Beynimin % kaçını kullanabiliyorum?
 

Eğer sini

hücresine sentrozom ya da sentrozomun görevini görebilecek enzim nakledilirse

kendi kendilerini yenileyebilme özelliklerini kazanabilirler mi? Eğer bu

mümkünse, beynimizin daha fazla bölümünü kullanabilir miyiz? (Cansın

Kalın)Beynimizin Yalnızca % 10'unu Kullandığımız

Söylencesi

Öncelikle sorunuzun başında belirttiğiniz varsayıma göz atalım

isterseniz: "Beynimizin çok düşük bir yüzdesini kullanırız." Yaklaşık bir asır

önce ortaya atılan bu iddianın kaynağı bazı bilim insanlarının söylem ve

bulgularının yanlış yorumlanıp çarpıtılmasına dayanıyor. Bugün, sinir bilim ve

beyin görüntüleme tekniklerindeki gelişmeler öyle gösteriyor ki, beynimizdeki

tüm sinirler çeşitli eylemler sırasında aktive oluyor. Daha açık bir deyişle,

kullanmadığımız herhangi bir sinir ağı bulunmuyor. Konuyla ilgili bir başka

yaklaşımsa sinir hücrelerinin herhangi bir uyarıcı almadıklarında dejenere

olarak işlevselliklerini kaybediyor olma özellikleri. Örneğin, görsel sistem.

Gelişmenin erken dönemlerinde göz sinirleri yeterli uyarıcıya maruz

bırakılmadıklarında görme yetisi kayboluyor. Benzer şekilde, eğer ki beynimizde

kullanılmayan sinir ağları bulunsaydı, işlevselliklerini kaybetmiş olmalarını

beklememiz gerekirdi. Fizyolojik kanıtlar bir yana, iddia evrimle de uyuşmuyor.

Aktif olmayan, hayatta kalma mücadelemize katılmayan sinir ağları içeren büyük

bir beyin evrimsel gelişimle de bağdaşmıyor. ANCAK

Olgun

haldeki sinir hücrelerinin (yani bilgi depolayan nöronların) kendi kendilerini

yenileyebilme özelliklerini yitirmiş olmaları gibi bir durum söz konusu. Bu

nedenle de, herhangi bir darbe ya da yaşlanma sonucu kaybedilen sinirler beyin

kapasitesini doğal olarak olumsuz yönde etkiliyor.Beyindeki Sinir

Hücreleri Gerçekten de Kendilerini Yenileme Yetisinden Yoksun

mu?

Beyindeki sinir hücrelerinin kendilerini yenileyebilme yetisinden

yoksun olduklarını gösteren çalışmaların öncüsü 1960'larda yaptığı çalışmalarla

ismini duyuran bir sinir bilimci: Dr. Pasko Rakic. Nitekim felç ya da diğer

beyin zedelenmelerinde hastaların kaybettikleri konuşma ve yürüme gibi yetileri

daha sonradan tekrar edinememeleri de bu bulguları destekler nitelikte. Ancak

başlangıcı 1965 yılında sıçanlar üzerinde yapılan deneylere dayanan ve son

yıllarda hız kazanan bir takım çalışmalar, beyindeki bazı bölgelerde sinir

hücrelerinin yenilenebildiğini gösteriyor. Özellikle de belleksel işlevleri olan

hippokampüs bölgesi ile makaklar üzerinde çalışılan üst düzey bilişsel

işlemlerden sorumlu ve evrimsel gelişimde son sırada yer alan düşünme, koklama

ve duyma ile ilişkili korteks bölgelerinin kök hücreler sayesinde sinirsel

yönden yenilenebildikleri bulgular arasında. Ancak bilim insanları, bu çalışma

sonuçlarının Alzheimer ya da Parkinson gibi sinir hücreleri kaybı içeren bir

takım hastalıkların tedavisinde kullanılabilmesi için klinik ve uygulamaya

yönelik daha çok çalışma yapılması gerektiğini söylüyorlar.Gelelim

Sentrozomlarla Sinir Hücreleri Arasındaki İlişkiye...

Sinir hücresinin

başka bir hücre üretme olasılığının kalmadığı gelişim aşamasında sentrozoma

rastlanmıyor. Her ne kadar bazı araştırmacılar, yaralanmaların olduğu birtakım

yetişkin beyni bölgelerinde sentrozoma rastlamış olduklarını rapor etmişlerse de

sonraki araştırmalar bu bulguları pek de kanıtlar nitelikte değil. Sinir

hücreleri, gelişim dönemleri içerisinde özelleştikçe, çoğalma yetilerini de

kaybediyorlar. Bölünme yetisinin yitiminin, meydana gelebilecek bölünmelerin,

mevcut sinaps ağlarının da bozulmasına yol açabileceğinden evrilmiş olabileceği

düşünülüyor. Sinir Hücrelerinde Sentrozom Görevi Görebilecek Bir Yapı

Oluşturulursa, Kendilerini Yenileyebilme Özelliğini Edinebilirler

mi?

Eğer ki sinir hücrelerine böyle bir müdahalede bulunacak olursak,

tekrar bölünebilme özelliği kazanacaklardır. Ancak uzmanlar, bu yöntemin tıp

uygulamalarında niçin kullanılamayacağına dair iki önemli noktaya işaret

ediyorlar:

1.) Eğer ki, sentrozom yapısını kaybetmiş bir hücrede bu yapıyı

tekrar oluşturursak, hücre kontrolsüzce çoğalmaya başlıyor. Tıpkı kanser

hücreleri gibi. Bu nedenle de bu uygulama, tümör oluşumlarına yol açıyor.

2.)

Eğer ki, sentrozom yapısı yalnızca embriyonal dönemde korunan hücrelerde

(örneğin, sinir hücreleri) bu yapı müdahale ile sürekli hale getirilirse,

hücreler özelleşme durumu göstermiyorlar. Çünkü hücrelerdeki özelleşme,

sentrozom yapısının kaybından sonra gerçekleşiyor.İnci

AyhanTubitak Bilim ve Teknik Dergisi