Saatin Saniye Göstergesi
 

Günümüzde özellikle erkek kol saatlerinde bırakın saniyeyi, onda birini

bile ölçebilen göstergeler var. Aslında saniyenin onda birinin yaşantımızda ne

derecede etkili bir zaman süresi olduğunun farkına varamayız. Atletizmde kısa

mesafe koşucularının yaptıkları derecelerin değerlendirilmesi dışında pek

karşımıza çıkmaz. Saniyeden küçük zaman dilimler biz insanlar için sıfır

gibi bir şeydir. Bu süreleri insanlar son yüzyılın başından itibaren ölçmeye

başladılar. Halbuki eski insanlar için zaman Güneş'in hareketi demekti. Hayat o

kadar yavaştı ki dakikaların insan yaşamında hiçbir önemi yoktu. Bırakın

tarihteki güneş ve kum saatlerini, 18. yüzyıla gelene kadar kullanılan saatlerde

bile dakikayı gösteren yelkovan yoktu. Saniye ibresinin konulması ise 19.

yüzyılın ortalarına rastlar. Günümüzde fizikçiler saniyenin milyarda birini bile

ölçebilmektedirler. Aslında çevremizde saniyede değil, saniyenin binde

birinde bile çok şeyler olmaktadır. Bu sürede bir tren 2 - 3, uçak 25, ses 33

santimetre yol alır. Dünya yörüngesi üzerinde 30 metre ilerlerken aynı sürede

ışık 300 kilometre uzağa ulaşır. Canlılar dünyası için de saniyenin

binde biri pek kısa bir süre sayılmaz. Henüz kan emmemişken, yani boş depo ile

bir sivrisinek kanatlarını saniyede 1000 kere çırpar. Diğer bir deyişle

saniyenin binde biri kadar bir zamanda kanatlarını kaldırır ve indirir.

İnsanlar çok kısa bir zaman süresini belirtmek için göz kırpma süresini

esas alır ve göz açıp kapayıncaya kadar derler. Halbuki göz kırpma 0,4 saniye,

yani neredeyse yarım saniye kadar sürer, ama bu arada sivrisinek 400 kere kanat

çırpınıştır bile. Gelişen uçak teknolojisi sayesinde dünyada Güneş'in

hareketlerine bağlı zaman kavramları da biraz kafa karıştırır hale geldi.

Örneğin aralarında yeterli mesafe olan iki kent arasında batıya doğru uçan bir

uçak, birinci kentten sabah 09:00'da kalkıp, binlerce kilometre yol katettikten

sonra ikinci kente aynı gün yine sabah 09:00'da inebilir, tabii yerel saatle.

Bu gelişmeler doğrultusunda zamanı ölçmek için artık Güneş'e de güven

kalmadı. Çünkü Dünya üzerinde 77. paralelde saatte 450 kilometre hızla batıya

doğru uçan bir uçakta bulunanlar Güneş'in hiç batmadığını, gökyüzünde hep aynı

yerde asılı kalmış olacağını göreceklerdir. Bunun nedeni 77. paraleldeki bir

noktanın, dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşü sırasında saatte 450

kilometre hızla doğuya doğru yol almasıdır. Yani gökyüzündeki Güneş ile uçağın

hızları aynıdır. Yeryüzünden 250 - 300 kilometre yükseklikte bulunan

astronotlar için Güneş 24 saat boyunca 16 kez doğar ve batar. Çünkü uzay aracı

Dünya çevresindeki bir dönüşünü yaklaşık 90 dakikada tamamlar.



Ü-V-Y-ZŞ-T-USP-RN-O-ÖMJ-K-LH-I-İGE-FC-Ç-DBAY-ZU-Ü-VŞ-TSP-RO-ÖN