Yaşadıkları kum

fırtınalarına ve diğer olumsuz şartlara uyabilmek için iki sıra koruyucu

kirpikleri ve tüylü kulak delikleri oluşmuş, burun deliklerini açıp kapayabilme,

çok uzaktan görebilme ve koku alabilme yeteneklerine sahip olmuşlardır.

Develerin tek hörgüçlülerine Arap devesi, çift hörgüçlülerine ise

Baktriane (Bactrian) devesi adı verilir. Baktriane Afganistan'ın kuzeyinde bir

yer olup bugün adı pek bilinmemesine rağmen çok çeşitli medeniyet ve kültürlere

ev sahipliği yapmış, çok önemli tarihi geçmişi olan bir bölgedir. Her

iki cins deve de yük hayvanı olarak kullanılırlar. Çift hörgüçlü deve daha

yavaştır (3-5 kilometre/saat) ama bir günde kervan içinde durmadan 50 kilometre

yol gidebilir. Hörgücünün tepesine kadar olan yüksekliği 2 metre iken Arap

devesinin sadece bacak yüksekliği neredeyse 2 metredir. Arap devesi 18 saat

boyunca saatte 13-16 kilometre hızla yol alabilir. Develerin yük hayvanı

olmalarının yanında etlerinden, sütlerinden, yünlerinden ve derilerinden de

faydalanılır. Genelde develerin hörgüçlerinde su olduğuna, bu sayede

çöllerde uzun süreli yolculuklara bu kadar dayanıklı olduklarına inanılır ama

gerçek bu değildir. Öyle olsaydı deve vücudundan su tükettikçe hörgücünün de bir

balon gibi porsuyup inmesi gerekirdi. Develerin hörgüçlerinde sadece yağ

bulunur. Burası 30-35 kilogramlık bir yağ deposudur. Genellikle bir çok hayvan

ilerde enerji kaynağı olarak kullanmak üzere vücudunda yağ depolar ama develer

bunu hörgüçlerinde yaparlar. Yiyecek bulamadıkları zaman buradan faydalanırlar.

Hörgücün bir ikinci işlevi de deveyi çölün kızgın güneşinden korumasıdır.

Develer zaten çölde suya az gereksinim duyarlar. 40 dereceyi bulan

sıcaklıklarda iki haftaya yakın susuz kalabilirler. Burun mukozaları insana göre

100 kat daha büyüktür. Bu sayede nefes verirken havada bulunan nemin üçte

ikisini geri kazanabilirler. Bir devenin vücudundaki toplam suyun yüzde

22'sinin kaybı halinde karnı çekilir, kasları büzüşür ama bu, onun performansını

çok etkilemez. Buna karşın bir insan vücudundaki suyun yüzde 5'ini kaybedince

görme duyusunda azalma başlar, yüzde 12'sini kaybedince de ölebilir.

Develerin susuzluğa dayanıklı olmalarının nedeni su kayıplarının büyük

bir kısmının dokularındaki sudan olması, kandaki suyun pek etkilenmemesidir.

Ancak bütün bu özelliklere rağmen susuzluğa dayanma rekoru develerde değil,

farelerdedir. Bu konuda zürafa da her ikisiyle yarışabilir. Yeri

gelmişken develerin bir başka özelliğine de değinelim. Hayvanlar arasında sadece

deve, kedi ve zürafa önce sağ taraftaki ön ve arka ayaklarını, sonra sol

taraftakileri atarak yürürler. Yani sol - sağ şeklinde değil sol - sol, sağ -sağ

şeklinde. Hatta şiirdeki aruz vezninin ritminin Arap yarımadasındaki develerin

bu yürüyüşlerindeki ritimden doğduğu bile rivayet edilir.



Ü-V-Y-ZŞ-T-USP-RN-O-ÖMJ-K-LH-I-İGE-FC-Ç-DBAY-ZU-Ü-VŞ-TSP-RO-ÖN